Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

Biblistyka - Apokalipsa św. Jana

Apokalipsa św. Jana
Apokalipsa Apokalipsa z Bambergu - ok. 1000 r. - Niemcy 667. Apokalipsa. Najdłuższy z listów w Piśmie Świętym Nowego Testamentu, „Objawienie św. Jana", był przeznaczony dla siedmiu wybranych Kościołów, które znajdowały się w Azji. Wiele dowodów wskazuje na to, iż list ten został napisany przez apostoła Jana, syna Zebedeusza. Tak jak List do Hebrajczyków, również Apokalipsa św. Jana opiera się na cytatach i aluzjach do ustępów ze Starego Testamentu (setki odnośników).

668. Święty Jan napisał ostatnią księgę Pisma Świętego na Patmos. Ta mała wyspa znajduje się niedaleko wybrzeży Turcji i uważa się, że była ona używana przez Rzymian jako miejsce zesłań. Święty Jan został uwięziony na wyspie Patmos w związku ze swoją działalnością apostolską.

669. Apokalipsa została napisana, kiedy rozpoczęły się intensywne prześladowania chrześcijan. W Apokalipsie można znaleźć wiele odniesień do drugiej połowy rządów cesarza Nerona (54-68) oraz późnych lat władania Domicjana (81-96). Większość badaczy Pisma szacuje, że Apokalipsa powstała około 95 roku.

670. Święty Jan napisał Apokalipsę głownie jako odpowiedź na rosnący przymus czczenia cesarza, który wymuszali Rzymianie. Oczywiście również chrześcijan zmuszano do tego, by czcili cesarza jako ich pana, więc św. Jan napisał Apokalipsę, aby dodać im odwagi w sprzeciwianiu się oddawaniu czci cesarzowi rzymskiemu. Chrześcijanie zostali zapisani i opieczętowani w Chrystusie i Jezus Chrystus upomni się o nich, kiedy powróci na ziemię, co według Jana miało nastąpić bardzo szybko. Ponieważ św. Jan, będąc uwięzionym na wyspie Patmos, nie mógł osobiście odwiedzić kościołów w Azji Mniejszej, napisał im list znany obecnie jako Apokalipsa.

671. Główny temat Apokalipsy. Apokalipsa jest postrzegana jako proroctwo końca czasów, ponieważ głównym jej tematem jest ostateczna walka zła z dobrem, w której we wspaniały sposób zwycięża dobro. Użycie udziwnionych, pozostających w sprzeczności ze sobą wyobrażeń było często praktykowane w starożytnych pismach. Taki styl pisania nazywano, z greckiego, „apokaliptycznym".

672. Wyróżniamy cztery główne interpretacje Apokalipsy. Preteryści wierzą, że to, co zostało opisane w Apokalipsie, miało już miejsce i rozpatrują Apokalipsę jedynie w kontekście wydarzeń, które nastąpiły w I stuleciu n.e. Futuryści traktują list św. Jana jako wizję przyszłości, coś, co zdarzy się u końca czasów. Historyści wierzą, że Apokalipsa opisuje czasy, które zaczęły się od pobytu św. Jana na wyspie Patmos i skończą się u kresu czasów. Idealiści z kolei postrzegają Apokalipsę jako symboliczną opowieść zawierającą ponadczasową prawdę o tym, jak dobro zwycięża zło.

673. Styl „apokaliptyczny" jest bardzo symboliczny. Dlatego też tak ważne jest, by czytelnicy Apokalipsy pamiętali, że jest to odrębna księga Pisma Świętego. Aby zrozumieć Apokalipsę, czytelnik musi rozpoznawać symbole w niej użyte: gwiazdy to anioły, „wielka nierządnica" to Babilon (a może również i Rzym?), świeczniki to kościoły, a niebiańska Jerozolima to umiłowana Baranka, czyli Chrystusa.

674 . Jedną ze szczególnych cech Apokalipsy jest częste użycie liczby siedem. Liczba siedem jest użyta w Apokalipsie 52 razy! Liczba ta jest symbolem pełni, wypełnienia. W Apokalipsie znajdziemy odniesienia do siedmiu kościołów, siedmiu znaków, siedmiu koron oraz wielu innych rzeczy, które występują w liczbie siedmiu.

