Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Deizm

Deizm


 Deizm (łac. deus = Bóg) termin filozoficzno-religijny utrwalony w kulturze europejskiej w okresie rozwijającego się racjonalizmu, m.in. przez francuskiego filozofa Pierre Bayle'a (1647-1706), oznaczający opozycję do teizmu.

Według stanowiska deistycznego istniała na początku świata bezosobowa siła sprawcza zwana Bogiem, która przyczyniła się do powstania świata ("pierwszy zegarmistrz, który zbudował mechanizm i uruchomił sprężynę"), obdarzył go zdolnością do samoistnego istnienia, do dalszego rozwoju i wszelkich zmian, odtąd jednak nim się nie interesuje i nie interweniuje w jego bieg. Od momentu powstania świat istnieje i rozwija się samodzielnie, według własnych, wewnętrznych praw (zasada przyczynowości), wewnętrznej logiki, z którą człowiek winien żyć w zgodzie.

Siła sprawcza, zwana Bogiem, po zakończeniu kreacji wygasła, nie może więc interweniować w bieg wydarzeń świata rozwijającego się, ani też w ludzkie życie.

W węższym znaczeniu terminem tym oznaczano wiarę naturalną (w przeciwieństwie do wiary objawionej) czasów Oświecenia, przeciwstawiającą się wierze uzasadnionej objawieniem w teizmie chrześcijańskim, odrzucającą Objawienie, Opatrzność Bożą, boskość Chrystusa, wszelkie cuda; postawę zmierzającą do pogodzenia wiary z rozumem.

Tak rozumiany deizm rozpowszechnił się w XVII-XVIII wieku w Anglii (E. Herbert z Cherbury [1581-1648], J. Toland [1670-1722]), Francji (F. M. Voltaire [1694-1778], J. J. Rousseau [1712-1778]), a następnie w Niemczech (G. E. Lessing [1729-1781]), Holandii (B. Spinoza [1632-1677]) i innych krajach europejskich, np w Rosji (A. N. Radiszczew [1749-1802]) i Stanach Zjednoczonych Ameryki (B. Franklin, G. Washington). 

W Polsce miał swoich wybitnych przedstawicieli w osobach Andrzeja Wiszowatego (1608-1678), autora pracy: O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu w sprawach teologicznych i religijnych; ks. Stanisława Staszica (1755-1826), autora pracy: Ród ludzki; ks. Hugona Kołłątaja (1750-1812), autora pracy: O filozofii, których dewizą było: "Bez posługiwania się rozumem nie można poznać pierwszych i głównych zasad wiary religijnej".

Deiści tego nurtu proponowali przejrzeć treści doktryn i obrzędów religijnych, aby usunąć sprzeczności z nauką i rozumem i stworzyć nową, naturalną religię.

Deizm europejski dał początek programowemu libertynizmowi (wolnomyślicielstwu), racjonalistycznej i krytycznej analizie podstaw i treści religii; głosił dwie ważne zasady: 1) o prawdzie decydować winien wyłącznie wolny rozum, nieskrepowany żadnymi przesądami i nie zaślepiony namiętnością; 2) człowiek winien żyć zgodnie z prawami przyrody (natury). W radykalnej postaci kwestionował rolę Kościoła i kapłanów. Niekiedy był przejawem ukrytego materializmu.


LITERATURA.:

W Tatarkiewicz: Historia filozofii, PWN, Warszawa, 1970, t.2;
L. Kołakowski: Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, PWN, Warszawa, 1965;
H. Hinz: Od religii do filozofii. Z dziejów kultury umysłowej epoki Oświecenia, Warszawa 1961;
J. Snopek: Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.
 
 Henryk Swienko

Hasło z książki: Leksykon religioznawczy, (red.) Witold Tyloch, Wydawnictwo Współczesne, Warszawa 1988

 

Data utworzenia: 10/02/2012 @ 15:29
Ostatnie zmiany: 16/03/2022 @ 01:42
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 10044 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #2 

autor : ida 10/03/2015 @ 02:02

Dawno temu pewna piosenkarka podarła na scenie zdjęcie papieża. Wybuchł skandal. Ale to był przecież tylko kawałek papieru, rzecz martwa. Ile emocji w ludziach potrafi wzbudzić kawałek papieru i to co się z nim robi. Dlaczego?

Komentarz #1 

autor : janusz 13/11/2013 @ 16:42

absurdem  jest  to  że  rzeczom  martwym  przypisuje  sie  boskosc.Boskość  wiąże  sie  zawsze  z osobą a  nie  z  materią  materia  jest  martwa
 
