Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Buddyzm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Deizm

Deizm


 Deizm (łac. deus = Bóg) termin filozoficzno-religijny utrwalony w kulturze europejskiej w okresie rozwijającego się racjonalizmu, m.in. przez francuskiego filozofa Pierre Bayle'a (1647-1706), oznaczający opozycję do teizmu.

Według stanowiska deistycznego istniała na początku świata bezosobowa siła sprawcza zwana Bogiem, która przyczyniła się do powstania świata ("pierwszy zegarmistrz, który zbudował mechanizm i uruchomił sprężynę"), obdarzył go zdolnością do samoistnego istnienia, do dalszego rozwoju i wszelkich zmian, odtąd jednak nim się nie interesuje i nie interweniuje w jego bieg. Od momentu powstania świat istnieje i rozwija się samodzielnie, według własnych, wewnętrznych praw (zasada przyczynowości), wewnętrznej logiki, z którą człowiek winien żyć w zgodzie.

Siła sprawcza, zwana Bogiem, po zakończeniu kreacji wygasła, nie może więc interweniować w bieg wydarzeń świata rozwijającego się, ani też w ludzkie życie.

W węższym znaczeniu terminem tym oznaczano wiarę naturalną (w przeciwieństwie do wiary objawionej) czasów Oświecenia, przeciwstawiającą się wierze uzasadnionej objawieniem w teizmie chrześcijańskim, odrzucającą Objawienie, Opatrzność Bożą, boskość Chrystusa, wszelkie cuda; postawę zmierzającą do pogodzenia wiary z rozumem.

Tak rozumiany deizm rozpowszechnił się w XVII-XVIII wieku w Anglii (E. Herbert z Cherbury [1581-1648], J. Toland [1670-1722]), Francji (F. M. Voltaire [1694-1778], J. J. Rousseau [1712-1778]), a następnie w Niemczech (G. E. Lessing [1729-1781]), Holandii (B. Spinoza [1632-1677]) i innych krajach europejskich, np w Rosji (A. N. Radiszczew [1749-1802]) i Stanach Zjednoczonych Ameryki (B. Franklin, G. Washington). 

W Polsce miał swoich wybitnych przedstawicieli w osobach Andrzeja Wiszowatego (1608-1678), autora pracy: O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu w sprawach teologicznych i religijnych; ks. Stanisława Staszica (1755-1826), autora pracy: Ród ludzki; ks. Hugona Kołłątaja (1750-1812), autora pracy: O filozofii, których dewizą było: "Bez posługiwania się rozumem nie można poznać pierwszych i głównych zasad wiary religijnej".

Deiści tego nurtu proponowali przejrzeć treści doktryn i obrzędów religijnych, aby usunąć sprzeczności z nauką i rozumem i stworzyć nową, naturalną religię.

Deizm europejski dał początek programowemu libertynizmowi (wolnomyślicielstwu), racjonalistycznej i krytycznej analizie podstaw i treści religii; głosił dwie ważne zasady: 1) o prawdzie decydować winien wyłącznie wolny rozum, nieskrepowany żadnymi przesądami i nie zaślepiony namiętnością; 2) człowiek winien żyć zgodnie z prawami przyrody (natury). W radykalnej postaci kwestionował rolę Kościoła i kapłanów. Niekiedy był przejawem ukrytego materializmu.


LITERATURA.:

W Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa, 1970, t.2;
L. Kołakowski: Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, PWN, Warszawa, 1965;
H. Hinz: Od religii do filozofii. Z dziejów kultury umysłowej epoki Oświecenia, Warszawa 1961;
J. Snopek: Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
 
 Henryk Swienko

Hasło z książki: Leksykon religioznawczy, (red.) Witold Tyloch, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1988

 

Data utworzenia: 10/02/2012 @ 15:29
Ostatnie zmiany: 16/03/2022 @ 01:42
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 62857 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #2 

autor : ida 10/03/2015 @ 02:02

Dawno temu pewna piosenkarka podarła na scenie zdjęcie papieża. Wybuchł skandal. Ale to był przecież tylko kawałek papieru, rzecz martwa. Ile emocji w ludziach potrafi wzbudzić kawałek papieru i to co się z nim robi. Dlaczego?

Komentarz #1 

autor : janusz 13/11/2013 @ 16:42

absurdem  jest  to  że  rzeczom  martwym  przypisuje  sie  boskosc.Boskość  wiąże  sie  zawsze  z osobą a  nie  z  materią  materia  jest  martwa
 
