Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Buddyzm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Deizm

Deizm


 Deizm (łac. deus = Bóg) termin filozoficzno-religijny utrwalony w kulturze europejskiej w okresie rozwijającego się racjonalizmu, m.in. przez francuskiego filozofa Pierre Bayle'a (1647-1706), oznaczający opozycję do teizmu.

Według stanowiska deistycznego istniała na początku świata bezosobowa siła sprawcza zwana Bogiem, która przyczyniła się do powstania świata ("pierwszy zegarmistrz, który zbudował mechanizm i uruchomił sprężynę"), obdarzył go zdolnością do samoistnego istnienia, do dalszego rozwoju i wszelkich zmian, odtąd jednak nim się nie interesuje i nie interweniuje w jego bieg. Od momentu powstania świat istnieje i rozwija się samodzielnie, według własnych, wewnętrznych praw (zasada przyczynowości), wewnętrznej logiki, z którą człowiek winien żyć w zgodzie.

Siła sprawcza, zwana Bogiem, po zakończeniu kreacji wygasła, nie może więc interweniować w bieg wydarzeń świata rozwijającego się, ani też w ludzkie życie.

W węższym znaczeniu terminem tym oznaczano wiarę naturalną (w przeciwieństwie do wiary objawionej) czasów Oświecenia, przeciwstawiającą się wierze uzasadnionej objawieniem w teizmie chrześcijańskim, odrzucającą Objawienie, Opatrzność Bożą, boskość Chrystusa, wszelkie cuda; postawę zmierzającą do pogodzenia wiary z rozumem.

Tak rozumiany deizm rozpowszechnił się w XVII-XVIII wieku w Anglii (E. Herbert z Cherbury [1581-1648], J. Toland [1670-1722]), Francji (F. M. Voltaire [1694-1778], J. J. Rousseau [1712-1778]), a następnie w Niemczech (G. E. Lessing [1729-1781]), Holandii (B. Spinoza [1632-1677]) i innych krajach europejskich, np w Rosji (A. N. Radiszczew [1749-1802]) i Stanach Zjednoczonych Ameryki (B. Franklin, G. Washington). 

W Polsce miał swoich wybitnych przedstawicieli w osobach Andrzeja Wiszowatego (1608-1678), autora pracy: O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu w sprawach teologicznych i religijnych; ks. Stanisława Staszica (1755-1826), autora pracy: Ród ludzki; ks. Hugona Kołłątaja (1750-1812), autora pracy: O filozofii, których dewizą było: "Bez posługiwania się rozumem nie można poznać pierwszych i głównych zasad wiary religijnej".

Deiści tego nurtu proponowali przejrzeć treści doktryn i obrzędów religijnych, aby usunąć sprzeczności z nauką i rozumem i stworzyć nową, naturalną religię.

Deizm europejski dał początek programowemu libertynizmowi (wolnomyślicielstwu), racjonalistycznej i krytycznej analizie podstaw i treści religii; głosił dwie ważne zasady: 1) o prawdzie decydować winien wyłącznie wolny rozum, nieskrepowany żadnymi przesądami i nie zaślepiony namiętnością; 2) człowiek winien żyć zgodnie z prawami przyrody (natury). W radykalnej postaci kwestionował rolę Kościoła i kapłanów. Niekiedy był przejawem ukrytego materializmu.


LITERATURA.:

W Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa, 1970, t.2;
L. Kołakowski: Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, PWN, Warszawa, 1965;
H. Hinz: Od religii do filozofii. Z dziejów kultury umysłowej epoki Oświecenia, Warszawa 1961;
J. Snopek: Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
 
 Henryk Swienko

Hasło z książki: Leksykon religioznawczy, (red.) Witold Tyloch, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1988

 

Data utworzenia: 10/02/2012 @ 15:29
Ostatnie zmiany: 16/03/2022 @ 01:42
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 62817 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #2 

autor : ida 10/03/2015 @ 02:02

Dawno temu pewna piosenkarka podarła na scenie zdjęcie papieża. Wybuchł skandal. Ale to był przecież tylko kawałek papieru, rzecz martwa. Ile emocji w ludziach potrafi wzbudzić kawałek papieru i to co się z nim robi. Dlaczego?

Komentarz #1 

autor : janusz 13/11/2013 @ 16:42

absurdem  jest  to  że  rzeczom  martwym  przypisuje  sie  boskosc.Boskość  wiąże  sie  zawsze  z osobą a  nie  z  materią  materia  jest  martwa
 
