==>> WPROWADZENIE - Podstawowe pojęcia islamu

Podstawowe pojęcia islamu

* * * *

abu — 'ojciec' po arabsku;
Abu Bakr — pierwszy kalif, pierwszy następca Mahometa;
adhan — (lub azan), wezwanie do modlitw salat, wygłaszane z minaretu przez muezzina pięć razy w ciągu dnia;
ahmadijja — ruch reformatorski w islamie;
A’isza — żona proroka Mahometa, córka Abu Bakra;
aja — (lub ajat), werset w Koranie, razem jest ich 6236;
akida — zasady wiary muzułmańskiej;
Al Fatiha — sura (rozdział) otwierająca Koranu, najczęściej odmawiana modlitwa muzułmańska;
Alajhimus salaam — pokój z nimi, w skrócie as;
alawizm — synkretyczny ruch religijny, powstały na bazie szyizmu;
Al-Aziz — Wszechmocny, jeden z 99 atrybutów Allaha;
Alhamdulillah — Chwała Bogu (popularne zawołanie muzułmańskie);
Alidzi — potomkowie Alego;
Allah — Bóg Jedyny, Bóg;
Allahu Akbar — Bóg jest wielki (popularne zawołanie muzułmańskie);
Allah arRahman — Bóg Miłosierny;
Ali / Ali ibn Abi Talib — przybrany syn i zięć Mahometa, pierwszy imam szyitów;
al-Murabitun / Almorawidzi — dosłownie 'mieszkańcy klasztoru', ruch religijny, także dynastia berberyjska;
Andalus / Al-Andalus — Andaluzja, tereny podbite przez Arabów na Półwyspie Iberyjskim;
Arab — początkowo „koczownik”, mieszkaniec Półwyspu Arabskiego, grupa ludów semickich, mówiących językiem arabskim;
Arabia Deserta — Arabia Pustynna, termin łaciński, w starożytności oznaczał pustynną część Półwyspu Arabskiego;
Arabia Felix — Arabia Szczęśliwa, Jemen, termin łaciński;
Arabia Petraea — Arabia Skalista, termin łaciński, prowincja rzymska ze stolicą w Petrze;
arabizm — wyraz lub zwrot zapożyczony z języka arabskiego;
arkan ad-din — pięć filarów islamu: szahada (wyznanie wiary), salat (modlitwa), saum (post), zakat (jałmużna), hadżd (pielgrzymka do Mekki);
Ar-Rahman — Miłosierny, jeden z 99 atrybutów Allaha;
Ar-Rahim — Litościwy, jeden z 99 atrybutów Allaha;
Ar-Raszid — Nieomylny, jeden z 99 atrybutów Allaha;
Asija — żona faraona, kobieta, która adoptowała maleńkiego Mojżesza;
asr — modlitwa – trzecia w ciągu dnia spośród modlitw salat, odmawiana po południu;
strong> Azrafael — jeden z aniołól w islamie;
Azrail — archanioł śmierci;
baja / bay'a — przysięga wierności składana kalifowi przez muzułmanów;
bajram — turecka nazwa świąt w islamie;
baraka — błogosławieństwo;
basmala — Bi-ismi Allahi Ar-Raḥmani Ar-Rahim — formuła „w imię Boga miłosiernego litościwego”;
Beduini / badawijjn — "mieszkańcy pustyni", koczownicy i półkoczownicy z Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu;
Burak — skrzydlaty koń proroka Mahometa, na którym pofrunął z Mekki do Jerozolimy (isra) i do siódmego nieba (Al-Mi’radż);
Chadidża — pierwsza żona proroka Mahometa, matka Fatimy;
charadż — podatek gruntowy od ziemi należącej do mniejszości wyznaniowych (zimmi) w państwie muzułmańskim;
