Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Buddyzm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Deizm

Deizm


 Deizm (łac. deus = Bóg) termin filozoficzno-religijny utrwalony w kulturze europejskiej w okresie rozwijającego się racjonalizmu, m.in. przez francuskiego filozofa Pierre Bayle'a (1647-1706), oznaczający opozycję do teizmu.

Według stanowiska deistycznego istniała na początku świata bezosobowa siła sprawcza zwana Bogiem, która przyczyniła się do powstania świata ("pierwszy zegarmistrz, który zbudował mechanizm i uruchomił sprężynę"), obdarzył go zdolnością do samoistnego istnienia, do dalszego rozwoju i wszelkich zmian, odtąd jednak nim się nie interesuje i nie interweniuje w jego bieg. Od momentu powstania świat istnieje i rozwija się samodzielnie, według własnych, wewnętrznych praw (zasada przyczynowości), wewnętrznej logiki, z którą człowiek winien żyć w zgodzie.

Siła sprawcza, zwana Bogiem, po zakończeniu kreacji wygasła, nie może więc interweniować w bieg wydarzeń świata rozwijającego się, ani też w ludzkie życie.

W węższym znaczeniu terminem tym oznaczano wiarę naturalną (w przeciwieństwie do wiary objawionej) czasów Oświecenia, przeciwstawiającą się wierze uzasadnionej objawieniem w teizmie chrześcijańskim, odrzucającą Objawienie, Opatrzność Bożą, boskość Chrystusa, wszelkie cuda; postawę zmierzającą do pogodzenia wiary z rozumem.

Tak rozumiany deizm rozpowszechnił się w XVII-XVIII wieku w Anglii (E. Herbert z Cherbury [1581-1648], J. Toland [1670-1722]), Francji (F. M. Voltaire [1694-1778], J. J. Rousseau [1712-1778]), a następnie w Niemczech (G. E. Lessing [1729-1781]), Holandii (B. Spinoza [1632-1677]) i innych krajach europejskich, np w Rosji (A. N. Radiszczew [1749-1802]) i Stanach Zjednoczonych Ameryki (B. Franklin, G. Washington). 

W Polsce miał swoich wybitnych przedstawicieli w osobach Andrzeja Wiszowatego (1608-1678), autora pracy: O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu w sprawach teologicznych i religijnych; ks. Stanisława Staszica (1755-1826), autora pracy: Ród ludzki; ks. Hugona Kołłątaja (1750-1812), autora pracy: O filozofii, których dewizą było: "Bez posługiwania się rozumem nie można poznać pierwszych i głównych zasad wiary religijnej".

Deiści tego nurtu proponowali przejrzeć treści doktryn i obrzędów religijnych, aby usunąć sprzeczności z nauką i rozumem i stworzyć nową, naturalną religię.

Deizm europejski dał początek programowemu libertynizmowi (wolnomyślicielstwu), racjonalistycznej i krytycznej analizie podstaw i treści religii; głosił dwie ważne zasady: 1) o prawdzie decydować winien wyłącznie wolny rozum, nieskrepowany żadnymi przesądami i nie zaślepiony namiętnością; 2) człowiek winien żyć zgodnie z prawami przyrody (natury). W radykalnej postaci kwestionował rolę Kościoła i kapłanów. Niekiedy był przejawem ukrytego materializmu.


LITERATURA.:

W Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa, 1970, t.2;
L. Kołakowski: Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, PWN, Warszawa, 1965;
H. Hinz: Od religii do filozofii. Z dziejów kultury umysłowej epoki Oświecenia, Warszawa 1961;
J. Snopek: Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
 
 Henryk Swienko

Hasło z książki: Leksykon religioznawczy, (red.) Witold Tyloch, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1988

 

Data utworzenia: 10/02/2012 @ 15:29
Ostatnie zmiany: 16/03/2022 @ 01:42
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 64057 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #2 

autor : ida 10/03/2015 @ 02:02

Dawno temu pewna piosenkarka podarła na scenie zdjęcie papieża. Wybuchł skandal. Ale to był przecież tylko kawałek papieru, rzecz martwa. Ile emocji w ludziach potrafi wzbudzić kawałek papieru i to co się z nim robi. Dlaczego?

Komentarz #1 

autor : janusz 13/11/2013 @ 16:42

absurdem  jest  to  że  rzeczom  martwym  przypisuje  sie  boskosc.Boskość  wiąże  sie  zawsze  z osobą a  nie  z  materią  materia  jest  martwa
 
