Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

HINDUIZM <<<== - Religie Indii

Religie Indii
Czy hinduizm to religia, kultura, czy też - jak powiedziałoby wielu Indusów - sposób życia? Łączy on wszystkie te trzy aspekty, ale to, co na Zachodzie uznano by za granicę między sferą sacrum i profanum, nie znajduje zastosowania w tradycji hinduistycznej. Wiele świętych tekstów hinduskich ma wskazywać wyznawcy duchową drogę do wyzwolenia się z powtarzającego się cyklu życia i śmierci, ale wiele innych aspektów hinduskiego życia i obrzędów nie prowadzi wprost do takich transformacji, lecz jest postrzegane jako sposób poprawy życia na ziemi.

A zatem takie działania jak sadzenie drzew, śpiew, taniec, medycyna itp. włącza się do sfery religii. Dlatego też przy badaniu wielu tradycji hinduskich należy bardzo ostrożnie używać słów "świecki" i "święty". W kontekście hinduskim bardziej znaczące są słowa dharma i moksza.

Dharma - sanskryckie słowo pochodzące od rdzenia wyrazowego oznaczającego "podtrzymać" - to prawda, słuszność, obowiązek, prawo i sprawiedliwość.

Moksza dosłownie oznacza "wyzwolenie", czyli uwolnienie od cyklu życia i śmierci, któremu podlega każda dusza. Wiara w ten proces jest zapewne jedyną rzeczą wspólną dla wszystkich hindusów.

Pięć tysięcy lat tradycji.

Religia hinduska nie ma jednego założyciela; nie można także wyznaczyć daty jej powstania w konkretnym roku czy nawet stuleciu. Powszechnie uważa się, że początków hinduizmu należy szukać w starożytnej kulturze rdzennych mieszkańców Indii oraz ludów indoeuropejskich, które przy były na subkontynent około czterech tysięcy lat temu. Etapów najdawniejszych dziejów tej religii nie wyznacza działalność wybitnych osobistości (choć musiało ich być wiele) ani też zakrojona na szeroką skalę akcja nawracania, lecz raczej kompilacja i zapisywanie świętych tekstów, wcześniej przekazywanych w tradycji ustnej, w których ujęto podstawowe koncepcje tego, co dziś zwiemy hinduizmem.

Najdawniejsza ze znanych cywilizacji indyjskich rozwijała się w latach 3000-1750 p.n.e. na terenach obejmujących dolinę rzeki Indus, a prawdopodobnie także inne obszary. W Harappie i Mohendżo Daro odkopano całe miasta. Ludy należące do tej cywilizacji (zwanej cywilizacją doliny Indusu lub harappańską) znały pismo, ale pozostaje ono do dziś nie odczytane. Na niektórych harappańskich pieczęciach odnajdujemy przedstawienia postaci o podobnych cechach co późniejsze hinduskie bóstwo Śiwa. "Wielka Łaźnia" , ogromny zespół basenów w Mohendżo Daro, obejmujący także portyki i boczne pomieszczenia, mogła pełnić funkcje kultowe. Te fragmentaryczne świadectwa pozwalają nam jednak zakładać, że niektóre cechy współczesnej religii hinduskiej mogą mieć blisko pięć tysięcy lat.

Kultura doliny Indusu ustąpiła "epoce Wed", której nazwa pochodzi od świętych tekstów ludów indoeuropejskich. Powszechnie uważa się, że około 2000 roku p.n.e. Indoeuropejczycy przybyli do Indii z Azji Środkowej, choć niektórzy uczeni głoszą tezę, iż Indie były ich pierwotną ojczyzną. Odkrycia archeologów, antropologów i językoznawców sugerują, że był to proces pokojowy, a wędrówka Indoeuropejczyków wynikała z poszukiwania nowych terenów rolniczych.

Indoeuropejczycy nazywali siebie Ariami lub "Szlachetnymi". Ich język był najprawdopodobniej tożsamy z sanskrytem, staroindyjskim językiem Wed, który jest blisko spokrewniony ze wszystkimi innymi językami z rodziny języków indoeuropejskich, obejmującej między innymi łacinę, grekę i polski.

Mahawira Mahawira W Indiach Ariowie ułożyli wiele świętych poematów, a później także podręczników na temat obrzędów religijnych i filozofii. Najdawniejsze takie  zbiory znane są pod wspólną nazwą Wed (sanskr. weda, "wiedza") i tworzą rdzeń starożytnej, protohinduskiej religii wedyjskiej.

