Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

- Bliski Wschód - Enuma Elisz

Enuma elisz
Księgi babilońskie obejmują wszystkie działy wiedzy ówczesnej: hymny religijne, spisy imion boskich i królewskich, opisy bitw, budynków, obliczenia podatków, sprawozdania wielkorządców, sprawy dotyczące architektury, kodeksy prawodawcze, tablice miar i wag, rysunki i cyfry astronomiczne, elementarze, gramatyki szkolne i t. d.

Są tu dzieła teologiczne, nauczające, historyczne. Najciekawszym jednakże odkryciem były teksty religijno-poetyckie, które przywykliśmy nazywać epopeją babilońską. Były to księgi święte Asyrii i Babilonu, a zapewne przedtem Sumero-Akadów. Mamy tu cały szereg legend, dotyczących teogonii i kosmogonii, bohaterów pierwotnych, bogów i bogiń. — Istniały też legendy półhistoryczne o królach-patriarchach i wojownikach bohaterskich; istniały wreszcie opowiadania codzienne lub też bajki w typie ezopowym.

Co się tyczy legend epickich, był to niewątpliwie cykl mitów, malujących przede wszystkim w sposób obrazowy — obserwacje astronomiczne babilończyków. Koło to było zapewne związane w całość jednolitą, ale ponieważ niemało z tych cegieł pokruszyło się, wiele zaginęło, wiele jest nie czytelnych — przez to znamy je dość niedokładnie.

Z tego przecież, co się zachowało, widoczną jest analogia tych podań z Biblią, jako też z podaniami Egiptu, Persji, Grecji, a nawet Indii. — Coraz bardziej się upowszechnia mniemanie, że centrem kultury pierwotnej — był nie Egipt, lecz Asyria lub raczej Babilon. (...)

Cała prawie nasza wiedza astronomiczno-kalendarzowa, astrologia i czarnoksięstwo — pochodzi z Babilonu. Niemało też pojąć religijnych, czysto babilońskich — przechowało się do naszych czasów, niemało też zjawisk życiowych, praktycznych. (...)

Siedem tablic, które nazwano od pierwszych wyrazów Enuma elisz1, obejmuje dzieje pierwotnego chaosu, stworzenia pierwszych bogów i wojen które toczyli ze sobą bogowie, a wreszcie stworzenie świata ziemskiego.

Tablice te miejscami są całkiem dobrze zachowane, miejscami zniszczone tak, że trzeba się tylko domyślać ich treści. Częściowo urywki pozostałe z pism Berozusa pozwalają na to uzupełnienie.

Pismo to, mimo pewnej naiwności formy — świadczy o dawnej kulturze i zawiera cały światopogląd, który nader umiejętnie objaśnia K. Winckler w swej Geschichte Israels i innych pracach. Był to światopogląd astrologiczny, w którym niebo i ziemia są niby wzajemnym zwierciadłem — w wielkim i małym rozmiarze.

Losy ziemi wypisane są na gwiazdach; gwiazdy — to bogowie; historia bogów — to historia ziemi, a ponieważ dzieje świata koncentrują się w Babilonie — przeto historia ziemi to historia Babilonu przede wszystkim i bogów Babilońskich. Enuma elisz — jest nie tyko księgą religijno-astrologiczną; jest to również dzieło polityczne, etyczne, i w pewnym znaczeniu, naukowe.

Jest to nauka ściśle teologiczna, która zarówno największe jak, najdrobniejsze zjawiska objaśnia całym szeregiem motywów potęgi boskiej. Istnieje na przykład należąca raczej do folkloru, do medycyny ludowej pieśń o bólu zębów, która brzmi w następujący sposób:  

Kiedy Anu stworzył niebo,
Kiedy niebo stworzyło ziemię,
Kiedy ziemia stworzyła rzeki,
Kiedy rzeka stworzyła rowy,
Kiedy rowy stworzyły glinę,
Kiedy glina — stworzyła robaka;

Wówczas robak zwrócił się do Anu z zapytaniem:

Cóż ty mi dasz jako jadło?
Cóż ty mi dasz jako wino?