Trzecie Oczko
ewolucja-boga.jpghaidit-prawy-umysl.jpgdemony-r.jpegCOLLECTANEA-PHILOLOGICA-XX-2017.jpgSzyszko-Hinduizm-buddyzm-islam.jpgswieci-nie-swieci.jpgkultura-smierci-1.jpgpilarczyk-literatura-zydowska.jpgamsterd-abc.jpgNarody dawnej.jpgedda-lelewel-1828.jpgmieszko-I-strzelczyk-1992.jpgwatykan-zd.jpgnor-davies-boze-igrzysko.jpghistorya-pow-h-3a.gifCollectanea Theologica 83-2013-nr 4.jpghistoria-irlandii.jpgkaligula.jpgprzeglad-religioznawczy.pngHistoria Czechoslowacji - Heck-Orzech.jpgency-archeo-z-s.jpgprzeglad-historyczny-87-1996.jpgwu-wei-plyn-z-pradem-zycia-Fischer.jpgLeksykon_duchowosci_katolickiej.jpglabuda-m.jpgo-duszy.jpgupaniszady-ut.jpgMACHIAVELLI-Ksiaze-1917.jpgtajemnice-smim.jpgerman-mity-s.jpggirard-koziol.jpgjudyta-postac-b-granic.jpge-jastrzebowska.jpgwewior-wstepujac-w.jpgprzeinaczanie-jezusa-bart-ehrman.jpg101-tore-murphy.jpgMedzat_Studia Egiptologiczne-2-13-1.jpgeisenberg.jpgfuld-krotka.jpgklengel-his-sy.jpgMieszko_Pierwszy_Tajemniczy.jpgdogon-ya-gali.jpgszrejter-mitologia.bmppodstaw-wiedzy-muzulmanskiej.PNGmitologia-l-tur.jpgtocqueville.jpgTako rzecze-zaratustra-1922-Nietzsche.jpegbutterwick.jpgleksykon-re.jpgpod-sztandarem-nieba-wiara-ktora-zabija-w-iext43267118.jpgetnologia-religii-szyjewski.jpgmagia-i-religia.jpgmeczenstwo_w_islamie.jpgjero.jpgsachs_muzyka-wswieciestar.jpgzli-papieze-c.jpgramadan-i-kurban.pngSTUDIA-RELIGIOLOGICA-39_2006.jpgkompendium-nauki-sk.jpgkartezjusz-roz.jpgSzalenstwo w rel-swiata.jpgzarys-h-sz.jpgheinemann-eunuchy.pngmitoznawstwo-porownawcze.jpgnowe-ateny.jpgtrevel-his-a.jpgreligie-sw.jpgetyka-prot-weber.jpgJasienica-slowianski rodowod-1961.jpgchrzescjianstwo-rusi-k.jpgChiny-nowe.jpgchrystianizacja-europy-kosciol.jpgbancroft-wspolczesni.pnglisty-prof.jpgsaggs.jpgkissinger_dyplomacja.jpghis-euro.jpgislam-wnuk.jpgmaly-slownik-religiozna.jpgcyw-zyd.jpgdynastia-piastow-ba.jpgwiek-propagandy.jpghis-p-k.jpgin-god-we-trust.pngZycie-Buddy_1927.jpgkrewzkrwijezusa.jpgmonarsze-sekrety-jankowski.jpegdelitsh-babilon-i.jpgu-schylku-starozytnosci-2014-a.jpgniemcy500.jpgznak-1994-2-465.jpegmegalomania-narodowa-by.pngilustrowany-slownik-terminow-lit.jpgapokryfy-nowego-testamentu.jpgdrioton-egipt-faraonow-2.jpgogarek-czoj.jpgkrotka-hi-islamu.pngpolska_mieszka_i1.jpgHistoria bez cenzury - Hartwig.jpeghyperborea-religia-grekow-gebura.jpgMalinowski-Wierzenia_pierwotne.jpgbugaj-hermetyzm.jpgmargul-mity-z-pieciu.pnghistoria-mali-tymowski.jpegod-abrahama-do-ch.jpgstudia-theologica-varsaviensia-1977-1.jpgpolityka-jako-wyraz-lub-nastepstwo.jpgpsychologia-religii-bernhard-grom.jpgLeeuw-fenomonologia.pngNAPISY--1994.jpgjoga-eliade.jpghistoria-pow-sredniowiecza-zientara.jpegrzeczpospolita_topolski.jpgpolska-X-XI.jpgczary-i-czarty-polskie-tuwim.jpgde-mello.jpg100-punk-zap.jpgklucz-niebieski-k.jpgestreicher-zarys.jpgpales.jpganatomia hybrydy.jpgmalinowski-zsdzikich.jpgpascal-mysli.jpglengauer-religijnosc.jpgputek-1966-mroki-s.jpgwilson-krwawiacy.pngpsychoanaliza-i-religia.jpgegipt-i-biblia-p-montet.jpegreligierzymu.jpgswity-koszmar-haught.jpegbabilonskie-zaklecia.jpghistoria-kosciola-2-600-1500.jpegcamus-eseje.jpgnieznane-arch-mis.jpggrabski-mieszko.jpgstern-zlote-mysli.pnghall-heretycy.jpghistoria-wenecji_norwich.jpegpliniusz-h-n.jpegpolskie-n.jpgmit-azteko1.jpgodrodzenie-2000-44.pngod-mojzesza-do-mahometa-ke.jpgwatykan.jpgd-bog-urojony.jpgHistoria-sztuki-eu_Meyer.pngprawo-koscielne-kat.jpgbogowie-slowian-m.jpgrozmyslania-marek-a 1913.jpggraves-mity-gr.jpgIDEA-XIX-2007.pngmilczenie-1-2012.jpgprawo-wyznaniowe-2011.pngburszta-asteriks.pngmarkus-chrzesc.jpgkonstytucja-laidler.jpghis-b-w.jpgbaschwitz-czarownice_dzieje.jpg1908-o-wolnosci.pngbronk-podstawy-nauk-o-religii.jpgreligia-a-wspolczesne-stosunki-miedzynarodowe.jpegSaga-o-Nibelungach-Treumund.pngRodzima wiara ukrainska - Lozko.jpgslowianie-mitologie-swiata.jpgmysli-sw-jana-chr.pngczarn-mwxxw.jpgrozmowy-z-diablem.jpgzapomniane-n-strzelczyk.jpgbravo.jpgzbikowski-legendy.jpgjerzy-adamski-historia-l-f.jpgmity-skandynawskie-ma.jpgap06.jpg40-piesni-r.pnghinduizm_-k.jpgtylak-bog.jpgwzory-kultury-b.jpgniwinski-mity-symbole.jpg100_filmow_Lis.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 13468328 odwiedzający

 353 odwiedzających online