Światopogląd wczesnej epoki wedyjskiej, w której religijność polegała głównie na składaniu ofiar bogom, ustąpił miejsca dociekaniom filozoficznym i rozważaniom zawartym w późniejszych tekstach, znanych jako Aranjaki i Upaniszady. Powstały one mniej więcej w początkach VI wieku p.n.e., w okresie wielkiego fermentu intelektualnego, gdy Siddhartha Gautama, Mahawira (założyciel dźinizmu) i inni kwestionowali, a nawet odrzucali autorytarne struktury tradycyjnej religii indyjskiej, takie jak religijne przywództwo kasty kapłanów (braminów), sam system kastowy oraz status Wed.

Upaniszady szukają wyzwolenia z cyklu życia i śmierci, wprowadzając pojęcie nieśmiertelności jako zjawiska rzeczywistego.

Najwyższym celem religii hinduistycznej, jaka się później rozwinęła, było osiągnięcie nieśmiertelności duszy, a w życiu doczesnym - szczęścia i pokoju.

Większość późniejszej, zapisanej w języku sanskryckim literatury bezpośrednio lub pośrednio dotyczy dharmy (słowo to ma wiele warstw znaczeniowych, w tym: "cnotliwe postępowanie", "prawda" i "prawo"). Bhagawadgita podkreśla, że dharmę należy praktykować nie w oczekiwaniu nagrody, lecz z oddania jednemu Bogu.

"Istota najwyższa", w Upaniszadach przyjmująca abstrakcyjną formę brahmana, w Bhagawadgicie występuje pod postacią bóstwa o imieniu Kryszna lub Wisznu. Pobożne oddanie (bhakti) - głęboko osobisty kult i poddanie się tej najwyższej istocie było jedną z najbardziej powszechnych cech wielu społeczności hinduskich w ciągu ostatnich dwóch tysiącleci.

Na rozprzestrzenienie się bhakti złożyły się dwa czynniki. Jednym z nich było stosowanie języków miejscowych zamiast sanskrytu. Drugim - atrakcyjność tej formy pobożności dla wszystkich klas społecznych. Inni popularni poeci bhakti pochodzili z zamożniejszych kręgów społecznych. Jedną z najsławniejszych poetek była księżniczka z Gudźaratu, Mira (1450?-1547), pisząca namiętne poematy o swej miłości do boga Kryszny. Niektóre legendy mówią, że pod koniec życia Mira połączyła się z wizerunkiem Kryszny w świątyni.

Nanak Guru Nanak XVI wiek był świadkiem pojawienia się sikhizmu i jego licznych guru, poczynając od Guru Nanaka (1469-1539), a także najpełniejszego rozkwitu islamskiego imperium Mogołów pod rządami Akbara i jego następców.

W tym okresie Portugalczycy, Holendrzy, Brytyjczycy i Francuzi zaczęli zakładać w Indiach placówki handlowe. Z czasem, w miarę słabnięcia potęgi Mogołów, placówki te zaczęły umacniać się i przejmować kontrolę nad szerszym terytorium.

W XVIII wieku znaczna część subkontynentu została objęta luźną kontrolą brytyjską. Wiele społecznych i religijnych praktyk Indusów - szczególnie zaś "idolatria" i system kastowy - stało się przedmiotem surowej krytyki ze strony europejskich misjonarzy i innych przybyszów, a niektórych praktyk wręcz zakazano, na przykład sati (palenia na stosie wdowy razem ze zmarłym mężem). Jedną z reakcji na krytykę z zewnątrz były ruchy reformatorskie, które rozwinęły się w łonie hinduizmu w początkach ery nowożytnej.

Wiele różnych tradycji, składających się na barwny obraz hinduizmu, nadal rozkwita poza Indiami. Hindusi, którzy osiedlili się w Azji Południowo-Wschodniej w pierwszym tysiącleciu naszej ery, szerzyli też własną kulturę, budując wielkie świątynie w Kambodży i na Jawie. Podobnie Indusi emigrujący w ostatnich dziesięcioleciach do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych starają się zachować swą tożsamość poprzez rozwój religijnej i kulturalnej działalności w środowiskowych świątyniach hinduistycznych.

Hinduizm, Budda i Mahawira.

