Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

RELIGIOZNAWSTWO - Święte księgi


ŚWIĘTE KSIĘGI, część literatury religijnej związanej z instytucjonalnym życiem religijnym, zawierająca zapis doktryny lub opis rytuałów (np. mszał); w węższym znaczeniu (pisma święte) — literatura uznana przez daną tradycję religijną za obdarzony duchową mocą autorytet ze względu na jej treść i pochodzenie: objawienie przez Boga, bogów, mityczną lub świętą postać założyciela, proroka.

K.ś. uważa się bądź za bezpośredni przekaz sił sakralnych (np. Wedy), bądź dzieło spisane pod ich natchnieniem (Koran ma stanowić kopię odwiecznego Koranu). K.ś. rozwinęły się w religiach społeczności mających możliwość spisania świętych przekazów; w społecznościach trad. ich funkcję pełnią mity, obdarzone statusem niezmienności. Z reguły k.ś. przed spisaniem funkcjonowały dłużej lub krócej w formie ustnej, a proces ich układania (tworzenie kanonu) był również rozciągnięty w czasie.
 
Wedy od ok. XV w. p.n.e. były przekazywane pamięciowo przez ind. kapłanów; choć ok. III–V w. n.e. zostały spisane, to nadal ich tekst przekazywano ustnie. Stąd określa się je jako śruti [‘to, co zasłyszane’]. Spisanie k.ś. bywało czasami wymuszone, np. Awesta i mandejska Ginza zostały dopracowane po podboju arabskim, gdyż muzułm. prawo zwalniało wyznawców tzw. religii Ksiąg od przymusowej islamizacji. K.ś. zawierają bardzo różnorodną treść: mity kosmogoniczne, zasady rytualne, hymny pochwalne, zasady etyczne, historie plemienne czy nar., nawet tablice astr. (kodeksy Majów); ważną część k.ś. stanowią przewodniki w podróży w zaświaty (tybet. Bar-do-t’os-grol, lewa Ginza, egipskie: Teksty piramid, Teksty sarkofagów i Księga umarłych).
 
Ze względu na boskie pochodzenie, świętość ksiąg zawiera się zarówno w przekazywanej treści, jak i w formie. Zapis znakowy kieruje uwagę ku zasadom magicznej wartości samego tekstu, niezależnej od jego treści i sensu. Do zapisu Awesty wynaleziono specjalnie święty alfabet awestyjski. Z kolei litery alfabetu hebrajskiego reprezentują cały kosmos, ich zestawienia wypowiedziane przez Boga wyczerpują wszystko, co zostało w świecie stworzone. Podobnie heksagramy Księgi przemian (Yijingu), stanowiąc całość powiązań Nieba i Ziemi (6 linii ciągłych i przerywanych), odzwierciedlają wszystko, co może zdarzyć się w świecie. Stąd wykorzystanie k.ś. do wróżenia (np. przez otwieranie na chybił trafił Biblii, Ksiąg sybilińskich itp.) lub do celów leczniczych (np. picie atramentu, którym spisano surę Koranu czy egipskie zaklęcia). Z zasady odpowiedniości tekstu i rzeczywistości wynikał fakt, że teksty k.ś. nie mogły być zmieniane ani uzupełniane. Wszystkie kopie sikhijskiej Guru Granth Sahib muszą być identyczne z oryginałem, liczącym 1430 stron. Pierwotny, wzorcowy egzemplarz staje się obiektem kultu, jak Guru Granth Sahib w Amritsarze, czy 3 pierwsze kopie Księgi Mormona w gł. świątyni mormonów w Salt Lake City. Pierwotny tekst Awesty był, zgodnie z legendą, spisany złotymi literami na 12 tys. wołowych skór i miał zostać zniszczony po podboju Aleksandra III Wielkiego. Ponieważ zapis zachowuje pierwotną postać języka (sanskr., awestyjski, klas. hebrajski i arabski), k.ś. stają się stopniowo coraz mniej zrozumiałe i niezbędne stają się komentarze i wyjaśnienia. Kształtuje się więc specjalna klasa uczonych kapłanów, których zadaniem jest interpretowanie tekstów i pielęgnowanie sztuki interpretacji (hermeneutyka, egzegeza, gemmatria itd.).
 
K.ś. zaczynają obrastać w interpretacje, które niekiedy same przyjmują postać świętych ksiąg. I tak sanhity Wed potrzebowały opisów w postaci brahmanów, a potem aranjak oraz mistycznego rozwinięcia w postaci upaniszad. Po uznaniu tego zbioru za k.ś. — śruti, pojawiły się kolejne rozwinięcia mitol.: purany, oraz poematy heroiczne: Ramajana i Mahabharata, którym nadano status pomniejszych k.ś. (smryti ‘to, co zapamiętane’). Awesta wymagała pahlawijskiego komentarza określonego jako Zend.
 