675. Ta niezwykła prorocza wizja dotycząca drugiego przyjścia Jezusa i sądu ostatecznego została zesłana św. Janowi, kiedy przebywał on na wygnaniu na wyspie Patmos, jednej z wysp egejskich. Wyspa Patmos była używana przez Rzymian jako kolonia karna. Autor Apokalipsy został zesłany na Patmos za swoją działalność misyjną najprawdopodobniej za rządów cesarza rzymskiego Domicjana (81-96).

676. Słowo „apokalipsa" wywodzi się z języka greckiego. Dosłowne znaczenie tego słowa to „objawić" albo „okazać coś, co do tej pory pozostawało w ukryciu". W czasach pierwszego Kościoła pojawiało się wiele ksiąg, które miały za zadanie objawić wydarzenia mające wydarzyć się w przyszłości. Dopiero w IV stuleciu apokaliptyczny list św. Jana został uznany za jedyną wizję przyszłości zesłaną przez Boga.

Apokalipsa Apokalipsa z Bambergu - ok. 1000 r. - Niemcy 677. Jan usłyszał głos mówiący mu, co ma zrobić, zanim zobaczył Tego, który do niego przemawiał (Ap 1,10-12). Potężny głos powiedział św. Janowi, żeby ten zapisał swoją wizję i posłał ją do siedmiu kościołów. Kiedy św. Jan obrócił się, żeby zobaczyć, kto do niego mówi, ujrzał „kogoś podobnego do Syna Człowieczego" przemawiającego do niego. Osoba ta, Jezus Chrystus, opisana jest jako osoba, której włosy były białe jak biała wełna, a nawet śnieg, a oczy były jak płomień ognia. Osoba przemawiająca do św. Jana była przyobleczona w szatę długą do stóp i przepasana na piersiach złotym pasem.

678. Święty Jan otrzymał wskazówki, do kogo ma skierować swój list. Zaadresował więc Apokalipsę do siedmiu kościołów: w Efezie, w Smyrnie, w Pergamonie, w Tiatyrze, w Sardes, w Filadelfii oraz w Laodycei. Każdy z wyżej wymienionych kościołów otrzymał indywidualne polecenia, jak radzić sobie z indywidualnymi problemami i słabościami.

679. Schemat indywidualnych poleceń adresowanych do siedmiu kolejnych kościołów jest taki sam dla każdego z nich: nagana za to, co robiono do tej pory, wyrażenie niezadowolenia z powodu słabości lub grzechów oraz jasne polecenie dotyczące tego, w jaki sposób naprawić zaistniałe zło.

680. Kościoły zostają zganione za to, że zapomniały okazywać miłość Chrystusowi i sobie nawzajem, za to, że nie okazują siły wobec prześladowań, za to, że pozwalają na istnienie rozłamów i herezji religijnych, za to, że są „martwe" w swojej wierze i nie chcą pokutować za swoje grzechy, za to, że ich wiara jest jedynie ciepła, a nie gorąca, i za to, że nie utrzymują stałej i zdecydowanej pozycji w swoich poczynaniach w zaistniałych okolicznościach.

681. Co interesujące, wszystkie siedem Kościołów pouczono, że jeśli „przezwyciężą" tymczasowe problemy, dana im zostanie obietnica. Obietnica ta to połączenie się z Chrystusem w zbawieniu. Zostaje również wspomniana wieczna nagroda: autorytet ponad wszelkimi narodami i zasiadanie z Chrystusem na Jego niebiańskim tronie.

682. Święty Jan opisuje szczegółowo niebiański tron, na którym zasiada Bóg. Tron niebiański rozświetlony jest błyskawicami, gromami i silnym światłem, otoczony jest jaśniejącą tęczą, Jego światło rozświetla wszystko dookoła niczym promienie odbijające się w szmaragdach. Wokół niebiańskiego tronu znajdują się dwadzieścia cztery mniejsze trony, a na tronach siedzi dwudziestu czterech Starców. Starcy bezustannie wielbią Wszechmogącego.