I otóż — po długiej rozprawie robak zażądał, aby mu wolno było mieszkać w dziąsłach i żywić się krwią ludzką. Anu go za to przeklina, a ta klątwa jest wypróbowanym lekarstwem na ból zębów. Podobnie jak w tej rzeczy drobnej babilończyk zaczyna od stworzenia nieba, tak tym bardziej jeszcze w sprawach wyższych. Ze względu na splot różnych abstrakcyjnych podścielisk — w eposie babilońskim odróżniają po za ogólną retoryką astrologiczną teogonię, jako wyjaśnienie wszystkich początków; dzieje walki potęg światła i ciemności; rzut (projekcję) mitu o czterech porach roku na rok wszechświatowy; uzyskanie tablic przeznaczenia tj. panowanie nad światem; mit dynastycznego legitymizmu i na koniec dopiero stworzenie świata widzialnego.

Ostatecznym wynikiem tego procesu jest uznanie Marduka za najwyższego boga, a ponieważ Marduk jest przede wszystkim bogiem Babilonu, przeto stolica Marduka jest głównym punktem ziemi. Królowie babilońscy są synami Marduka — i jako tacy "z łaski Bożej" są królami królów i do nich należy panowanie nad ziemią.

Jeżeli teraz przeniesiemy całe to rozumienie rzeczy na przestwór nieba, to będziemy mieli obraz kolosalnej walki duchów niebieskich, mgławic, elementów, gwiazd i planet, o tablice przeznaczenia czyli o władzę nad bytem.

Z jednej strony Tiamat i Kingu, z drugiej Anu i Marduk - stają do walki. Marduk - bóg wiosny, król Babilonu, zwycięża dawne bogi: przed nowym światem kultury uchodzi i znika Chaos pierwotny. W Marduku jednoczy się niby w Jehowie pięćdziesięciu bogów którzy zresztą nie tracą swej indywidualności. Zdobywszy władzę nad bytem, Marduk tworzy człowieka, aby ten budował świątynie, w których bogu miło będzie przebywać.


Taka jest babilońska księga Genesis. Kosmogonia ta, prócz głównych siedmiu tablic, znaną jeszcze jest w innych odmianach, jako to: Geneza Chaldejska fragment o stworzeniu bydła i zwierząt, fragment o stworzeniu nieba przez Anu, legendy o stworzeniu słońca i księżyca, o księżycu wiosennym, o walce Bela z Lewiatanem. Niektóre z tych fragmentów podajemy niżej.

U Berozusa dzieje pierwotne świata są przedstawione podobnie, choć w skróceniu; natomiast ów dziejopis, kapłan babiloński, podaje niektóre wiadomości - w naszym tekście niezamieszczone.

Niewątpliwie, tekst Enuma elisz, był powszechnie znany w Babilonie a zapewne obszerniejszy lub też uzupełniony innymi powieściami.
We właściwym miejscu wskazujemy odmiany podług ksiąg Berozusa. Tekst w piśmie klinowym wydał King (The seven Tablets of creation).

Tłumaczenia i komentarz ogłosili: Gunkel (Schöpfung und Chaos), Jensen (Mythen und Epen), wreszcie O. Paul Dhorme (Choix de textes religieux Assyro-Balyloniens). — Pisarze ci podają teksty w głoskach łacińskich.



