Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

KATOLICYZM <<== - Pierwsza komunia

Pierwsza uczta

krzeż Od początku chrześcijaństwa trwały spory, w jakim wieku wolno po raz pierwszy przyjąć Komunię świętą. Specjalną katechezę pierwszokomunijną Kościół wprowadził dopiero w XVI w.

Pierwsi chrześcijanie, dorośli i dzieci, przyjmowali łącznie trzy sakramenty: chrzest, Komunię i bierzmowanie. Dzieciom udzielano Komunii w postaci kropel wina. W Kościele Zachodnim (Kościół Wschodni pozostał przy tej praktyce) tak było aż do Soboru Laterańskiego IV (1215 r.). Sobór ów rozpoczął trwający do dziś zwyczaj udzielania pierwszej Komunii po osiągnięciu tzw. wieku rozeznania, tj. kiedy dziecko odróżnia Chleb Eucharystyczny od zwykłego (czyli od czasu, kiedy rozróżnia dobro od zła).

Ów wiek określano na ok. siódmy rok życia, a później przesuwano nawet na czternasty – tak się działo od czasów św. Tomasza z Akwinu, kiedy teologowie oddzielali pierwszą spowiedź od Komunii, wymagając większej pobożności, aby móc przystąpić do drugiej. Za wiek odpowiedni do spowiedzi uznano siódmy rok życia, gdyż stwierdzono, że dziecko może wtedy popełnić grzech śmiertelny.

Od kiedy oddzielono Komunię od chrztu, za przekazywanie wiary odpowiedzialni byli rodzice, zwłaszcza matka. Kaznodzieja reformy trydenckiej Georg Anhalt stwierdził, że to właśnie matki przez wieki były „najlepszymi proboszczami i biskupami rodziny". O dopuszczeniu dziecka do Komunii decydował zaś spowiednik. Rola duszpasterzy polegała na przypominaniu rodzicom o ich obowiązku, później także na zakładaniu szkół, w których m.in. uczono dzieci prawd wiary.

Zasadniczą zmianę ustanowił sobór trydencki (1545-63): wprowadził katechizację dzieci, a w jej ramach – katechezę pierwszokomunijną. Katechizm Rzymski z 1566 r. nakazał proboszczom prowadzenie coniedzielnych nauk dla dzieci, a rodziców zobowiązał do posyłania latorośli na katechezę. Potwierdzono wiek rozeznania, ale nie określano go dokładnie – choć kolejne synody poszczególnych państw przesuwały go nawet na piętnasty rok życia.

Św. Alfons Liguori (zm. 1787 r.), badając pisma teologów i dokumenty Kościoła, stwierdził, że dziecko przed dziewiątym rokiem życia nie jest zobowiązane do przyjmowania Komunii, ale jeśli jest zdrowe, nie powinno tego uczynić później niż w wieku dwunastu lat – co uznawano do czasu postanowień Piusa X. Nakazana katechizacja została zrealizowana de facto dopiero w XVIII w. wraz z państwowymi nakazami pobierania nauki w szkołach; wcześniej łączono ją z katechizacją dorosłych. Trzeba powiedzieć, że choć metoda była prosta – wykład tekstu katechizmowego ilustrowany przykładami – to oczekiwano głównie pamięciowego opanowania materiału.

W czasach oświecenia katechizacja uległa dużemu zeświecczeniu: przed dopuszczeniem do sakramentu, w ramach przygotowań pierwszokomunijnych (w Polsce taka przyparafialna katecheza zaczęła się dopiero w drugiej połowie XIX w.), dziecku urządzano egzamin. Dodatkowo liczne katechizmy nosiły piętno epoki racjonalizmu, starając się prawdy wiary (z konieczności nie wszystkie!) wykładać rozumowo. We Francji pojawiła się też tendencja, by przyjęcia rodzinne po pierwszej Komunii przestały nawiązywać do agap – uczt pierwszych chrześcijan – a manifestowały status społeczny.