Trzecie Oczko
baschwitz-czarownice_dzieje.jpgzapomniane-n-strzelczyk.jpgcyw-zyd.jpgmieszko-I-strzelczyk-1992.jpgmysli-sw-jana-chr.pngbutterwick.jpgo-duszy.jpgslowianie-mitologie-swiata.jpghis-p-k.jpgstudia-theologica-varsaviensia-1977-1.jpghall-heretycy.jpgedda-lelewel-1828.jpgrozmyslania-marek-a 1913.jpgtajemnice-smim.jpgupaniszady-ut.jpghistoria-irlandii.jpgreligierzymu.jpgkompendium-nauki-sk.jpgleksykon-re.jpg100_filmow_Lis.jpg101-tore-murphy.jpgheinemann-eunuchy.pngtrevel-his-a.jpgHistoria Czechoslowacji - Heck-Orzech.jpghistoria-mali-tymowski.jpegzli-papieze-c.jpgJasienica-slowianski rodowod-1961.jpgCollectanea Theologica 83-2013-nr 4.jpgfuld-krotka.jpgprzeinaczanie-jezusa-bart-ehrman.jpgewolucja-boga.jpgchrystianizacja-europy-kosciol.jpgMedzat_Studia Egiptologiczne-2-13-1.jpgprzeglad-historyczny-87-1996.jpgdogon-ya-gali.jpgpolska_mieszka_i1.jpgmit-azteko1.jpghistoria-pow-sredniowiecza-zientara.jpegrzeczpospolita_topolski.jpgpliniusz-h-n.jpegprawo-koscielne-kat.jpgde-mello.jpgpod-sztandarem-nieba-wiara-ktora-zabija-w-iext43267118.jpgMACHIAVELLI-Ksiaze-1917.jpgzarys-h-sz.jpgTako rzecze-zaratustra-1922-Nietzsche.jpegSaga-o-Nibelungach-Treumund.pngmonarsze-sekrety-jankowski.jpegstern-zlote-mysli.pngpales.jpgczarn-mwxxw.jpgkrewzkrwijezusa.jpgswieci-nie-swieci.jpgwatykan-zd.jpgswity-koszmar-haught.jpegsachs_muzyka-wswieciestar.jpgod-abrahama-do-ch.jpgpolityka-jako-wyraz-lub-nastepstwo.jpgogarek-czoj.jpgpsychoanaliza-i-religia.jpgjerzy-adamski-historia-l-f.jpgniemcy500.jpgChiny-nowe.jpgdynastia-piastow-ba.jpgramadan-i-kurban.pnganatomia hybrydy.jpgklengel-his-sy.jpgwewior-wstepujac-w.jpgSTUDIA-RELIGIOLOGICA-39_2006.jpgkissinger_dyplomacja.jpgkaligula.jpgpodstaw-wiedzy-muzulmanskiej.PNG100-punk-zap.jpg1908-o-wolnosci.pngMalinowski-Wierzenia_pierwotne.jpgislam-wnuk.jpgpolskie-n.jpgpascal-mysli.jpgreligia-a-wspolczesne-stosunki-miedzynarodowe.jpegd-bog-urojony.jpggrabski-mieszko.jpgmagia-i-religia.jpgkultura-smierci-1.jpgczary-i-czarty-polskie-tuwim.jpgwatykan.jpgnor-davies-boze-igrzysko.jpgchrzescjianstwo-rusi-k.jpghistoria-wenecji_norwich.jpegpolska-X-XI.jpgtocqueville.jpgapokryfy-nowego-testamentu.jpgszrejter-mitologia.bmpLeeuw-fenomonologia.pngbugaj-hermetyzm.jpgjoga-eliade.jpgprzeglad-religioznawczy.pngputek-1966-mroki-s.jpgmitoznawstwo-porownawcze.jpgbancroft-wspolczesni.pngap06.jpgdelitsh-babilon-i.jpgzbikowski-legendy.jpghinduizm_-k.jpgwiek-propagandy.jpgwzory-kultury-b.jpgdemony-r.jpegu-schylku-starozytnosci-2014-a.jpggraves-mity-gr.jpgjero.jpgwu-wei-plyn-z-pradem-zycia-Fischer.jpgin-god-we-trust.pngilustrowany-slownik-terminow-lit.jpgtylak-bog.jpg40-piesni-r.pngbravo.jpgsaggs.jpgkartezjusz-roz.jpgniwinski-mity-symbole.jpgmarkus-chrzesc.jpgmity-skandynawskie-ma.jpgerman-mity-s.jpgbronk-podstawy-nauk-o-religii.jpgpsychologia-religii-bernhard-grom.jpgmeczenstwo_w_islamie.jpgeisenberg.jpgHistoria bez cenzury - Hartwig.jpegegipt-i-biblia-p-montet.jpegetyka-prot-weber.jpgbogowie-slowian-m.jpgetnologia-religii-szyjewski.jpgmegalomania-narodowa-by.pngmalinowski-zsdzikich.jpgSzalenstwo w rel-swiata.jpgSzyszko-Hinduizm-buddyzm-islam.jpgbabilonskie-zaklecia.jpgwilson-krwawiacy.pngIDEA-XIX-2007.pngnieznane-arch-mis.jpghistorya-pow-h-3a.gifZycie-Buddy_1927.jpgHistoria-sztuki-eu_Meyer.pngprawo-wyznaniowe-2011.pnghistoria-kosciola-2-600-1500.jpegamsterd-abc.jpgnowe-ateny.jpgpilarczyk-literatura-zydowska.jpghis-b-w.jpgjudyta-postac-b-granic.jpghaidit-prawy-umysl.jpgreligie-sw.jpgklucz-niebieski-k.jpgestreicher-zarys.jpgmargul-mity-z-pieciu.pngency-archeo-z-s.jpgNarody dawnej.jpgdrioton-egipt-faraonow-2.jpgCOLLECTANEA-PHILOLOGICA-XX-2017.jpggirard-koziol.jpghis-euro.jpglabuda-m.jpglengauer-religijnosc.jpgkrotka-hi-islamu.pngMieszko_Pierwszy_Tajemniczy.jpgRodzima wiara ukrainska - Lozko.jpgznak-1994-2-465.jpegcamus-eseje.jpge-jastrzebowska.jpgmaly-slownik-religiozna.jpgLeksykon_duchowosci_katolickiej.jpgmitologia-l-tur.jpgburszta-asteriks.pngodrodzenie-2000-44.pngkonstytucja-laidler.jpgmilczenie-1-2012.jpgrozmowy-z-diablem.jpgod-mojzesza-do-mahometa-ke.jpgNAPISY--1994.jpghyperborea-religia-grekow-gebura.jpglisty-prof.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 13337052 odwiedzający

 376 odwiedzających online