charydżyzm — jeden z trzech głównych odłamów islamu;
Chatam an-Nabijjin — Pieczęć Proroków, tytuł nadawany Prorokowi Mahometowi;
chatib — hatip – kaznodzieja wygłaszający w meczecie chutbę;
chutba — piątkowe kazanie w meczecie, wygłaszane przez chatiba;
Czarny Kamień — polska nazwa na Hadżar - kamień wbudowany w narożnik Al-Kaby;
dakka — dikka – ławka lub podium w meczecie, służąca recytatorowi Koranu;
din — religia;
al dżahilijja — okres "niewiedzy", czasy przed islamem, pogaństwo;
dżihad — 'zmaganie', 'wysiłek' - wojna święta; działania zbrojne usankcjonowane przez Boga, w celu szerzenie islamu, albo obrony wiary;
dżanna — 'ogród' raj;
dżami — główny meczet w mieście;
Dżibril — Anioł Gabriel, przenoszący rozkazy Boga, archanioł;
dżinn — demon, duch;
dżizja — pogłówne, podatek płacony przez żydów i chrześcijan w państwie muzułmańskim;
fadżr — modlitwa – pierwsza w ciągu dnia spośród modlitw salat, odmawiana o świcie;
Fatima — córka proroka Muhammada, żona Alego, matka Husajna i Hasana;
fatwa — opinia prawna wydana przez eksperta;
fikh — nauki prawa muzułmańskiego;
ghusl — rytualne oczyszczenie;
Gibraʾīl — Gabriel;
Gibr al Tariq — Gibraltar / Skała Tariq, miejsce lądowania Arabów w Hiszpanii w 711 r.;
ghul — demon rodzaju żeńskiego, jeden z dżinnów;
hadisy —   przekaz wypowiedzi i czynów proroka, hadisy łącznie tworzą sunnę;
Hadramaut — miasto w Jemenie gdzie znajduje się grobowiec proroka Huda;
Hadżar — czarny kamień — kamień wbudowany w narożnik Al-Kaby w Mekce, największa świętość muzułmanów i cel pielgrzymek (hadżdż);
hadżdż — pielgrzymka do Mekki, jeden z pięciu filarów islamu (arkan ad-din);
Hājar — Hagar, matka Izmaela;
hakk — prawda, prawo, obowiązek, także jedno z imion Boga;
halal   — wszystko co jest dozwolone islamie;
hamas — 'entuzjazm';
haracz — podatek pogłówny, pobierany przez państwo tureckie od każdego pełnoletniego chrześcijanina, zamieszkałego w Turcji;
haram — wszystko co zakazane w islamie;
Harun — Aaron, brat Mojżesza;
Harut — anioł w islamie;
Hasan / Hasan ibn Ali — wnuk Mahometa, syn Fatimy i Alego, starszy brat Husajna;
hauz — basen na dziedzińcu meczetu;
Hawwa — Ewa, postać biblijna;
hidżab — zasłona, okrycie, ubiór muzułmanki, zgodny z zasadami Islamu;
Hidżaz / Al-Hidżaz — ojczysty kraj Proroka, na którym leżą dwa święte miasta islamu — Mekka i Medyna, część Arabii Saudyjskie;
hidżra — dosłownie ‘emigracja’, przeniesienie się Mahometa z Mekki do Medyny;
Hud — jeden z proroków w Koranie, sura XI, identyfikowany z biblijnym Eberem;
hurysa — wiecznie młode i piękne dziewice w raju stanowiące jedną z nagród dla zbawionych wiernych;
Husajn / Husajn ibn Ali — wnuk Mahometa, syn Fatimy i Alego, młodszy brat Hasana;
ibadat — ibada - oddawanie czci Bogu, kult;
iblis —   diabeł, szatan;
Ibrahim — Abraham, ojciec Izaaka i Izmaela, biblijny praojciec narodu żydowskiego i arabskiego.