Na przełomie XIX i XX w. powstał ruch odnowy nauczania katechetycznego, który sprowadzał wykład wiary do tego, co istotne i możliwe do wyłożenia przez powiązanie teorii z życiem codziennym. W czasie rosnącej laicyzacji ruch podkreślał konieczność nie tylko przekazu prawd wiary, ale wychowania w wierze, głównie przez zbliżenie katechezy do Pisma Św. i liturgii. W związku z tym papież Pius X wydał dekret „Quam singularis" (1910 r.), w którym dopuścił tzw. wczesną Komunię. Uznał, że wiek rozeznania zaczyna się ok. siódmego roku życia, gdy dziecko zaczyna myśleć logicznie, powinno więc przystąpić do spowiedzi i Komunii. W zależności zaś od indywidualnego rozwoju dopuścił możliwość jeszcze wcześniejszej Komunii. Ustalenia jego dekretu przyjął Kodeks Prawa Kanonicznego (1917 r.) – a powtórzył obowiązujący dziś Kodeks (1983 r.).

Rozwijający się ruch odnowy katechetycznej znalazł oddźwięk na Soborze Watykańskim II. Nie powstał tam żaden tekst bezpośrednio dotyczący pierwszej Komunii, wskazówki jednak można znaleźć w najważniejszych dokumentach Soboru, zwłaszcza w Konstytucjach o Liturgii, Dogmatycznej, o Objawieniu Bożym i o Kościele w świecie współczesnym. Równocześnie rozwijały się nowe nurty katechizacji dzieci pierwszokomunijnych, które kładły nacisk na orędzie zbawienia i postać Jezusa.

Szczegółowe wskazówki w kontekście liturgii posoborowej Watykan wydał w „Ogólnej Instrukcji Katechetycznej" (1971 r.) i jej dodatku „Pierwsza Spowiedź i Komunia święta". Dokument stawia jasno na element antropologiczny: człowiek chce w wierze odnaleźć odpowiedzi na pytania egzystencjalne, katecheza ma je wskazać w Objawieniu Bożym.

Kolejne ważne dokumenty – jak adhortacje apostolskie „Evangelli nuntiandi" Pawła VI (1975 r.) i „Catechesi tradendae" Jana Pawła II (1979 r.), a wreszcie Katechizm Kościoła Katolickiego (1992 r.) – doprowadziły do powstania nowej instrukcji katechetycznej „Dyrektorium Ogólne o Katechizacji" (1997 r.). Dokument podkreśla konieczność ewangelicznego przekazu prawd wiary językiem biblijnym; od katechezy oczekuje zaś charakteru chrystologicznego, antropologicznego i eklezjalnego oraz liturgicznego.

Przygotowanie do Pierwszej Komunii i przeprowadzanie obrzędu włączania w ucztę eucharystyczną wymagają w Polsce dalszych udoskonaleń, które pozwolą dziecku w pełni zrozumieć istotę sakramentu. Trzeba podkreślić zwłaszcza istotne elementy związane z odnowieniem chrztu i całą liturgią, która angażować będzie wszystkich wiernych uczestniczących w uroczystości.

O. Jan Szczepański CSsR

Not. TPo


O. Jan Szczepański (ur. 1938 r.) jest redemptorystą, specjalistą w zakresie liturgiki, b. katechetą i proboszczem; autorem monografii „Pierwsza Komunia dzieci w Kościele rzymskokatolickim w Europie Zachodniej i w Polsce".

Tygodnik Powszechny  - Nr 19 (3122), 10 maja 2009

Data utworzenia: 13/05/2013 @ 02:43
Ostatnie zmiany: 30/07/2022 @ 22:50
Kategoria : KATOLICYZM <<==
Strona czytana 12537 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
62-korona.jpg62-tanah.jpg62-menora-2.jpg62-Hasidic chicken.jpg62-tefilimTallit.jpg62-Hanukkah.jpg62-torah.jpgtorah-verse.jpg62-tora.jpg62-mezuzah.jpg62-hasyd.jpg62-shofar.JPG62-menora.jpg62-szofar.jpg62-hanuka.jpg62-hebrew.jpg62-tallit-prayer.jpg62-talit.jpg62-gwiazda.jpg62-judaizm.jpg62-chalka.jpg62-skull-cap.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 8994030 odwiedzający

 200 odwiedzających online