* * *  

I. Kiedy na górze niebo jeszcze nie było nazwane,
Kiedy na dole ziemia nie miała imienia:2
Wtedy Apsu3, pierwotnego prarodzica,
I Muummu4 — Tiamat5 pramacierzy wody — były zmieszane ze sobą.
Życia6 jeszcze nie było, ani zwierza, ani ptaka,
Ani pól, ani lasów,
Ani drzewa się nie utrwaliły, ani sitowie nie było widzialne;
Żaden z bogów jeszcze nie powstał,
Żadne nazwisko nie było nazwane, żadne przeznaczenie — przeznaczone:
Aż oto bogowie się urodzili w łonie7 zjednoczonych wód Apsu i Tiamat.
Powstali naprzód Lahmu8 i Lahamu9,
Aż upłynęły czasy... narodzili się wtedy Ansar10 i Kiśar11,
Aż upłynęły czasy...
Wtedy się zjawił Anu12, syn ich potężny Anu, syn Ansar i Kisar...
Narodził się Ca13, któremu los nadał
Mądrość, wszechwiedzę, rozumienie...
Bóg siły wielkiej, znawca czarnoksięztwa —
Nieporównany z nikiem...
Powstały też inne bogi:
Marduk14 — Istar15 — i siostra jej Eres-kigal16,
I bogi niższe Igigi17, Anunnaki18...
Nowe bogi naruszyły spokój Apsu
I widział on, iż się zbliża wielka burza.
Królestwo jego szło do schyłku
A Tiamat w gniewie się rzucała.
Nowe bogi chciały uwięzić praojców,
Chciały same nad światem panować19
Apsu — wielki ojciec bogów
Zawezwał Muumu20 gońca swego i rzecze:
— "Muumu, gończe, który serce me radujesz,
Wstań — idźmy do Tiamat!"
Poszli — przed obliczem Tiamat się kładą
I rozważają czyny bogów swoich dzieci.
Apsu usta otworzył i rzecze
I do prześwietnej Tiamat mówi słowo:
— Nie ustają knowania ich przeciw mnie!
nie mam spokoju we dnie!
Nie mam spokoju w nocy!
Zniszczę ich drogi — rozpędzę ich —
niechaj wrzawa ich ucichnie, byśmy mogli spać spokojnie!
Gdy Tiamat usłyszała te słowa
Zawyła z gniewu — i wołała zemsty!
Była pełna wściekłości
I zło obmyśliła w swym duchu: —
Zniszczymy wszystko, cośmy porodzili.
niechaj ich droga będzie pełna klęski, a uczyńmy sobie drogę dobrą!
Muummu odparł i dał radę Muummu,
Straszliwą radę dał bogu Apsu!
— ldź! Ich wielki pochód złam !
Obyś mógł odpoczywać we dnie!
Obyś mógł odpoczywać w nocy!"
Apsu to słyszy, twarz mu promienieje.
Złe zamiary powziął względem bogów —swoich dzieci — jako lew się nasrożył —
Drżą mu kolana — chwieje się głowa —
Apsu — Tiamat — Muumu zmienili serca,
Pełni trwogi, wzburzenia i gniewu —
Głos ich drżał — i siedzieli w niezmiernej żałości.
Tymczasem Ea21, który wszystko przenika, odkrył ich zamiar
I wyruszył, aby zaśpiewać czyste zaklęcia!  

