Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Buddyzm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Deizm

Deizm


 Deizm (łac. deus = Bóg) termin filozoficzno-religijny utrwalony w kulturze europejskiej w okresie rozwijającego się racjonalizmu, m.in. przez francuskiego filozofa Pierre Bayle'a (1647-1706), oznaczający opozycję do teizmu.

Według stanowiska deistycznego istniała na początku świata bezosobowa siła sprawcza zwana Bogiem, która przyczyniła się do powstania świata ("pierwszy zegarmistrz, który zbudował mechanizm i uruchomił sprężynę"), obdarzył go zdolnością do samoistnego istnienia, do dalszego rozwoju i wszelkich zmian, odtąd jednak nim się nie interesuje i nie interweniuje w jego bieg. Od momentu powstania świat istnieje i rozwija się samodzielnie, według własnych, wewnętrznych praw (zasada przyczynowości), wewnętrznej logiki, z którą człowiek winien żyć w zgodzie.

Siła sprawcza, zwana Bogiem, po zakończeniu kreacji wygasła, nie może więc interweniować w bieg wydarzeń świata rozwijającego się, ani też w ludzkie życie.

W węższym znaczeniu terminem tym oznaczano wiarę naturalną (w przeciwieństwie do wiary objawionej) czasów Oświecenia, przeciwstawiającą się wierze uzasadnionej objawieniem w teizmie chrześcijańskim, odrzucającą Objawienie, Opatrzność Bożą, boskość Chrystusa, wszelkie cuda; postawę zmierzającą do pogodzenia wiary z rozumem.

Tak rozumiany deizm rozpowszechnił się w XVII-XVIII wieku w Anglii (E. Herbert z Cherbury [1581-1648], J. Toland [1670-1722]), Francji (F. M. Voltaire [1694-1778], J. J. Rousseau [1712-1778]), a następnie w Niemczech (G. E. Lessing [1729-1781]), Holandii (B. Spinoza [1632-1677]) i innych krajach europejskich, np w Rosji (A. N. Radiszczew [1749-1802]) i Stanach Zjednoczonych Ameryki (B. Franklin, G. Washington). 

W Polsce miał swoich wybitnych przedstawicieli w osobach Andrzeja Wiszowatego (1608-1678), autora pracy: O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu w sprawach teologicznych i religijnych; ks. Stanisława Staszica (1755-1826), autora pracy: Ród ludzki; ks. Hugona Kołłątaja (1750-1812), autora pracy: O filozofii, których dewizą było: "Bez posługiwania się rozumem nie można poznać pierwszych i głównych zasad wiary religijnej".

Deiści tego nurtu proponowali przejrzeć treści doktryn i obrzędów religijnych, aby usunąć sprzeczności z nauką i rozumem i stworzyć nową, naturalną religię.

Deizm europejski dał początek programowemu libertynizmowi (wolnomyślicielstwu), racjonalistycznej i krytycznej analizie podstaw i treści religii; głosił dwie ważne zasady: 1) o prawdzie decydować winien wyłącznie wolny rozum, nieskrepowany żadnymi przesądami i nie zaślepiony namiętnością; 2) człowiek winien żyć zgodnie z prawami przyrody (natury). W radykalnej postaci kwestionował rolę Kościoła i kapłanów. Niekiedy był przejawem ukrytego materializmu.


LITERATURA.:

W Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa, 1970, t.2;
L. Kołakowski: Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, PWN, Warszawa, 1965;
H. Hinz: Od religii do filozofii. Z dziejów kultury umysłowej epoki Oświecenia, Warszawa 1961;
J. Snopek: Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
 
 Henryk Swienko

Hasło z książki: Leksykon religioznawczy, (red.) Witold Tyloch, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1988

 

Data utworzenia: 10/02/2012 @ 15:29
Ostatnie zmiany: 16/03/2022 @ 01:42
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 63302 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #2 

autor : ida 10/03/2015 @ 02:02

Dawno temu pewna piosenkarka podarła na scenie zdjęcie papieża. Wybuchł skandal. Ale to był przecież tylko kawałek papieru, rzecz martwa. Ile emocji w ludziach potrafi wzbudzić kawałek papieru i to co się z nim robi. Dlaczego?

Komentarz #1 

autor : janusz 13/11/2013 @ 16:42

absurdem  jest  to  że  rzeczom  martwym  przypisuje  sie  boskosc.Boskość  wiąże  sie  zawsze  z osobą a  nie  z  materią  materia  jest  martwa
 