Wyrafinowana filozofia Upaniszad kształtowała się równocześnie z rozwojem krytycznych dociekań religijnych w wielu rejonach północnych Indii. Siddhartha Gautama (Budda) i Mahawira ("Zwycięski", którego zwolennicy to dzisiejsi dźiniści) zakwestionowali pogląd, że Wedy stanowią boskie objawienie. I oni dwaj, i inni oparli się na własnym doświadczeniu duchowym, by przedstawić drogę do wyzwolenia od cyklu życia i śmierci dostępną dla wszystkich, a nie jedynie dla wyższych kast społeczeństwa.

Zarówno Siddhartha, jak i Mahawira, podkreślali konieczność nieczynienia zła (ahimsa). Ta cnota zyskała wielką wagę w hinduizmie i wielu innych religiach południowej Azji. W czasach współczesnych wpłynęła ona na strategię Mohandasa Karamchanda Gandhiego (zwanego Mahatmą, czyli "Wielką Duszą"), który stanął na czele walki Indii o niepodległość w XX wieku.

Boski czynnik żeński.

Od ponad dwóch tysięcy lat hindusi nieprzerwanie wielbią boskość w formie kobiecej - często nazywanej po prostu Wielką Boginią. Być może tradycja ta jest jeszcze wcześniejsza i sięga przedhinduskiej cywilizacji doliny Indusu.

Wielką Boginię, w literaturze sanskryckiej zwaną niekiedy Dewi, zazwyczaj uważa się za wcielenie Parwati, żony Siwy. Jako bóstwo dobroczynne nosi ona imię Amba lub Ambika ("Mateczka"), szeroko czczona jest też jako Śri lub Lakszmi.

Durga Durga Pod postacią Kali Wielka Bogini jest mroczna i budząca lęk, jej szyję zdobi naszyjnik z ludzkich czaszek. Jednak nawet pod tą postacią wyznawcy nazywają ją matką.

Jako bogini-wojowniczka nosi imię Durga i przedstawiana jest z uśmiechem na twarzy, ale z bronią w rękach. Durga jadąca na tygrysie lub lwie należy do najpopularniejszych bogiń w Indiach. Jest silna i piękna, a oręż w jej rękach wskazuje, że gotowa jest stanąć w obronie swych wyznawców.

W jednym słynnym opowiadaniu skupia ona energię wszystkich innych bóstw, by pokonać bawołu-demona Mahiszę Asurę. Po trwającej dziewięć nocy walce odnosi zwycięstwo, upamiętnione jesiennym świętem Nawaratri ("Dziewięciu nocy").

W Indiach czczonych jest też wiele innych bogiń. W niektórych rejonach bogini bywa znana jedynie pod miejscowym imieniem i wysławiana w lokalnych opowieściach, gdzie indziej identyfikuje się ją z Boginią panhinduską. W niektórych wiejskich społecznościach miejscowym boginiom lub Kali składa się ofiary ze zwierząt.

Śri, łaskawa bogini.

Lakszmi Lakszmi Bodaj najlepiej znanym wcieleniem Wielkiej Bogini w tradycji, hinduistycznej i dźinijskiej jest Śri, powszechniej znana jako Lakszmi. Jest ona boginią dobrobytu i pomyślności, a jej wizerunek zdobi miliony domów, sklepów i firm. Lakszmi zwana jest matką wszelkiego stworzenia, dawczynią mądrości i zbawienia i ucieleśnieniem łaskawości. Wielu nauczycieli układało hymny sławiące jej współczucie i mądrość. Przynosi ona pomyślność na ziemi, ale przede wszystkim pomaga wyzwolić się z cyklu życia i śmierci.

Mówi się, że Lakszmi wystarczy spojrzeć na kogoś, by dać mu bogactwo i zbawienną łaskę. Jedna z jej rąk wskazuje na ziemię w geście zwanym w hinduizmie warach ("dająca"). W sztuce hinduskiej bogini bywa przedstawiana jako dająca dobrobyt swym wyznawcom - ze złotymi monetami sypiącymi się z jej dłoni. Druga dłoń jest uniesiona, wskazując, że bogini roztacza opiekę nad swym wyznawcą. Lakszmi występuje jako niezależna bogini i w wielu świątyniach ma oddzielną kapliczkę, ale równie często bywa przedstawiana jako nieodłączna małżonka Wisznu.