Środowiska rabiniczne po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej doprowadziły do powstania IV–VI w. n.e. 2 redakcji Talmudu: zbioru interpretacji przepisów rytualnych i tekstów bibl., zaś opowieści bibl. obrosły w midrasze. Księga przemian składa się w większej części z poszczególnych hist. komentarzy pierwotnych, niezrozumiałych już interpretacji heksagramów. Z kolei pragnienie uzupełnienia k.ś. o nieobecne w nich tematy, będące przedmiotem szczególnego zainteresowania społeczności wiernych doprowadziło do tworzenia niekanonicznych stylizacji k.ś. (apokryfów), które czasami awansowały do rangi k.ś. (np. Księga Mormona).
 
Nieraz fenomenowi k.ś. towarzyszy zakaz ich lektury i analizy przez osoby niepowołane, jak też zakaz tłumaczenia na współcz. języki. Ponieważ jednak k.ś. odgrywają dużą rolę zwł. w religiach uniwersalistycznych, obejmujących społeczności różnojęzyczne, problemem podstawowym staje się ich przekład, który rozbija jedność tekstu (świętego języka) i znaczenia. Jednym z gł. żądań reformacji było udostępnienie tekstu Pisma Świętego wszystkim wiernym, gdyż uważano, że jego lektura jest skutecznym środkiem nawiązania kontaktu z Bogiem. Zakaz tłumaczenia Koranu został w obrębie islamu zakwestionowany i złamany dopiero w XX w. przez bractwo muzułm. ahmadiję. Nie tylko same k.ś., lecz także ich przekłady bywają uznawane za natchnione przez Boga, np. Septuaginta czy tłumaczenie Biblii na łacinę (Wulgata) przez św. Hieronima ze Strydonu, uznane na Zachodzie za kanoniczne. Z pocz. religioznawstwa porównawczego jako nowej dyscypliny nauk. wiąże się monumentalne dzieło translatorskie korpusu k.ś. religii Wschodu na język ang., zapoczątkowane przez M. Müllera, redaktor 49-tomowej serii «Sacred Books of the East».
 
G. VAN DER LEEUW Fenomenologia religii, Warszawa 1978;
F. COMTE Najsłynniejsze księgi świata, Łódź 1994;
G. HARRINGTON Klucz do Biblii, Warszawa 1997.
 
PWN - ANDRZEJ SZYJEWSKI
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=4008932

Data utworzenia: 14/01/2008 @ 08:34
Ostatnie zmiany: 12/04/2012 @ 06:59
Kategoria : RELIGIOZNAWSTWO
Strona czytana 10449 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
Clipeus_Selene_Terme.jpg0-lupa.jpg0-lararium.jpg0-Memento mori-Naples.jpgTemplo_de_Augusto_Pula.jpg0-Clipeus_Helios_Terme.jpg0-Vestal_Palatino.jpgAugus-Pontifex Maximus.jpgA_HIRTIUS-coin.jpgbocca.jpg0-scul.jpghades.jpgpanteon-capitel-bm.pnggenii_2.jpgmaxim-pontif-coin.pngvespasan-caduceus.jpg0-Columns-Nimes.JPG0-lararium2.jpg0-janus.jpgdivus-augustus-Gold_Coin.jpgcaracalla-serpent-coin.jpgforum_romanum.png0-Baalbek-Bacchus.jpgswiatynia-saturna-rome.jpg0-mitra.jpgnero-coin.jpg0-Mitreo_Ostia.jpg0-bacchus.jpgmoneta-rzym-caduceusz.jpgkybele.jpgdivina-augusta-coin.pngmatri-magnae-coin.jpgdiana-efeska-coin.jpg0-westalka.jpg0-aura_velificans_su_cigno.jpg0-august.jpg0-La_Maison_carree.JPGluk-konstantyna.jpgDenarius-Volteia-Roman-coin.jpg0-Suovetaurile_Louvre.jpgjuno.png0-maisone-carree-2a.jpgpontifex-coin.jpg0-ap6.jpg0-maison-carree.jpg0-TempioVesta.jpgcaesar-flamin-coin.jpgdivus_julius-coin.jpg0-garni.jpg0-Ara_Pacis_Rom.jpg0-ara-p.jpg0-Tempio_di_Iside.JPG0-panteon.jpg0-panteon2.jpg0-cupid-pom.jpg0-sol-invictus-1.jpgarval.jpg0-nimes-the-maison-carree.jpg0-Apollo Sol.jpg0-satiro-danzante.jpg0-meduza.jpg0-lar.jpg0-tempio_di_minerva_assisi.jpgvenus-genetrix-coin.jpg0-telllus.jpeg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 6501022 odwiedzający

 101 odwiedzających online