Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Buddyzm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Deizm

Deizm


 Deizm (łac. deus = Bóg) termin filozoficzno-religijny utrwalony w kulturze europejskiej w okresie rozwijającego się racjonalizmu, m.in. przez francuskiego filozofa Pierre Bayle'a (1647-1706), oznaczający opozycję do teizmu.

Według stanowiska deistycznego istniała na początku świata bezosobowa siła sprawcza zwana Bogiem, która przyczyniła się do powstania świata ("pierwszy zegarmistrz, który zbudował mechanizm i uruchomił sprężynę"), obdarzył go zdolnością do samoistnego istnienia, do dalszego rozwoju i wszelkich zmian, odtąd jednak nim się nie interesuje i nie interweniuje w jego bieg. Od momentu powstania świat istnieje i rozwija się samodzielnie, według własnych, wewnętrznych praw (zasada przyczynowości), wewnętrznej logiki, z którą człowiek winien żyć w zgodzie.

Siła sprawcza, zwana Bogiem, po zakończeniu kreacji wygasła, nie może więc interweniować w bieg wydarzeń świata rozwijającego się, ani też w ludzkie życie.

W węższym znaczeniu terminem tym oznaczano wiarę naturalną (w przeciwieństwie do wiary objawionej) czasów Oświecenia, przeciwstawiającą się wierze uzasadnionej objawieniem w teizmie chrześcijańskim, odrzucającą Objawienie, Opatrzność Bożą, boskość Chrystusa, wszelkie cuda; postawę zmierzającą do pogodzenia wiary z rozumem.

Tak rozumiany deizm rozpowszechnił się w XVII-XVIII wieku w Anglii (E. Herbert z Cherbury [1581-1648], J. Toland [1670-1722]), Francji (F. M. Voltaire [1694-1778], J. J. Rousseau [1712-1778]), a następnie w Niemczech (G. E. Lessing [1729-1781]), Holandii (B. Spinoza [1632-1677]) i innych krajach europejskich, np w Rosji (A. N. Radiszczew [1749-1802]) i Stanach Zjednoczonych Ameryki (B. Franklin, G. Washington). 

W Polsce miał swoich wybitnych przedstawicieli w osobach Andrzeja Wiszowatego (1608-1678), autora pracy: O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu w sprawach teologicznych i religijnych; ks. Stanisława Staszica (1755-1826), autora pracy: Ród ludzki; ks. Hugona Kołłątaja (1750-1812), autora pracy: O filozofii, których dewizą było: "Bez posługiwania się rozumem nie można poznać pierwszych i głównych zasad wiary religijnej".

Deiści tego nurtu proponowali przejrzeć treści doktryn i obrzędów religijnych, aby usunąć sprzeczności z nauką i rozumem i stworzyć nową, naturalną religię.

Deizm europejski dał początek programowemu libertynizmowi (wolnomyślicielstwu), racjonalistycznej i krytycznej analizie podstaw i treści religii; głosił dwie ważne zasady: 1) o prawdzie decydować winien wyłącznie wolny rozum, nieskrepowany żadnymi przesądami i nie zaślepiony namiętnością; 2) człowiek winien żyć zgodnie z prawami przyrody (natury). W radykalnej postaci kwestionował rolę Kościoła i kapłanów. Niekiedy był przejawem ukrytego materializmu.


LITERATURA.:

W Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa, 1970, t.2;
L. Kołakowski: Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, PWN, Warszawa, 1965;
H. Hinz: Od religii do filozofii. Z dziejów kultury umysłowej epoki Oświecenia, Warszawa 1961;
J. Snopek: Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
 
 Henryk Swienko

Hasło z książki: Leksykon religioznawczy, (red.) Witold Tyloch, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1988

 

Data utworzenia: 10/02/2012 @ 15:29
Ostatnie zmiany: 16/03/2022 @ 01:42
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 61569 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #2 

autor : ida 10/03/2015 @ 02:02

Dawno temu pewna piosenkarka podarła na scenie zdjęcie papieża. Wybuchł skandal. Ale to był przecież tylko kawałek papieru, rzecz martwa. Ile emocji w ludziach potrafi wzbudzić kawałek papieru i to co się z nim robi. Dlaczego?

Komentarz #1 

autor : janusz 13/11/2013 @ 16:42

absurdem  jest  to  że  rzeczom  martwym  przypisuje  sie  boskosc.Boskość  wiąże  sie  zawsze  z osobą a  nie  z  materią  materia  jest  martwa
 