id al-adha — Święto Ofiarowania, najważniejsze święto w islamie, w Turcji kurban bajram;
id al-fitr — Święto Zakończenia Postu kończące ramadan;
idżtihad — wysiłek w zdobywaniu wiedzy o wierze;
ifrit — zły duch, zbuntowany demon, najpotężniejszy pośród dżinnów;
ihram — biały ubiór pielgrzyma w czasie hadżdżu;
imam — dosłownie „przywódca”, osoba prowadząca modlitwę;
iman — wiara;
Insza’allah (arabski: إن شاء الله) — „Jak Bَóg da”;
islam / al-islām — dosłownie „poddanie się” Bogu;
ismailizm — ugrupowanie religijne w islamie szyickim;
Israfil — Anioł Rafał, w islamie archanioł, który zadmie w trąbę na Sąd Ostateczny;
isra — nocna podróż Mahometa na skrzydlatym koniu al-Buraku z Mekki do Jerozolimy i stamtąd do nieba (al-miradż);
Isrāfīl — anioł, który będzie grał na trąbi, na Sądzie Ostatecznym;
isza — modlitwa – piąta w ciągu dnia spośród modlitw salat, odmawiana w nocy;
ilm al-ach-lak — ahlak - moralność muzułmańska, etyka;
Isa — Jezus;
Ishak — Izaak, syn Abrahama;
Isma'il — Izmael, syn Abrahama i Hagar, biblijny protoplasta Arabów;
Izra’il — anioł śmierci;
Je'kub — Jakub;
Jusuf — Józef;
Kaba / al-Kaba / Kaaba — najświętsze miejsce islamu, kamienny sześcian na terenie meczetu Al-Haram w Mekce;
kadi — sędzia;
kafir / kuffar / kafirun — niewierny, niewierzący, niemuzułmanie;
kalif — w islamie sunnickim tytuł następców Mahometa;
karin — "wieczny towarzysz", demon towarzyszący każdemu człowiekowi;
khitan — obrzezanie;
Kurajszyci — plemię arabskie z Mekki, do którego należał prorok Muhammad;
khutba — kazanie wygłaszane podczas piątkowej modlitwy;
kurban bajram — ‘wielkie święto’, turecka nazwa Święta Ofiarowania - id al-adha;
la illaha il Allah — formuła „nie ma boga poza Bogiem Jedynym";
lud księgi / Ahl al-Kitâb — według Koranu chrześcijanie, żydzi i sabejczycy (sura 5);
Lut — Lot, bratanek Abrama;
madrasa — (lub medrasa) teologiczna szkoła wyższa;
mahdi — mesjasz, zbawiciel;
Maghreb / al-Maġrib — 'zachód' - region północno-zachodniej Afryki;
maghrib — modlitwa – czwarta w ciągu dnia spośród modlitw salat, odmawiana po zachodzie Słońca;
Mahomet — spolszczone imię proroka Muhammada;
mahometanizm — synonim islamu;
malak, malāʾika — anioł;
Malik — anioł stróż piekła;
Maqām Ibrāhīm — 'Stacja Abraham', kamień w Mecce, przy którym zatrzymał się Abraham i Izmael, jeden z punktów pielgrzymki;
marid — demon;
Marut — anioł w islamie;
Maryam — Maria;
masdżid — meczet, świątynia muzułmańska;
Maurowie — nazwa, którą określano muzułmanów zamieszkujących Andaluzję i północną Afrykę;
mazhab — szkoła prawna;
medresa / madrasa — teologiczna szkoła muzułmańska;
Medyna — w 622 roku schronił się tu Mahomet po opuszczeniu Mekki, drugie po Mekce święte miejsce islamu;
Mekka — ojczyste miasto Proroka i siedziba najważniejszego islamskiego sanktuarium Al-Kaba;
midha — fontanna albo studnia służąca do obmycia rytualnego na dziedzińcu meczetu;
minaret — wieża meczetu z której muezzin nawołuje do modlitwy;
Micha'il — czuwający nad światem, archanioł;
mihrab — nisza w ścianie meczetu od strony Mekki (kibla);
mimbar — minber, kazalnica w meczecie;
mudżahid — uczestnik dżihadu, walczący z niewiernymi o podporządkowanie ich prawu muzułmańskiemu;
mudżtahid — uczony w zakresie prawa i teologii islamu;
muezzin — mężczyzna wykrzykujący z minaretu adhan, przywołanie do modlitw salat;
mufti — sunnicki uczony teolog i prawnik, teoretyk prawa;
Muhammad — pełne imię Muhammad Ibn Abd Allah ibn al-Muttalib - Mahomet, prorok, wysłannik Boga, założyciel pierwszej wspólnoty muzułmańskiej;
mułła — nauczyciel, interpretator praw religijnych w szyizmie;
mumin — wierny;
Munkar — anioł śmierci w islamie;
Mussa — Mojżesz, postać biblijna, w islamie prorok (nabi);
muslim — muzułmanin, „ten, który poddaje się woli Boga”;
nabi — prorok;
Nakir — anioł śmierci w islamie;