683. Cztery Istoty żyjące znajdujące się za tronem są naprawdę straszliwą wizją. Jednak i one także uwielbiają Boga. Cztery Istoty żyjące pełne są oczu z tyłu i z przodu, aby były w stanie zobaczyć każdy szczegół. Każda z Istot żyjących ma sześć skrzydeł; poza tym ich wyobrażenia różnią się od siebie: pierwsza Istota żyjąca podoba jest do lwa, druga Istota żyjąca do cielca, trzecia Istota ma twarz jak gdyby ludzką, czwarta Istota podobna jest do orła w locie. Ich zadaniem jest pełnienie straży przy niebiańskim tronie, chwalenie Boga i kierowanie modlitwą. W Apokalipsie czytamy: „Bez wytchnienia, mówią dniem i nocą: Święty, Święty, Święty, Pan Bóg wszechmogący, Który był i Który jest, i Który przychodzi" (Ap 4,8).

684. Zasiadający trzyma w swojej dłoni Księgę-Zwój opieczętowaną siedmioma pieczęciami. Potężny Anioł mówi św. Janowi, że nie ma na ziemi ani pod ziemią nikogo godnego, aby otworzyć tę księgę. Święty Jan pisze, że bardzo płakał, iż nie znalazł się nikt godny, by księgę otworzyć, ponieważ ogromnie mocno pragnął zobaczyć, co było w niej zapisane. Ale nie znalazł się nikt godny. Pojawia się Baranek, jakby zabity, który miał siedem rogów i siedmioro oczu (symbolizujących siedem Duchów, które Bóg wysłał na Ziemię [Ap 5,6]). Baranek wyobraża Chrystusa - symbol prawości, który stał się ofiarą pokutną za całą ludzkość.

Apokalipsa Apokalipsa - ok. 950 r. - Hiszpański manuskrypt 685. Baranek jest jedyną istotą, która jest godna tego, by otworzyć Księgę. Całe niebiosa padają na kolana, aby Go wielbić. Nie można zaprzeczyć, że Bóg i Baranek to Ojciec i Syn, i obaj zasługują na takie samo uwielbienie i poważanie.

686. Kiedy Baranek otwiera sześć pierwszych pieczęci, na ziemi zaczynają się dziać okropne rzeczy. Św. Jan opisuje wszystko, co się dzieje, otwarcie i nie zataja niczego, rozumiejąc, że są to rzeczy, których nie uda się uniknąć tym, którzy nie zwrócili się do Baranka, aby odpokutować za swoje grzechy. Każda z pieczęci reprezentuje źródło destrukcyjnej mocy, która rozpęta się na ziemi. Otwarcie czwartej pieczęci powoduje pojawienie się Śmierci i Otchłani, którym dano władzę nad czwartą częścią ziemi, by zabijali mieczem i głodem, i morem, i przez dzikie zwierzęta (Ap 6,8).

687. Tekst Apokalipsy wspomina o 144000, którzy są opieczętowani. Pomimo tego, iż według Apokalipsy pochodzą oni z dwunastu plemion Izraela (Ap 7,4), nie jest pewne, czy nie jest to symboliczna liczba tych, którzy przetrzymają ostatnie dni udręki jako chrześcijanie i nie zaprą się swojej wiary. Kimkolwiek mają być ci opieczętowani, Bóg oznaczył ich pieczęciami na czołach, aby pokazać, że należą oni do Chrystusa, i aby nikt i nic ich nie skrzywdziło.

