Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Buddyzm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Deizm

Deizm


 Deizm (łac. deus = Bóg) termin filozoficzno-religijny utrwalony w kulturze europejskiej w okresie rozwijającego się racjonalizmu, m.in. przez francuskiego filozofa Pierre Bayle'a (1647-1706), oznaczający opozycję do teizmu.

Według stanowiska deistycznego istniała na początku świata bezosobowa siła sprawcza zwana Bogiem, która przyczyniła się do powstania świata ("pierwszy zegarmistrz, który zbudował mechanizm i uruchomił sprężynę"), obdarzył go zdolnością do samoistnego istnienia, do dalszego rozwoju i wszelkich zmian, odtąd jednak nim się nie interesuje i nie interweniuje w jego bieg. Od momentu powstania świat istnieje i rozwija się samodzielnie, według własnych, wewnętrznych praw (zasada przyczynowości), wewnętrznej logiki, z którą człowiek winien żyć w zgodzie.

Siła sprawcza, zwana Bogiem, po zakończeniu kreacji wygasła, nie może więc interweniować w bieg wydarzeń świata rozwijającego się, ani też w ludzkie życie.

W węższym znaczeniu terminem tym oznaczano wiarę naturalną (w przeciwieństwie do wiary objawionej) czasów Oświecenia, przeciwstawiającą się wierze uzasadnionej objawieniem w teizmie chrześcijańskim, odrzucającą Objawienie, Opatrzność Bożą, boskość Chrystusa, wszelkie cuda; postawę zmierzającą do pogodzenia wiary z rozumem.

Tak rozumiany deizm rozpowszechnił się w XVII-XVIII wieku w Anglii (E. Herbert z Cherbury [1581-1648], J. Toland [1670-1722]), Francji (F. M. Voltaire [1694-1778], J. J. Rousseau [1712-1778]), a następnie w Niemczech (G. E. Lessing [1729-1781]), Holandii (B. Spinoza [1632-1677]) i innych krajach europejskich, np w Rosji (A. N. Radiszczew [1749-1802]) i Stanach Zjednoczonych Ameryki (B. Franklin, G. Washington). 

W Polsce miał swoich wybitnych przedstawicieli w osobach Andrzeja Wiszowatego (1608-1678), autora pracy: O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu w sprawach teologicznych i religijnych; ks. Stanisława Staszica (1755-1826), autora pracy: Ród ludzki; ks. Hugona Kołłątaja (1750-1812), autora pracy: O filozofii, których dewizą było: "Bez posługiwania się rozumem nie można poznać pierwszych i głównych zasad wiary religijnej".

Deiści tego nurtu proponowali przejrzeć treści doktryn i obrzędów religijnych, aby usunąć sprzeczności z nauką i rozumem i stworzyć nową, naturalną religię.

Deizm europejski dał początek programowemu libertynizmowi (wolnomyślicielstwu), racjonalistycznej i krytycznej analizie podstaw i treści religii; głosił dwie ważne zasady: 1) o prawdzie decydować winien wyłącznie wolny rozum, nieskrepowany żadnymi przesądami i nie zaślepiony namiętnością; 2) człowiek winien żyć zgodnie z prawami przyrody (natury). W radykalnej postaci kwestionował rolę Kościoła i kapłanów. Niekiedy był przejawem ukrytego materializmu.


LITERATURA.:

W Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa, 1970, t.2;
L. Kołakowski: Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, PWN, Warszawa, 1965;
H. Hinz: Od religii do filozofii. Z dziejów kultury umysłowej epoki Oświecenia, Warszawa 1961;
J. Snopek: Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
 
 Henryk Swienko

Hasło z książki: Leksykon religioznawczy, (red.) Witold Tyloch, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1988

 

Data utworzenia: 10/02/2012 @ 15:29
Ostatnie zmiany: 16/03/2022 @ 01:42
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 63980 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #2 

autor : ida 10/03/2015 @ 02:02

Dawno temu pewna piosenkarka podarła na scenie zdjęcie papieża. Wybuchł skandal. Ale to był przecież tylko kawałek papieru, rzecz martwa. Ile emocji w ludziach potrafi wzbudzić kawałek papieru i to co się z nim robi. Dlaczego?

Komentarz #1 

autor : janusz 13/11/2013 @ 16:42

absurdem  jest  to  że  rzeczom  martwym  przypisuje  sie  boskosc.Boskość  wiąże  sie  zawsze  z osobą a  nie  z  materią  materia  jest  martwa
 