Śri-Lakszmi nieodmiennie łączy się z kwiatem lotosu. Przenika wszystko, we wszystkim istnieje, ale objawia się jedynie w sprzyjających miejscach, których najlepszym przykładem jest lotos. Bywa przedstawiana z kwiatami lotosu w ręce; mówi się także, że mieszka na wspaniałym kwiecie lotosu lub nawet "w lesie lotosów". Dzieli z nimi kolor i zapach: zapach lotosu nie da się oddzielić od swego źródła, podobnie jak łaskawość od bogini Śri. Kwiat przypomina ludziom, jak powinni postrzegać swój związek ze światem: co prawda wyrasta z błota i brudnej wody, ale nigdy nie bywa nimi zabrudzony.

Ramajana.

Ta wielka epopeja opowiada o młodym księciu Ramie, który urodził się w Ajodhji, stolicy królestwa Kośali. W przeddzień koronacji księcia jego ojciec Daśaratha każe mu udać się na wygnanie. Towarzyszy mu piękna małżonka Sita, która jednak podczas pobytu w lesie zostaje schwytana przez Rawanę, króla-demona z Lanki. Epos sławi walkę Ramy o odzyskanie żony. Po długiej walce Rama zabija Rawanę i odnajduje Sitę. Następnie wracają do Ajodhji, gdzie ma miejsce koronacja Ramy.

Rama, wielbiony jako siódme wcielenie Wisznu jest ideałem sprawiedliwego króla. Wielu hindusów tradycyjnie uważa Sitę za doskonałą żonę, podążającą za mężem na wygnanie, dla innych jest ona jednak przede wszystkim przykładem siły i cnoty. Dostosowuje się do męża tak, jak on do niej, a ich miłość warta jest wysławiania. Nie ustępuje jednak, gdy Rama zwraca się do niej, by udowodniła swoją cnotę. Raz, w Lance, przystaje na to; jednak gdy Rama ponownie występuje z tym samym żądaniem, odrzuca możliwość pojednania i prosi Matkę Ziemię, by ją pochłonęła, jeśli jest niewinna.

Istnieje wiele wersji  Ramajany w językach lokalnych, a samą opowieść pojmowano na różne sposoby. W jednej z interpretacji, pochodzącej z XII wieku, Sita dobrowolnie poddaje się uwięzieniu i cierpieniu, by uratować ludzkość i świat od zła. W interpretacji alegorycznej dusza ludzka (Sita) zostaje schwytana przez materialne ciało (Rawana), następnie pokonane przez Ramę, który ratuje duszę ze szponów zmysłów. Niektóre wersje tej opowieści, zwane Sitajana, opowiadają tę historię z punktu widzenia Sity.

Karman, śmierć i ponowne narodziny.

Mniej więcej od VII wieku p.n.e. wyróżniającą cechą religii, które narodziły się na subkontynencie indyjskim, jest wiara w karman. Karman dosłownie oznacza "działanie", szczególnie działanie obrzędowe, ale od czasów Upaniszad (około 600 r. p.n.e.) terminem tym objęto koncepcję nagród i kar związanych z różnymi czynami.

U podstaw teorii karmanu leży idea nieśmiertelności duszy. Choć we wczesnych Wedach życie po śmierci zarysowane jest bardzo mgliście, już w czasach Upaniszad uważano, że dusza ludzka istnieje wiecznie, a po śmierci podlega ponownym narodzinom, czyli reinkarnacji (samsara). A zatem "prawo karmanu" odnosi się do związku przyczyny i skutku, który może trwać przez kilka cykli życiowych. Przez każdy swój czyn człowiek zyskuje zasługę (punja) lub winę (papa). Dobre i złe uczynki nie kasują się wzajemnie; każdy musi doświadczyć owoców wszystkich swych działań w ciągu kilku cykli życiowych. Stosunek punja i papa, zyskany podczas jednego życia, określa naturę i jakość następnego istnienia.

Wyzwolenie (moksza) z tego cyklu przychodzi, według Upaniszad, przez najwyższą, wynikającą z doświadczenia mądrość. Osiągając tę przekształcającą wiedzę jednostka zyskuje głęboki wgląd we własną nieśmiertelność (amrta) i od tej chwili dusza traci zdolność do ponownych narodzin. Ponowne narodzenie i jego związek z karmanem - główne koncepcje późniejszej religii hinduskiej - są wyraźnie wyjaśnione w Upaniszadach, podobnie jak najwyższy cel każdej istoty ludzkiej: wyzwolenie z nieskończonego cyklu narodzin i śmierci oraz z ludzkiego cierpienia, towarzyszącego przeżywaniu kolejnych cykli.