688. Wierzący, którzy nie zachwiali się w swojej wierze, są opieczętowani w Baranku i z radością pojawiają się w niebie. Św. Jan pisze, że byli oni odziani w białe szaty, a w rękach trzymali palmy, którymi powiewali, i z radością sławili Boga i Baranka. Św. Jan twierdzi, że tłum opieczętowanych był tak wielki, że nikt nie mógł policzyć, ilu ludzi w nim było, i że ludzie z tłumu pochodzili z każdego narodu i wszystkich pokoleń i mówili wszystkimi językami, jakie istnieją na ziemi. 689. Ci, których pozostawiono na ziemi, przez pięć miesięcy cierpią niewyobrażalnie z powodu plag, kataklizmów i wojen. W rozdziale 9, w wersie 6 Apokalipsy czytamy: „W owych dniach ludzie szukać będą śmierci, ale jej nie znajdą, i będą chcieli umrzeć, ale śmierć od nich ucieknie". Jest to przerażający obraz, ale pomimo tego, że jedna trzecia ludności ma zginąć, ci, którzy pozostaną przy życiu, w dalszym ciągu nie będą chcieli odpokutować za swoje grzechy. Według zapisu biblijnego jest to czas pierwszego „biada", a za pierwszym „biada" nastąpią dwa kolejne, po tym, jak będą rozbrzmiewały kolejne trąby, w które dąć będą aniołowie.

690. W rozdziale 11 Apokalipsy św. Jan wspomina o dwóch świadkach. Nie wiadomo dokładnie, kim oni są. Uważa się, że osoby te to figury Mojżesza i Eliasza, dwóch największych mężów ze Starego Testamentu. Możliwe jest jednak, że są to po prostu wierzący, którzy dają świadectwo w ostatnich dniach przed powrotem Chrystusa na ziemię. Kolejne wyjaśnienie jest takie, że ci dwaj świadkowie staną się męczennikami z powodu swojego świadectwa. W każdym razie Bestia wyda im wojnę, zwycięży ich i zabije, a ich śmierć stanie się powodem radości dla mieszkańców ziemi. Ale Bóg wskrzesi z martwych swoich dwóch świadków i wstąpią oni do nieba.

691. Po tym, gdy dwaj wskrzeszeni z martwych świadkowie wstąpią do nieba, nastąpi wielkie trzęsienie ziemi. W rozdziale 11 Apokalipsy, w wersie 13, czytamy, że na skutek trzęsienia ziemi zginęło 7000 osób. Tych, którzy przeżyli trzęsienie ziemi, ogarnęło przerażenie i zorientowali się, że Chrystus jest przeciwko nim. Jednak pomimo tego, że są przerażeni, wciąż nie pokutują za swoje grzechy. Jest to koniec drugiego „biada".

692. Momentem zwrotnym Apokalipsy jest rozdział 11. W rozdziale tym rozlegają się donośne głosy oznajmujące, że nad światem nastało królowanie Chrystusa, który będzie królować na wieki wieków. Jednak walka między dobrem a złem nie kończy się jeszcze. Musi nastąpić wielka bitwa w niebie. Na początku rozdziału 12 Apokalipsy czytamy o tym, jak niewiasta rodzi w niebie i wszyscy z napięciem śledzą ten cudowny znak - niewiasta urodzi Mesjasza. Jednak pojawia się czerwony smok, który próbuje pożreć jej Dziecię. Syn niewiasty - Mężczyzna - zostaje uniesiony do Boga, który zasiada na tronie. Natomiast niewiasta zbiega na pustynię, na miejsce duchowego azylu, gdzie pozostaje przez 1260 dni.

693. Rozgrywa się walka w niebie. Aniołowie Chrystusa, prowadzeni przez archanioła Michała, prowadzą brutalną walkę z diabłem (czerwonym smokiem). Smok nie jest wystarczająco silny, by zwyciężyć. Szatan wraz ze swoimi aniołami zostaje strącony na ziemię. Czerwony smok jest tak rozwścieczony swoją porażką, że zaczyna ścigać niewiastę, która urodziła Mesjasza.

694. Szatanowi nie udaje się doścignąć niewiasty, więc rozpoczyna walkę z resztą jej potomstwa, z tymi, którzy pozostają na ziemi, kochają Boga oraz słuchają się Go. Szatan chce ich wszystkich zabić albo sprawić, żeby odwrócili się od Boga. Dlatego też zwraca się do Bestii, żeby mu w tym pomogła.

695. Czas Bestii na ziemi jest policzony pomimo tego, że posiada wielką moc. Bestia ma władać nad ziemią przez 42 miesiące. Bestia wychodzi z morza, a szatan oddaje jej całą swoją moc. Bestia ma przejąć władzę nad ziemią, styranizować lud Boży i być przedmiotem kultu wszystkich tych, którzy nie zostali zapisani w księdze i opieczętowani krwią Chrystusa. Większość ludzi uważa postać Bestii za prawdziwego i ostatecznego antychrysta.