Trzecie Oczko
hyperborea-religia-grekow-gebura.jpgwatykan-zd.jpgSzalenstwo w rel-swiata.jpgkonstytucja-laidler.jpgLeeuw-fenomonologia.pngrzeczpospolita_topolski.jpgilustrowany-slownik-terminow-lit.jpgbravo.jpgkrotka-hi-islamu.pngMalinowski-Wierzenia_pierwotne.jpgmitoznawstwo-porownawcze.jpgreligierzymu.jpgMieszko_Pierwszy_Tajemniczy.jpgjerzy-adamski-historia-l-f.jpgin-god-we-trust.pnghistoria-wenecji_norwich.jpegprawo-wyznaniowe-2011.pnghall-heretycy.jpgpliniusz-h-n.jpeghistoria-irlandii.jpgpsychoanaliza-i-religia.jpgpilarczyk-literatura-zydowska.jpgmity-skandynawskie-ma.jpgzli-papieze-c.jpgdynastia-piastow-ba.jpgSaga-o-Nibelungach-Treumund.pngamsterd-abc.jpgeisenberg.jpgetnologia-religii-szyjewski.jpgkompendium-nauki-sk.jpge-jastrzebowska.jpgwatykan.jpgramadan-i-kurban.pngreligia-a-wspolczesne-stosunki-miedzynarodowe.jpegogarek-czoj.jpgwilson-krwawiacy.pngnowe-ateny.jpgchrystianizacja-europy-kosciol.jpghistoria-mali-tymowski.jpegtrevel-his-a.jpgo-duszy.jpgdogon-ya-gali.jpgap06.jpgjudyta-postac-b-granic.jpgapokryfy-nowego-testamentu.jpggrabski-mieszko.jpgburszta-asteriks.pngleksykon-re.jpgpolska_mieszka_i1.jpghistoria-pow-sredniowiecza-zientara.jpegrozmyslania-marek-a 1913.jpgmit-azteko1.jpgswity-koszmar-haught.jpegZycie-Buddy_1927.jpg1908-o-wolnosci.pngtylak-bog.jpgmonarsze-sekrety-jankowski.jpegbaschwitz-czarownice_dzieje.jpgstern-zlote-mysli.pngreligie-sw.jpgMedzat_Studia Egiptologiczne-2-13-1.jpgmeczenstwo_w_islamie.jpgzbikowski-legendy.jpgod-mojzesza-do-mahometa-ke.jpghinduizm_-k.jpgwewior-wstepujac-w.jpgmysli-sw-jana-chr.pngmegalomania-narodowa-by.pngbogowie-slowian-m.jpgprzeglad-historyczny-87-1996.jpgprzeglad-religioznawczy.pngzarys-h-sz.jpgd-bog-urojony.jpghistorya-pow-h-3a.gifrozmowy-z-diablem.jpgtocqueville.jpgJasienica-slowianski rodowod-1961.jpgpod-sztandarem-nieba-wiara-ktora-zabija-w-iext43267118.jpgstudia-theologica-varsaviensia-1977-1.jpgislam-wnuk.jpgpolskie-n.jpgcyw-zyd.jpgerman-mity-s.jpgsachs_muzyka-wswieciestar.jpgpolityka-jako-wyraz-lub-nastepstwo.jpgCollectanea Theologica 83-2013-nr 4.jpgSTUDIA-RELIGIOLOGICA-39_2006.jpgkrewzkrwijezusa.jpgpodstaw-wiedzy-muzulmanskiej.PNGbutterwick.jpgMACHIAVELLI-Ksiaze-1917.jpgdrioton-egipt-faraonow-2.jpg101-tore-murphy.jpgznak-1994-2-465.jpegheinemann-eunuchy.pngHistoria-sztuki-eu_Meyer.pngod-abrahama-do-ch.jpgbancroft-wspolczesni.pngmieszko-I-strzelczyk-1992.jpghistoria-kosciola-2-600-1500.jpegnor-davies-boze-igrzysko.jpgczary-i-czarty-polskie-tuwim.jpg100-punk-zap.jpghis-euro.jpgHistoria Czechoslowacji - Heck-Orzech.jpghaidit-prawy-umysl.jpgSzyszko-Hinduizm-buddyzm-islam.jpgmagia-i-religia.jpgjoga-eliade.jpgChiny-nowe.jpgIDEA-XIX-2007.pngmilczenie-1-2012.jpgcamus-eseje.jpgdemony-r.jpegsaggs.jpgwzory-kultury-b.jpgniwinski-mity-symbole.jpggirard-koziol.jpgmargul-mity-z-pieciu.pngfuld-krotka.jpgetyka-prot-weber.jpgNAPISY--1994.jpgency-archeo-z-s.jpglisty-prof.jpgbabilonskie-zaklecia.jpgkartezjusz-roz.jpgedda-lelewel-1828.jpglengauer-religijnosc.jpgczarn-mwxxw.jpgHistoria bez cenzury - Hartwig.jpeg40-piesni-r.pngklucz-niebieski-k.jpgodrodzenie-2000-44.pngupaniszady-ut.jpgslowianie-mitologie-swiata.jpganatomia hybrydy.jpgwu-wei-plyn-z-pradem-zycia-Fischer.jpghis-b-w.jpgprzeinaczanie-jezusa-bart-ehrman.jpgRodzima wiara ukrainska - Lozko.jpgchrzescjianstwo-rusi-k.jpgtajemnice-smim.jpgzapomniane-n-strzelczyk.jpgniemcy500.jpgpolska-X-XI.jpgmaly-slownik-religiozna.jpgLeksykon_duchowosci_katolickiej.jpgkaligula.jpgjero.jpgkultura-smierci-1.jpgkissinger_dyplomacja.jpgu-schylku-starozytnosci-2014-a.jpgswieci-nie-swieci.jpgszrejter-mitologia.bmpegipt-i-biblia-p-montet.jpeglabuda-m.jpgbronk-podstawy-nauk-o-religii.jpgputek-1966-mroki-s.jpgwiek-propagandy.jpgestreicher-zarys.jpgTako rzecze-zaratustra-1922-Nietzsche.jpegbugaj-hermetyzm.jpghis-p-k.jpgmalinowski-zsdzikich.jpgpales.jpgNarody dawnej.jpg100_filmow_Lis.jpgmarkus-chrzesc.jpgpsychologia-religii-bernhard-grom.jpgCOLLECTANEA-PHILOLOGICA-XX-2017.jpgde-mello.jpgprawo-koscielne-kat.jpgklengel-his-sy.jpgnieznane-arch-mis.jpgewolucja-boga.jpgpascal-mysli.jpgdelitsh-babilon-i.jpgmitologia-l-tur.jpggraves-mity-gr.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 13392558 odwiedzający

 518 odwiedzających online