nikab — zasłona na głowę, czoło, szyję i twarz, noszona przez kobiety muzułmanki;
Nuh — Noe, postać biblijna;
pięć filarów islamu — Arkan ad-din, Arkan-al-Islam, obowiązki religijne muzułmanina;
qibla — kibla, kierunek, w którym zwracają się muzułmanie w czasie modlitwy;
Qur’an / al-Qur’an — dosłownie „recytacja” lub „czytanie”, Koran, święta księga islamu, składa się ze 114 sur (rozdziałów), 90 mekkańskich i 24 medyńskich;
qutrub — ghul płci męskiej;
radżab — siódmy miesiąc kalendarza muzułmańskiego, czas „małej pielgrzymki” do Mekki (umry);
rakat — pokłon, jedna z części modlitwy;
ramadan — dosłownie 'palący', dziewiąty miesiąc kalendarza księżycowego, podczas którego od świtu do zachodu Słońca muzułmanom nie wolno jeść, pić, palić ani uprawiać seksu (saum);
ramazan — po turecku ramadan;
rasul — apostoł, wysłannik, także prorok;
sadaka – jałmużna, akt dobroczynności;
sahaba —   towarzysze Mahometa, pierwsi jego wyznawcy i współtwórcy zasad religijnych islamu;
sahara — 'pustynia';
sahn —   dziedziniec meczetu;
sajjid — „szlachetny pan”, naczelnik rodu;
salafizm — ruch reformatorski w łonie islamu sunnickiego;
salam — pokój, pozdrowienie, którym witają się muzułmanie;
Salam alejkum — powitanie muzułmańskie, znaczące dosłownie „pokój z wami”;
salat — modlitwa, jeden z pięciu filarów islamu (arkan ad-din), odmawia się ją pięciokrotnie w ciągu doby;
sallallaahu alajhi ła sallaam — pokój i błogosławieństwo Boga z nim, w skrócie saał;
Ṣāliḥ — 'Pobożny', jeden z proroków w islamie;
Sam — Sem, syn Noego, praojciec Arabów;
saum — post, jeden z pięciu filarów islamu (arkan ad-din);
sila — demoniczna wiedźma zamieszkująca pustynię, dżinn;
subha — tespih - muzułmański różaniec składający się z 33 paciorków;
sufi — mistyk, wyznawca sufizmu;
sufizm — nurty mistyczne w islamie;
Sulejman — Salomon;
sunna —   zbiór opowieści z życia Mahometa, składa się z hadis;
sunnizm — jeden z trzech głównych odłamów islamu;
sura — rozdział w Koranie, dzieli się na aje (wersety);
szahada — wyznanie wiary "Nie ma Boga prócz Allaha, a Muhammad jest połańcem Allaha", jeden z pięciu filarów islamu (arkan ad-din);
szahid — (l.mn. szuhada) męczennik, ten, który zaświadcza o czymś;
szajch — „starszy”, szejk;
Szajtan — Szatan w islamie;
szari'a — 'droga' - szariat, prawo religijne;
Szarif — „szlachetny”, tytuł władców Mekki;
szyizm — jeden z trzech głównych odłamów islamu;
Święty Meczet / Al-Masdżid al-Haram — największy meczet na świecie, zbudowany w Mekce dookoła Al-Kaby;
tafsir — komentarz do Koranu;
tahara — oczyszczenie;
takijja — „obawa”, zezwolenie na ukrywanie prawdziwych przekonań religijnych w wypadku prześladowań religijnych;
talak — rozwód;
talib — “uczeń”, “student”;
tawaf — rytualne, siedmiokrotne okrążania Kaaby podczas pielgrzymki do Mekki;
tawil — komentarz do Koranu;
ulem — muzułmański teolog i uczony;
umm — 'matka' po arabsku;
umma — wspólnota wszystkich muzułmanów;
Umajjadzi — ród arabski, pierwsi kalifowie, również rządzący w Al-Andalus;
Umar / Umar ibn al-Chattab — drugi kalif, drugi następca Mahometa;
umra — mała pielgrzymka do Mekki ;
urf — arabskie prawo zwyczajowe;
Usman / Usman ibn Affan — trzeci kalif, trzeci następca Mahometa;
wahhabizm — ruch reformatorski w łonie islamu sunnickiego;
wudu —   rytualne oczyszczenie przed modlitwą;
zakat — jałmużna, jeden z pięciu filarów islamu (arkan ad-din);
Zamzam — święta studnia w Mekce w pobliżu świątyni Al-Kaba;
zijara — pielgrzymka do grobów świętych islamu, a zwłaszcza do grobu Mahometa w Medynie;
zimmi — niemuzułmańscy mieszkańcy żyjący pod panowaniem islamu;
zina — cudzołóstwo;
zu al-hidżdża — dwunasty miesiąc kalendarza księżycowego, miesiąc pielgrzymki do Mekki (hadżdż);
zuhd — asceza;
zuhr — modlitwa – druga w ciągu dnia spośród modlitw salat, odmawiana w południe;