Apokalipsa Apokalipsa - XIV w. - Francuski manuskrypt 696. Warto zauważyć, że 42 miesiące uważa się za symboliczny okres - jest to 3,5 roku. Okres 3,5 roku wspomniany jest również w rozdziale 11, w wersie 2 Apokalipsy. Wielu ludzi uważa, że źródłem tego symbolu jest okres, kiedy Żydzi cierpieli prześladowania pod rządami Antiocha IV Epifanesa około roku 175 p.n.e. Inni sądzą, że jest to wynik podzielenia liczby siedem na dwie równe części; jedna połowa należy do sił dobra, druga połowa - do sił zła.

697. Kolejna Bestia wyłania się z ziemi. Sprawia, że każdy na ziemi oddaje cześć antychrystowi. Druga Bestia ma ogromną moc i jest w stanie zabić tych, którzy odmawiają oddawania czci antychrystowi. Bestia, która wyłoniła się z ziemi, wydaje się posiadać więcej zasług, ponieważ to właśnie ona sprawia, że wszyscy żyjący na ziemi otrzymują znamię na prawej ręce lub na czole. Ci, którzy nie zgadzają się na posiadanie znamienia, nie mogą nic kupić ani sprzedać i prawdopodobnie będą bardzo cierpieli z powodu braku znamienia Bestii. Znana jest jedynie liczba Bestii: 666.

698. Tożsamość i znaczenie tajemniczej liczby Bestii, czyli liczby 666, bardzo zajmowały chrześcijan od momentu napisania Apokalipsy. Symbolika liczby 666 została przypisana w kulturze masowej szatanowi albo też osobom takim jak Napoleon czy Hitler. Niektórzy badacze Pisma Świętego uważają, że skoro szatan jest zasadniczo jedną z głównych postaci Apokalipsy, znaczenie liczby 666 było oczywiste dla współczesnych św. Jana, ponieważ zarówno w języku hebrajskim, jak i w języku greckim litery posiadały swoją numeryczną wartość.

699. Jedna z odpowiedzi na zagadkę znaczenia liczby 666. Liczbę 666 otrzymuje się po dodaniu wszystkich liter w hebrajskim zapisie „cesarz Neron" albo „imperator Neron". Inne możliwości to hebrajski zapis nazwy „Lateinos" lub „Euanthas". Inni wierzą, że liczba 666 to symbol trójzjednoczonego zła, ponieważ każda z trzech liczb jest o jedną jednostkę mniejsza niż liczba siedem, symbol doskonałości.

700. Ci, którzy posiadają piętno Bestii, będą cierpieć niewiarygodne męki na końcu czasów. Bestia upadnie, a ci, którzy posiadają jej piętno, będą pozostawieni sami sobie. Siedem aniołów spuszcza na ziemię siedem plag. Siedem plag określa się w Apokalipsie również jako „siedem czasz Bożego gniewu". Jednak nawet podczas tych przerażających dni ludzie nadal odmawiają żalu za grzechy. Przeklinają oni Boga za swoje cierpienia i nadal podążają za Bestią.

701. Królowie całej zamieszkałej ziemi zostali zwołani, aby stawili się na miejsce zwane Armagedon (Har-Magedon po hebrajsku), najprawdopodobniej aby odbyć ostateczną bitwę. Następnie św. Jan ma wizję niewiasty siedzącej na bestii szkarłatnej - kobieta ta nazywa się Babilon, a bestia to antychryst. Babilon upadnie, ku przerażeniu i rozpaczy ludzi, którzy identyfikowali się z Babilonem. Ci, którzy naznaczeni byli piętnem Bestii, oddawali cześć Babilonowi, a nawet uwielbiali „Wielką Nierządnicę".