* * *  

22... Anu, mściciel bogów,
Pomieszał ducha Tiamat.
Ta wzburzona — chce na zawsze
Unicestwić zło, co grozi...
Anu idzie przeciw niej. Anu rzecze:
Uderzyli na nas —
Jak ogień się rzucili —
Oto nie mamy odpoczynku!
Apsu jest pełny trwogi —
On i Muumu — nasi jeńce!
Żywo — wyruszmy — zbudźmy się!
Oczy nasze ciężkie — zbudźmy się!
Pomsta! Niechaj w burzy zostaną unicestwieni!22
Tiamat usłyszała słowa świetnego boga.
Rzecze: Zginiesz! Stańmy do walki.
Bogowie w niebiosach ruszyli przeciw bogom stworzycielom.
Przeklinają światło — idą pobok Tiamat —
Idą też stworzeni Lahmu i Lahamu23
Idą wściekli — rozważają rzecz bez odpoczynku we dnie i w nocy —
Przygotowują walkę — pustoszą — wyją —
W wici się gromadzą — stają do boju —
Matka hubur'u24 stworzycielka wszystkiego,
Przysposobiła oręż niezrównany, porodziła węże olbrzymie
O zębach zaostrzonych, nielitościwe w rzezi,
Jadem miasto krwi napełniła ich ciało,
Zgrozą przybrała okropne smoki,
Blaskiem je napełniła, bała im postać wysoką.
Ktokolwiek na nie spojrzy — unicestwion będzie ze strachu;
Ciało ich się wypręża, nikt ich napaści nie wstrzyma.
Wywołała węże, gady potworne i Lahmy25
Potwory-wichry, psy wściekłe, ludoskorpiony,
Wichropędy, ludoryby, tryki,
Zbrojne orężemnieomylnym, nie lękające się starcia w boju!
Wszechwładna pani rozkazów — nikt im się nie oprze!
Razem jedenaście potworów tej ikry zrodziła.
Śród bogów pierworodnych, co jej wojsko tworzyli —
Podniosła Qingu, wielkim go uczyniła śród nich,
Aby stał na czele wojska, aby kierował jej wiciami,
Aby  pierwszy miecz podniósł bo góry, aby rozwinął natarcie —
Dała mu pierwszeństwo w boju, najwyższe dowództwo.
Powierzyła ich jego rękom, posadziła go w szatach uroczystych.
— Wygłosiłam twoję formułę czarnoksięzką! w zebraniu bogów uczyniłam cię wielkim!"
Władzę nad wszystkiemi bogami — złożyła w jego ręce.
— Bądź nad wszystkich wywyższon — ty jedyny małżonku mój!
Niech Anunnaki sławią twe imię ponad wszystkich!"
Dała mu tablice przeznaczeń, na piersi mu je umocowała26
— Ty! rozkaz twój niezmienny będzie! niewzruszone słowo twych ust!"
Teraz Kingu jest podniesion, posiada godność Anu,
Śród bogów swoich dzieci określa przeznaczenia.
— Gdy twe usta się otworzą — niechaj ogień się ucisza!
Niechaj potężny w boju siły swe przez ciebie pomnaża!
 
(...)


* * * 

Przypisy:

1 Enuma elisz — "kiedy na górze", te dwa początkowe słowa tablic o stworzeniu świata — nadały nazwę całemu poematowi — tak jak pierwsze dziesięć cap. Genesis zowią się Beresit — od pierwszego słowa Biblii. — Rozciągnęliśmy tą nazwę na całą książką.

2 Imie — byt. Nie miały imienia -- nie istniał.

3 Apsu — jest to pierwotny bóg świata; imię jego tłumaczą: Ocean. Właściwie jest to tylko pierścień wody, otaczający chaos czyli otchłań pierwotną — Tiamat. — Apsu uchodzi za małżonka Otchłani — U greków zwany — Apason.

4 Muummu — znaczy właściwie burzliwość, bezład, chaos; jest to określenie Tiamat. Zarazem jako wydzielone bóstwo — jest on gońcem Apsu i Tiamat. U gr. Moumis.

5 Tiamat — otchłań, woda pierwotna, morze chaotyczne, pramacierz bytu. W Bilii — poprostu Tehom (nieosobista otchłań). U Berozusa Taute lub Tamte — pratworzywo bytu. — Trójca pierwotna: Apsu-Tiamat-Muummu.

6 R. Życia — lasów.

7 R. w łonie — Tiamat.

8 i 9 Lahmu i Lahamu bogi najpierwsze — w postaci gadzin lub smoków; są to ochrońce świątyń.

10 Ansar, u gr. Assoros, był pierwotnem imieniem boga Assura, który po zwycięstwie Assyryi stał się głównym bogiem. — Ansar oznacza niebo.

11 Kisar — jego małżonka — ziemia.

12 Anu po upadku pierwszych bogów — jest głową Panteonu babil. Jest synem Ansar i Kisar. — Małżonka jego zowie się Antu. Anu-Bel-Ea stanowią drugą trójcę babilońską. — Anu jest bogiem czysto babilońskim; w czasach asyryjskich — znika.

13 Ea (u gr. Aos, Oannes) jest to Apollon i Prometeusz babiloński, ojciec czarnoksięztwa, przyjaciel ludzi. Zestawienie tego imienia Ea z hebr. Ja-o, Jahu — nie utrzymało się. Są to wyrazy niezależne; przedtem czytano go Nu-a. — Ea — jest — to "bóg człowiek" (ilu amelu).