Trzecie Oczko
polityka-jako-wyraz-lub-nastepstwo.jpggrabski-mieszko.jpgmeczenstwo_w_islamie.jpggirard-koziol.jpgewolucja-boga.jpganatomia hybrydy.jpghistoria-mali-tymowski.jpeghis-euro.jpgde-mello.jpgdelitsh-babilon-i.jpgjero.jpgcamus-eseje.jpgramadan-i-kurban.pngency-archeo-z-s.jpgamsterd-abc.jpgHistoria Czechoslowacji - Heck-Orzech.jpglisty-prof.jpgod-abrahama-do-ch.jpgbogowie-slowian-m.jpgd-bog-urojony.jpgTako rzecze-zaratustra-1922-Nietzsche.jpegCollectanea Theologica 83-2013-nr 4.jpgwewior-wstepujac-w.jpgmargul-mity-z-pieciu.pngpales.jpghall-heretycy.jpgpsychoanaliza-i-religia.jpgreligie-sw.jpg101-tore-murphy.jpgmonarsze-sekrety-jankowski.jpegniemcy500.jpgfuld-krotka.jpgin-god-we-trust.pnghaidit-prawy-umysl.jpgbaschwitz-czarownice_dzieje.jpgreligierzymu.jpgnor-davies-boze-igrzysko.jpgwatykan-zd.jpgmysli-sw-jana-chr.pngSaga-o-Nibelungach-Treumund.pngtylak-bog.jpgczary-i-czarty-polskie-tuwim.jpgklucz-niebieski-k.jpgnieznane-arch-mis.jpg100-punk-zap.jpghistoria-irlandii.jpgodrodzenie-2000-44.pngZycie-Buddy_1927.jpghistoria-wenecji_norwich.jpegpsychologia-religii-bernhard-grom.jpgzarys-h-sz.jpgswity-koszmar-haught.jpegpascal-mysli.jpgbugaj-hermetyzm.jpgSTUDIA-RELIGIOLOGICA-39_2006.jpgSzyszko-Hinduizm-buddyzm-islam.jpgtajemnice-smim.jpgswieci-nie-swieci.jpgslowianie-mitologie-swiata.jpg40-piesni-r.pngnowe-ateny.jpgmegalomania-narodowa-by.pngtocqueville.jpgzapomniane-n-strzelczyk.jpgpolskie-n.jpgwilson-krwawiacy.pngheinemann-eunuchy.pngbutterwick.jpgilustrowany-slownik-terminow-lit.jpgklengel-his-sy.jpgznak-1994-2-465.jpegjoga-eliade.jpgszrejter-mitologia.bmpkrotka-hi-islamu.pngzbikowski-legendy.jpgpolska-X-XI.jpgupaniszady-ut.jpgleksykon-re.jpgcyw-zyd.jpgpilarczyk-literatura-zydowska.jpgchrzescjianstwo-rusi-k.jpgmitoznawstwo-porownawcze.jpgburszta-asteriks.pnghinduizm_-k.jpgMACHIAVELLI-Ksiaze-1917.jpgrozmyslania-marek-a 1913.jpgtrevel-his-a.jpgNarody dawnej.jpglengauer-religijnosc.jpgo-duszy.jpgdynastia-piastow-ba.jpgwu-wei-plyn-z-pradem-zycia-Fischer.jpgdemony-r.jpegjerzy-adamski-historia-l-f.jpgmieszko-I-strzelczyk-1992.jpgkartezjusz-roz.jpgpodstaw-wiedzy-muzulmanskiej.PNGpod-sztandarem-nieba-wiara-ktora-zabija-w-iext43267118.jpgmaly-slownik-religiozna.jpg100_filmow_Lis.jpghis-p-k.jpgIDEA-XIX-2007.pngap06.jpgmalinowski-zsdzikich.jpgapokryfy-nowego-testamentu.jpgChiny-nowe.jpgkissinger_dyplomacja.jpgkultura-smierci-1.jpgwzory-kultury-b.jpgdogon-ya-gali.jpgstern-zlote-mysli.pnghistoria-pow-sredniowiecza-zientara.jpegmilczenie-1-2012.jpgegipt-i-biblia-p-montet.jpegkaligula.jpgmit-azteko1.jpgczarn-mwxxw.jpgputek-1966-mroki-s.jpgwatykan.jpgjudyta-postac-b-granic.jpgetyka-prot-weber.jpgetnologia-religii-szyjewski.jpgNAPISY--1994.jpgHistoria bez cenzury - Hartwig.jpegSzalenstwo w rel-swiata.jpgmity-skandynawskie-ma.jpgchrystianizacja-europy-kosciol.jpgestreicher-zarys.jpgsachs_muzyka-wswieciestar.jpgbancroft-wspolczesni.pngpliniusz-h-n.jpegreligia-a-wspolczesne-stosunki-miedzynarodowe.jpegzli-papieze-c.jpgHistoria-sztuki-eu_Meyer.pngLeeuw-fenomonologia.pngislam-wnuk.jpgsaggs.jpgpolska_mieszka_i1.jpgJasienica-slowianski rodowod-1961.jpgkrewzkrwijezusa.jpgwiek-propagandy.jpgu-schylku-starozytnosci-2014-a.jpgprawo-koscielne-kat.jpgmitologia-l-tur.jpgogarek-czoj.jpgprzeglad-religioznawczy.pngprzeinaczanie-jezusa-bart-ehrman.jpglabuda-m.jpgbronk-podstawy-nauk-o-religii.jpgniwinski-mity-symbole.jpgMedzat_Studia Egiptologiczne-2-13-1.jpgprawo-wyznaniowe-2011.pngedda-lelewel-1828.jpgmarkus-chrzesc.jpghis-b-w.jpghyperborea-religia-grekow-gebura.jpgprzeglad-historyczny-87-1996.jpgRodzima wiara ukrainska - Lozko.jpg1908-o-wolnosci.pngkompendium-nauki-sk.jpgkonstytucja-laidler.jpgrzeczpospolita_topolski.jpgstudia-theologica-varsaviensia-1977-1.jpgmagia-i-religia.jpgrozmowy-z-diablem.jpggraves-mity-gr.jpgbabilonskie-zaklecia.jpghistoria-kosciola-2-600-1500.jpegLeksykon_duchowosci_katolickiej.jpgMieszko_Pierwszy_Tajemniczy.jpge-jastrzebowska.jpgCOLLECTANEA-PHILOLOGICA-XX-2017.jpgerman-mity-s.jpgod-mojzesza-do-mahometa-ke.jpgbravo.jpgeisenberg.jpghistorya-pow-h-3a.gifdrioton-egipt-faraonow-2.jpgMalinowski-Wierzenia_pierwotne.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 13462602 odwiedzający

 513 odwiedzających online