Trzecie Oczko
bugaj-hermetyzm.jpgputek-1966-mroki-s.jpgMedzat_Studia Egiptologiczne-2-13-1.jpgHistoria Czechoslowacji - Heck-Orzech.jpgmargul-mity-z-pieciu.pngklucz-niebieski-k.jpgNarody dawnej.jpgChiny-nowe.jpgkompendium-nauki-sk.jpgszrejter-mitologia.bmprozmyslania-marek-a 1913.jpghistoria-wenecji_norwich.jpegkultura-smierci-1.jpgprzeglad-religioznawczy.pngMieszko_Pierwszy_Tajemniczy.jpgin-god-we-trust.png101-tore-murphy.jpgpales.jpghall-heretycy.jpgSTUDIA-RELIGIOLOGICA-39_2006.jpgzli-papieze-c.jpgtocqueville.jpgprawo-koscielne-kat.jpgwiek-propagandy.jpgbabilonskie-zaklecia.jpgilustrowany-slownik-terminow-lit.jpgpolityka-jako-wyraz-lub-nastepstwo.jpgwatykan.jpgslowianie-mitologie-swiata.jpgency-archeo-z-s.jpghistoria-pow-sredniowiecza-zientara.jpegtrevel-his-a.jpgodrodzenie-2000-44.pnghistoria-mali-tymowski.jpegCollectanea Theologica 83-2013-nr 4.jpg100_filmow_Lis.jpgreligie-sw.jpgpsychoanaliza-i-religia.jpgIDEA-XIX-2007.pngTako rzecze-zaratustra-1922-Nietzsche.jpeganatomia hybrydy.jpgniwinski-mity-symbole.jpgfuld-krotka.jpghis-euro.jpghis-p-k.jpgzapomniane-n-strzelczyk.jpgstudia-theologica-varsaviensia-1977-1.jpgtajemnice-smim.jpgmieszko-I-strzelczyk-1992.jpgNAPISY--1994.jpgwzory-kultury-b.jpghistoria-kosciola-2-600-1500.jpegZycie-Buddy_1927.jpglisty-prof.jpghistorya-pow-h-3a.gifkonstytucja-laidler.jpglabuda-m.jpgpod-sztandarem-nieba-wiara-ktora-zabija-w-iext43267118.jpgbogowie-slowian-m.jpgpolskie-n.jpgbravo.jpgSzyszko-Hinduizm-buddyzm-islam.jpgprzeinaczanie-jezusa-bart-ehrman.jpgbaschwitz-czarownice_dzieje.jpgLeksykon_duchowosci_katolickiej.jpghyperborea-religia-grekow-gebura.jpgmity-skandynawskie-ma.jpgdrioton-egipt-faraonow-2.jpgnor-davies-boze-igrzysko.jpgpolska_mieszka_i1.jpgczary-i-czarty-polskie-tuwim.jpgewolucja-boga.jpgczarn-mwxxw.jpglengauer-religijnosc.jpgsachs_muzyka-wswieciestar.jpgstern-zlote-mysli.pngmeczenstwo_w_islamie.jpgmit-azteko1.jpgmalinowski-zsdzikich.jpgupaniszady-ut.jpgHistoria-sztuki-eu_Meyer.pngleksykon-re.jpgklengel-his-sy.jpgde-mello.jpgzbikowski-legendy.jpgjerzy-adamski-historia-l-f.jpgwewior-wstepujac-w.jpgpolska-X-XI.jpge-jastrzebowska.jpgpilarczyk-literatura-zydowska.jpgd-bog-urojony.jpgswieci-nie-swieci.jpgburszta-asteriks.pngbutterwick.jpg100-punk-zap.jpgetyka-prot-weber.jpg1908-o-wolnosci.pngkrewzkrwijezusa.jpgjero.jpgegipt-i-biblia-p-montet.jpegpsychologia-religii-bernhard-grom.jpgreligia-a-wspolczesne-stosunki-miedzynarodowe.jpegmagia-i-religia.jpgpodstaw-wiedzy-muzulmanskiej.PNGmilczenie-1-2012.jpgznak-1994-2-465.jpeggraves-mity-gr.jpgjoga-eliade.jpgetnologia-religii-szyjewski.jpgCOLLECTANEA-PHILOLOGICA-XX-2017.jpgprzeglad-historyczny-87-1996.jpgbancroft-wspolczesni.pngjudyta-postac-b-granic.jpgcyw-zyd.jpgap06.jpgprawo-wyznaniowe-2011.pngHistoria bez cenzury - Hartwig.jpegerman-mity-s.jpgmegalomania-narodowa-by.pngapokryfy-nowego-testamentu.jpgkrotka-hi-islamu.pnggirard-koziol.jpgnieznane-arch-mis.jpgdynastia-piastow-ba.jpgMalinowski-Wierzenia_pierwotne.jpgislam-wnuk.jpgwatykan-zd.jpgwu-wei-plyn-z-pradem-zycia-Fischer.jpgrozmowy-z-diablem.jpgchrzescjianstwo-rusi-k.jpgbronk-podstawy-nauk-o-religii.jpgsaggs.jpgod-mojzesza-do-mahometa-ke.jpgmarkus-chrzesc.jpgchrystianizacja-europy-kosciol.jpgzarys-h-sz.jpg40-piesni-r.pngLeeuw-fenomonologia.pngu-schylku-starozytnosci-2014-a.jpgestreicher-zarys.jpgedda-lelewel-1828.jpgniemcy500.jpgmaly-slownik-religiozna.jpgogarek-czoj.jpgdogon-ya-gali.jpgkaligula.jpgswity-koszmar-haught.jpeghinduizm_-k.jpgrzeczpospolita_topolski.jpgreligierzymu.jpgSzalenstwo w rel-swiata.jpgSaga-o-Nibelungach-Treumund.pnghis-b-w.jpgcamus-eseje.jpgtylak-bog.jpggrabski-mieszko.jpgJasienica-slowianski rodowod-1961.jpgmonarsze-sekrety-jankowski.jpegmitoznawstwo-porownawcze.jpghistoria-irlandii.jpgo-duszy.jpgdemony-r.jpegRodzima wiara ukrainska - Lozko.jpgkartezjusz-roz.jpgamsterd-abc.jpgpascal-mysli.jpgeisenberg.jpgod-abrahama-do-ch.jpgheinemann-eunuchy.pngMACHIAVELLI-Ksiaze-1917.jpgpliniusz-h-n.jpeghaidit-prawy-umysl.jpgwilson-krwawiacy.pngnowe-ateny.jpgmitologia-l-tur.jpgmysli-sw-jana-chr.pngramadan-i-kurban.pngdelitsh-babilon-i.jpgkissinger_dyplomacja.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 13334118 odwiedzający

 349 odwiedzających online