14 Marduk — syn Ea. bóg wiosny, główny później bóg Babilonu.

15 Istar - bogini wojny i miłości; zwana też Ishar (Asera). U greków Astarte.

16 Ereskigal — siostra jej — bogini piekieł.

17 Igigi i 18 Anunnaki — bogowie niżsi, przciwstawni, pierwsi — to b. nieba, drudzy — ziemi. — Urywek R. Powstały — Anunnaki.

19 R. Nowe bogi — panować.

 20 Muummu — tu występuje jako osoba oddzielna; goniec boga Apsu.

21 Ea — za pomocą zaklęć zwycięża starych bogów.

22 Tutaj tekst zniszczony. Domyślać się należy, że pierwsze pokolenie bogów zostało przełamane, ale na nowo się wyzwoliło, ile że Anu znów się oddał Snowi. To też walka nowa się rozpoczyna.

23 E. Anu mściciel — unicestwieni.

24 Lahmu i Lahamu — jako pierwotne smokowate bóstwa — stają po stronie Dawnego porządku, choć później Anu ich ściąga na swoją stronę.

25 Hubur-totalitas. — Tiamat zowie się matką wszystkiego, co się w tym wierszu dwa razy powtarza. Inni tłumaczą hubur — północ. Obacz wyżej.

26 Lahmy - w liczbie mnogiej — istoty w rodzaju smoków.


fragment książki: A. Lange - Epos. Zbiór arcydzieł poezyi epickiej wszystkich czasów i narodów w streszczeniach i wyciągach 

Data utworzenia: 31/07/2013 @ 21:33
Ostatnie zmiany: 31/07/2013 @ 23:57
Kategoria : - Bliski Wschód
Strona czytana 9632 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
0-garni.jpgnero-coin.jpgDenarius-Volteia-Roman-coin.jpg0-aura_velificans_su_cigno.jpg0-cupid-pom.jpg0-maisone-carree-2a.jpg0-bacchus.jpg0-Suovetaurile_Louvre.jpgvespasan-caduceus.jpghades.jpgdivina-augusta-coin.png0-satiro-danzante.jpg0-lararium.jpg0-lar.jpgClipeus_Selene_Terme.jpg0-westalka.jpg0-mitra.jpg0-tempio_di_minerva_assisi.jpgpontifex-coin.jpgforum_romanum.png0-telllus.jpeggenii_2.jpgdiana-efeska-coin.jpgcaracalla-serpent-coin.jpg0-sol-invictus-1.jpgmoneta-rzym-caduceusz.jpgcaesar-flamin-coin.jpg0-Tempio_di_Iside.JPG0-august.jpg0-janus.jpgvenus-genetrix-coin.jpg0-nimes-the-maison-carree.jpgjuno.png0-ara-p.jpg0-Clipeus_Helios_Terme.jpgdivus_julius-coin.jpgpanteon-capitel-bm.pngarval.jpgAugus-Pontifex Maximus.jpg0-lararium2.jpgdivus-augustus-Gold_Coin.jpg0-TempioVesta.jpgbocca.jpg0-Ara_Pacis_Rom.jpg0-lupa.jpg0-panteon.jpg0-panteon2.jpg0-Vestal_Palatino.jpg0-Baalbek-Bacchus.jpg0-Memento mori-Naples.jpg0-Columns-Nimes.JPG0-scul.jpgmatri-magnae-coin.jpgA_HIRTIUS-coin.jpg0-La_Maison_carree.JPG0-meduza.jpg0-Apollo Sol.jpgluk-konstantyna.jpgTemplo_de_Augusto_Pula.jpgmaxim-pontif-coin.png0-Mitreo_Ostia.jpgkybele.jpgswiatynia-saturna-rome.jpg0-maison-carree.jpg0-ap6.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 6500694 odwiedzający

 102 odwiedzających online