702. Armia Boża przystąpi do bitwy pod dowództwem jeźdźca na białym koniu. W rozdziale 19, w wersie 13 Apokalipsy czytamy: „Nazwano Go imieniem Słowa Boga". Dowódca prowadzi swoje wojska zwycięsko naprzód i ostatecznie Bestia i jego Fałszywy Prorok (zakłada się, że jest to właśnie Bestia oznaczona liczbą 666) zostają żywcem wrzuceni do ognistego jeziora siarki.

Apokalipsa Apokalipsa z Bambergu - ok. 1000 r. - Niemcy 703. Następnie szatan zostaje związany na tysiąc lat. Zgodnie z rozdziałem 20 Apokalipsy szatan ma zostać uwolniony na krótki czas. Ci, którzy cierpieli podczas panowania Bestii dlatego, że byli chrześcijanami i nie oddali pokłonu Bestii ani nie wzięli sobie znamienia na czoło czy na rękę, zostali wyniesieni na trony i zasiedli na tysiąc lat w pobliżu Chrystusa. Jest to pierwsze zmartwychwstanie, ponieważ tylko ci, którzy zostali zabici na krótko przed drugim przyjściem Chrystusa, powstali z martwych; pozostali mają zaczekać aż do ostatecznego zmartwychwstania.

704. Sąd ostateczny jest opisany w rozdziale 20 Apokalipsy. Bóg zasiada na swoim tronie z księgą życia i sądzi wszystkich zmarłych. Morze wydało wszystkich zmarłych, którzy w nim zginęli; zmarli wyszli również ze Śmierci i z Otchłani i każdy został osądzony według swoich czynów (Ap 20,12). Każdy, kogo imię nie zostało zapisane w księdze życia, zostaje wrzucony do jeziora ognia, tak samo jak zostaną wrzucone Śmierć i Otchłań.

705. Bóg oznajmia, że został przywrócony stary porządek, i przyrzeka, że „śmierci już nie będzie. Ani żałoby, ni krzyku, ni trudu" (Ap 21,4). Wszystko będzie nowe, doskonałe i pozostanie takie na zawsze, ponieważ Bóg zwyciężył śmierć, a Chrystus pokonał grzech.

706. Nowe Jeruzalem według niektórych komentatorów Pisma Świętego to inna nazwa Świętego Miasta, które zawiera w sobie elementy Jerozolimy, Świątyni oraz Ogrodu Eden. Święty Jan opisuje piękno Nowego Jeruzalem bardzo szczegółowo, używając żywych detali. Św. Jan dokładnie przedstawia mury Nowego Jeruzalem, które zbudowane są ze szlachetnych kamieni, oraz szczerozłote budynki tego Świętego Miasta. Towarzysz św. Jana zmierzył nawet to Święte Miasto złotą trzciną mierniczą! Inni badacze Pisma Świętego wierzą, że opis Nowego Jeruzalem to metaforyczna aluzja do nieba. Według nich niebo to miejsce, gdzie Bóg i Jego ludzie przebywają w świętej wspólnocie.

* * * * *

Fragment książki: Jerry MacGregor, Marie Prys - 1001 rzeczy, które warto wiedzieć o Bogu

Data utworzenia: 17/02/2014 @ 02:43
Ostatnie zmiany: 17/02/2014 @ 02:43
Kategoria : Biblistyka
Strona czytana 18394 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
bahaisquare.jpegmonastery-picture01.jpgdracula_mnsnagov.jpgmonastery-picture04.jpgIonaAbbey.jpgsantuario-tokio-japon.jpgmonastery-picture07.jpgthiksey-gompa-in-ladakh.jpgmonastery-picture03.jpgbud101.jpgpoblet.jpg0-bhutan.jpgjasna-gora.jpg0-Jvari Monasteri-Georgia.jpgmonastery-picture06.jpgmonastery-mont-saint-michel.jpgmonastery-picture02.jpgmonastery-picture05.jpggreek.jpgCamedolite-Monastery.jpgmeteora_monastery.jpgManastirea_Sinaia.jpgSofia.jpgneamt-monastery-moldova.jpgjvari.jpgmonastery-picture08.jpg0-armenia.jpgOrvieto.jpgjericho-st-georges-monastery.jpgdiveevo.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 8180579 odwiedzający

 385 odwiedzających online