Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Deizm

Deizm


 Deizm (łac. deus = Bóg) termin filozoficzno-religijny utrwalony w kulturze europejskiej w okresie rozwijającego się racjonalizmu, m.in. przez francuskiego filozofa Pierre Bayle'a (1647-1706), oznaczający opozycję do teizmu.

Według stanowiska deistycznego istniała na początku świata bezosobowa siła sprawcza zwana Bogiem, która przyczyniła się do powstania świata ("pierwszy zegarmistrz, który zbudował mechanizm i uruchomił sprężynę"), obdarzył go zdolnością do samoistnego istnienia, do dalszego rozwoju i wszelkich zmian, odtąd jednak nim się nie interesuje i nie interweniuje w jego bieg. Od momentu powstania świat istnieje i rozwija się samodzielnie, według własnych, wewnętrznych praw (zasada przyczynowości), wewnętrznej logiki, z którą człowiek winien żyć w zgodzie.

Siła sprawcza, zwana Bogiem, po zakończeniu kreacji wygasła, nie może więc interweniować w bieg wydarzeń świata rozwijającego się, ani też w ludzkie życie.

W węższym znaczeniu terminem tym oznaczano wiarę naturalną (w przeciwieństwie do wiary objawionej) czasów Oświecenia, przeciwstawiającą się wierze uzasadnionej objawieniem w teizmie chrześcijańskim, odrzucającą Objawienie, Opatrzność Bożą, boskość Chrystusa, wszelkie cuda; postawę zmierzającą do pogodzenia wiary z rozumem.

Tak rozumiany deizm rozpowszechnił się w XVII-XVIII wieku w Anglii (E. Herbert z Cherbury [1581-1648], J. Toland [1670-1722]), Francji (F. M. Voltaire [1694-1778], J. J. Rousseau [1712-1778]), a następnie w Niemczech (G. E. Lessing [1729-1781]), Holandii (B. Spinoza [1632-1677]) i innych krajach europejskich, np w Rosji (A. N. Radiszczew [1749-1802]) i Stanach Zjednoczonych Ameryki (B. Franklin, G. Washington). 

W Polsce miał swoich wybitnych przedstawicieli w osobach Andrzeja Wiszowatego (1608-1678), autora pracy: O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu w sprawach teologicznych i religijnych; ks. Stanisława Staszica (1755-1826), autora pracy: Ród ludzki; ks. Hugona Kołłątaja (1750-1812), autora pracy: O filozofii, których dewizą było: "Bez posługiwania się rozumem nie można poznać pierwszych i głównych zasad wiary religijnej".

Deiści tego nurtu proponowali przejrzeć treści doktryn i obrzędów religijnych, aby usunąć sprzeczności z nauką i rozumem i stworzyć nową, naturalną religię.

Deizm europejski dał początek programowemu libertynizmowi (wolnomyślicielstwu), racjonalistycznej i krytycznej analizie podstaw i treści religii; głosił dwie ważne zasady: 1) o prawdzie decydować winien wyłącznie wolny rozum, nieskrepowany żadnymi przesądami i nie zaślepiony namiętnością; 2) człowiek winien żyć zgodnie z prawami przyrody (natury). W radykalnej postaci kwestionował rolę Kościoła i kapłanów. Niekiedy był przejawem ukrytego materializmu.


LITERATURA.:

W Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa, 1970, t.2;
L. Kołakowski: Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, PWN, Warszawa, 1965;
H. Hinz: Od religii do filozofii. Z dziejów kultury umysłowej epoki Oświecenia, Warszawa 1961;
J. Snopek: Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
 
 Henryk Swienko

Hasło z książki: Leksykon religioznawczy, (red.) Witold Tyloch, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1988

 

Data utworzenia: 10/02/2012 @ 15:29
Ostatnie zmiany: 16/03/2022 @ 01:42
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 29388 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #2 

autor : ida 10/03/2015 @ 02:02

Dawno temu pewna piosenkarka podarła na scenie zdjęcie papieża. Wybuchł skandal. Ale to był przecież tylko kawałek papieru, rzecz martwa. Ile emocji w ludziach potrafi wzbudzić kawałek papieru i to co się z nim robi. Dlaczego?

Komentarz #1 

autor : janusz 13/11/2013 @ 16:42

absurdem  jest  to  że  rzeczom  martwym  przypisuje  sie  boskosc.Boskość  wiąże  sie  zawsze  z osobą a  nie  z  materią  materia  jest  martwa
 
Trzecie Oczko
62-hanuka.jpg62-tanah.jpg62-shofar.JPG62-szofar.jpg62-menora-2.jpg62-gwiazda.jpgtorah-verse.jpg62-talit.jpg62-korona.jpg62-torah.jpg62-skull-cap.jpg62-mezuzah.jpg62-chalka.jpg62-Hasidic chicken.jpg62-Hanukkah.jpg62-tallit-prayer.jpg62-tefilimTallit.jpg62-hasyd.jpg62-menora.jpg62-hebrew.jpg62-tora.jpg62-judaizm.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 8985132 odwiedzający

 245 odwiedzających online