Trzecie Oczko
patrologia-czuj2.pngliteratura-rosyjska-w-z.pngcerny-rel.jpgszkatula-swie.jpgcav-pis-nie.jpgdan-burstein-tajemnice.jpgLeroi-Gourhan - Religie prehistoryczne.jpgkrolestwo.jpgradinson-maho.jpgIlustro-historia-s.jpgcyk baala.jpgLITERA-NA S-1987-11.jpgpo-mu-ko.pngserczyk-h-ukrainy-2001.jpgbiblia-satana.jpgpawi-t.jpgjaeger-wczesne.bmphistoria-XIXW.jpgrozumiec-biblie-wprowadzenie.jpegwprowadzenie-d-filozofii.jpgskkadankowa-bohaterowie.jpgplaton-timajos.jpgswieta-przestrzen.jpgf-brentano.pngkos-ks.jpghistorie-nie-st.jpgza-bi.jpgrousseau_umowa-spoleczna-1920.jpegZderzenie-cywilizacji_Huntington.jpgbod-i-kobieta.jpgzl-ga-fr.jpgdelumeau-historia_raju.jpgrylcem_i_trzcina.jpgprzyp.jpgkonopacki.jpgjasp-au.jpgpsychologia-religii.jpgbuzek-historia.jpgbzzol.jpghis-kos=danielou.jpgswiat-tr-ar.jpge-d-i-c.jpgdzieje-filozofii-r.jpgCIALDINI-wywieranie.jpgkopalinski-drugi-kot-w.jpgwprowadzenie-do-buddyzmu-zen.jpegmitologia-s-italii-krawczuk.jpgkobiety-watykanu=-h.pngmalarstwo-bialego-t-1.jpgabc-ST.jpgfajdros-p.jpgmariawityzm-rybak.jpghymny-r-michalski.jpgwolski2.jpgelementarne.jpgTrzeciakowski-Po-sasiedzku z Aztekami.jpgreli-kult2.jpgcarcopino.jpgReligie-swiata.jpgharris-krowy.jpgmur_separacji_2.jpgAsbridge - Pierwsza krucjata.jpgdrozdowicz-z-sekty-religijne.jpgraj-oswojony.jpgreligie-dalekiego-i.jpgALCHEMIA-KULTURY.jpghistoria-wyboru-papiezy.pngKreyser K- Cztery pory.jpgHistoria-Galow-Albert-Grenier.pngraport-pilata-do.jpgLewis-muzu-b-w.bmpwinczorek-nauka.jpgpelka-sladami.jpgtylor-e-12526.jpgwenus-e-l.jpgk-p-p.jpgrozmowy-o-biblii-1996.jpgcollons-r-hiszpania.jpgszoka-herkules.jpgmity-skandynawskie-green.pngR-de-Vaux-instytucje-Starego-T.jpgPlancy Slownik wiedzy tajemnej 1993.jpegwierzenia-praslo.jpgSand-kiedy-i-jak.jpgczy-przed-wielkim-w.jpgwprow-do-et-rel.jpglange-dywan-wschodn-1921i.jpgborkowska-z-c.jpgG-Hetyci.jpgszpitalnicy-joa.jpgz-ufnoscia-wp.jpgstrzepujac.jpgotto-r-swietosc.gifzwolinski-wielkie-rel-w.jpgmezopotamia.jpgmaorysi-z-now.bmphoffmann-dzieje-polskich-b-r.jpegsocjolog-relig-1983.jpgtyloch.jpggnilka-koran-i-ch.jpgmanteuffel-naro.jpgmireaux.png1000-tajemnic-arch.jpgseks-ar.jpgjazy-sw-ik.jpgzycie-codzienne-w-turcji-ot.jpgherbert=barbarzynca-w.jpgbochenski-lewica-religia-sowietologia.jpgsw_graal-sw_k.jpgborgiowie-gerv.jpgrzym-ludzie-odrodzenia.jpgetyka-m-s.jpgmichalak-religijne.jpgcoogan-wielkie-religie-swiata.jpegURBANCZYK - dawni-s.jpgwinniczuk.jpgzagin-cyw.jpgzielinski-h-tr.jpgwielki-kosciol-w-niewoli.jpegdogmat-ch.jpgnie-w-za-i-h.jpgcezar-170.jpgreligia-a-kultura-g.jpghistoria-swiata-w-6-szk.jpgsk-po.jpgrostworowski-wiek-XVIII-1977.jpgksiega-cudow-gordon.jpgretoryka-2008.jpgreligia_babilonii_i_asyrii.jpghistoria-piekla-GM.jpgmonsun.jpgwiek-rewolucji-seksualnej.jpggrant.jpgstomma-zycie.jpggrela-mahakala.jpgJelonek-Repetytorium-biblijne.jpg4746_big.jpggoff-narodziny-czyscca.jpgmitologia-germ.jpgAFRYKA-2.jpgeliade-1-historia-w.jpgjoannici-hes.jpgjerozolima.jpgDemon-milionowy-Kaluzynski.pngtalmud-cohen.jpgflis-chrzescijanstwo-i-europa.jpgWyrozumski Dzieje Polski piastowskiej.jpghistoria-b.jpgonfray.jpgzy-co-etru.jpgmesjanizm-j.jpgKrotkie wprowadzenie w zen.jpgrel-rze-r-zielinski.jpgcunow-1938-pochodzemie.PNGhistoria_powszechna_wiek_xvi-xviii.jpgSila-zycia-Dorst.pnghistoria-indii.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 6115273 odwiedzający

 40 odwiedzających online