Trzecie Oczko
historia-wenecji_norwich.jpegHistoria bez cenzury - Hartwig.jpegreligie-sw.jpgSzalenstwo w rel-swiata.jpgerman-mity-s.jpgjero.jpgniemcy500.jpgdemony-r.jpeg100_filmow_Lis.jpgwewior-wstepujac-w.jpgetnologia-religii-szyjewski.jpgestreicher-zarys.jpgprzeinaczanie-jezusa-bart-ehrman.jpgzapomniane-n-strzelczyk.jpgbravo.jpgMalinowski-Wierzenia_pierwotne.jpgrozmyslania-marek-a 1913.jpglabuda-m.jpgwatykan-zd.jpghyperborea-religia-grekow-gebura.jpg40-piesni-r.pngswity-koszmar-haught.jpegJasienica-slowianski rodowod-1961.jpgeisenberg.jpgburszta-asteriks.pngpascal-mysli.jpgzarys-h-sz.jpggrabski-mieszko.jpg1908-o-wolnosci.pngdrioton-egipt-faraonow-2.jpgpolska_mieszka_i1.jpgrozmowy-z-diablem.jpgCollectanea Theologica 83-2013-nr 4.jpgwilson-krwawiacy.pngZycie-Buddy_1927.jpgwzory-kultury-b.jpgsachs_muzyka-wswieciestar.jpgNarody dawnej.jpgputek-1966-mroki-s.jpgdelitsh-babilon-i.jpgbabilonskie-zaklecia.jpgpodstaw-wiedzy-muzulmanskiej.PNGwu-wei-plyn-z-pradem-zycia-Fischer.jpgbaschwitz-czarownice_dzieje.jpgilustrowany-slownik-terminow-lit.jpghaidit-prawy-umysl.jpgrzeczpospolita_topolski.jpgnowe-ateny.jpgHistoria Czechoslowacji - Heck-Orzech.jpgheinemann-eunuchy.pngMieszko_Pierwszy_Tajemniczy.jpgamsterd-abc.jpgRodzima wiara ukrainska - Lozko.jpgmysli-sw-jana-chr.pngbancroft-wspolczesni.pngwiek-propagandy.jpgdogon-ya-gali.jpglengauer-religijnosc.jpgzli-papieze-c.jpghistoria-irlandii.jpgedda-lelewel-1828.jpgmit-azteko1.jpgkonstytucja-laidler.jpgznak-1994-2-465.jpeghall-heretycy.jpgetyka-prot-weber.jpgbugaj-hermetyzm.jpgSaga-o-Nibelungach-Treumund.pngczarn-mwxxw.jpgtylak-bog.jpgjudyta-postac-b-granic.jpgmarkus-chrzesc.jpganatomia hybrydy.jpgprawo-koscielne-kat.jpgHistoria-sztuki-eu_Meyer.pnghis-p-k.jpgchrystianizacja-europy-kosciol.jpgCOLLECTANEA-PHILOLOGICA-XX-2017.jpgkaligula.jpgpliniusz-h-n.jpegmargul-mity-z-pieciu.pngstudia-theologica-varsaviensia-1977-1.jpghistorya-pow-h-3a.gifpolskie-n.jpgswieci-nie-swieci.jpgkultura-smierci-1.jpgLeksykon_duchowosci_katolickiej.jpgu-schylku-starozytnosci-2014-a.jpgod-mojzesza-do-mahometa-ke.jpghistoria-pow-sredniowiecza-zientara.jpegbutterwick.jpgsaggs.jpglisty-prof.jpghistoria-mali-tymowski.jpego-duszy.jpgjoga-eliade.jpgmitologia-l-tur.jpgMedzat_Studia Egiptologiczne-2-13-1.jpgpilarczyk-literatura-zydowska.jpgfuld-krotka.jpgchrzescjianstwo-rusi-k.jpgprzeglad-religioznawczy.pngkartezjusz-roz.jpgmegalomania-narodowa-by.pngkompendium-nauki-sk.jpgszrejter-mitologia.bmpnor-davies-boze-igrzysko.jpgkrotka-hi-islamu.pngMACHIAVELLI-Ksiaze-1917.jpgod-abrahama-do-ch.jpgslowianie-mitologie-swiata.jpgmaly-slownik-religiozna.jpgkissinger_dyplomacja.jpgpsychoanaliza-i-religia.jpgkrewzkrwijezusa.jpghinduizm_-k.jpgreligierzymu.jpgmeczenstwo_w_islamie.jpgupaniszady-ut.jpgstern-zlote-mysli.pngbronk-podstawy-nauk-o-religii.jpgmity-skandynawskie-ma.jpgpod-sztandarem-nieba-wiara-ktora-zabija-w-iext43267118.jpgnieznane-arch-mis.jpgmagia-i-religia.jpgapokryfy-nowego-testamentu.jpgde-mello.jpgmieszko-I-strzelczyk-1992.jpgmitoznawstwo-porownawcze.jpgleksykon-re.jpgpsychologia-religii-bernhard-grom.jpgprawo-wyznaniowe-2011.pngLeeuw-fenomonologia.pnghistoria-kosciola-2-600-1500.jpegcamus-eseje.jpgtocqueville.jpgklengel-his-sy.jpgtajemnice-smim.jpgzbikowski-legendy.jpgpales.jpghis-b-w.jpgodrodzenie-2000-44.pngdynastia-piastow-ba.jpgniwinski-mity-symbole.jpgmilczenie-1-2012.jpgap06.jpgegipt-i-biblia-p-montet.jpegjerzy-adamski-historia-l-f.jpgprzeglad-historyczny-87-1996.jpgTako rzecze-zaratustra-1922-Nietzsche.jpegpolska-X-XI.jpggirard-koziol.jpgSTUDIA-RELIGIOLOGICA-39_2006.jpgklucz-niebieski-k.jpgreligia-a-wspolczesne-stosunki-miedzynarodowe.jpegpolityka-jako-wyraz-lub-nastepstwo.jpgtrevel-his-a.jpgogarek-czoj.jpgin-god-we-trust.pngSzyszko-Hinduizm-buddyzm-islam.jpgChiny-nowe.jpgwatykan.jpgewolucja-boga.jpgbogowie-slowian-m.jpgmalinowski-zsdzikich.jpghis-euro.jpgramadan-i-kurban.png101-tore-murphy.jpgczary-i-czarty-polskie-tuwim.jpge-jastrzebowska.jpg100-punk-zap.jpgIDEA-XIX-2007.pngency-archeo-z-s.jpgNAPISY--1994.jpgmonarsze-sekrety-jankowski.jpegcyw-zyd.jpgd-bog-urojony.jpggraves-mity-gr.jpgislam-wnuk.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 13043350 odwiedzający

 365 odwiedzających online