Od czasów Upaniszad hindusi traktowali pojęcia karma i amrty jako pewniki. Jednak różne tradycje hinduskie odmiennie przedstawiają dzieje duszy, która w końcu wyzwoli się z cyklu życia i śmierci. Niektórzy uważają, że doświadcza ona radosnego modlitewnego zespolenia z najwyższą istotą. Inne szkoły, na przykład wisznuizm bengalski, postrzegają ostateczne wyzwolenie jako stan namiętnego oddzielenia duszy ludzkiej od Boga. Zgodnie z tą tradycją bogiem jest Kryszna, dusza zaś wciela się w rolę młodej pasterki, partnerki boga.

Wiele pism opowiada o wędrówce duszy po śmierci. Dusza, która osiągnęła wyzwolenie i nie narodzi się ponownie, może wejść do domu Śiwy lub Wisznu. Żaden święty tekst hinduski nie opisuje w szczegółach, co dusza, która nie osiągnęła jeszcze wyzwolenia, robi zaraz po śmierci lub między jednym życiem a drugim. Oczywiście karman zebrany w poprzednich wcieleniach wpływa na jakość następnego życia, ale święte księgi nic nie mówią o tym, ile czasu upływa przed kolejną reinkarnacją. Nie wiadomo także, dlaczego ludzie nie pamiętają minionych wcieleń, choć powszechnie uważa się, że wiele osób przypomina sobie z nich pojedyncze epizody. Jedynie naprawdę rozwinięte dusze - wielcy przywódcy duchowi i nauczyciele - miałyby pamiętać wszystkie swoje wcześniejsze wcielenia.

W licznych księgach podkreślana jest wstrętna natura życia doczesnego; formułują one zatem zalecenie, by ludzie szukali wiecznotrwałego, "prawdziwego" życia przez wyzwolenie ducha. Inne jednak twierdzą, że wielbiąc Boga na ziemi można doświadczyć raju doczesnego. Na przykład święte ośrodki pielgrzymkowe zapewniają oderwanie się od codziennego rytmu ziemskiej egzystencji i oferują boskie objawienie. Niektórzy hindusi uważają, że życie wypełnione oddawaniem chwały bóstwu to naprawdę radosne doświadczenie, które nie jest jedynie naśladownictwem stanu wyzwolenia, ale tym stanem właśnie.


*

Fragment książki:Wielkie Religie Świata - red. Michael D. Coogan


Data utworzenia: 26/10/2021 @ 22:51
Ostatnie zmiany: 07/11/2021 @ 00:44
Kategoria : HINDUIZM <<<==
Strona czytana 3202 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
0-panteon2.jpg0-lararium.jpgTemplo_de_Augusto_Pula.jpg0-westalka.jpg0-Baalbek-Bacchus.jpgvespasan-caduceus.jpgClipeus_Selene_Terme.jpgbocca.jpgswiatynia-saturna-rome.jpg0-Vestal_Palatino.jpgA_HIRTIUS-coin.jpgmoneta-rzym-caduceusz.jpgDenarius-Volteia-Roman-coin.jpg0-lupa.jpgpanteon-capitel-bm.pnggenii_2.jpg0-lar.jpg0-Ara_Pacis_Rom.jpgdivus-augustus-Gold_Coin.jpghades.jpg0-Memento mori-Naples.jpgnero-coin.jpgmatri-magnae-coin.jpg0-telllus.jpegdivus_julius-coin.jpgluk-konstantyna.jpgmaxim-pontif-coin.pngcaracalla-serpent-coin.jpg0-Suovetaurile_Louvre.jpg0-tempio_di_minerva_assisi.jpg0-ap6.jpg0-garni.jpg0-panteon.jpg0-bacchus.jpgforum_romanum.png0-La_Maison_carree.JPGjuno.pngcaesar-flamin-coin.jpg0-scul.jpg0-maison-carree.jpg0-august.jpg0-Clipeus_Helios_Terme.jpgpontifex-coin.jpg0-lararium2.jpgvenus-genetrix-coin.jpg0-mitra.jpgdiana-efeska-coin.jpg0-janus.jpgkybele.jpg0-Columns-Nimes.JPGAugus-Pontifex Maximus.jpg0-cupid-pom.jpg0-TempioVesta.jpg0-aura_velificans_su_cigno.jpg0-nimes-the-maison-carree.jpg0-sol-invictus-1.jpg0-meduza.jpg0-maisone-carree-2a.jpg0-satiro-danzante.jpg0-Mitreo_Ostia.jpgarval.jpg0-Apollo Sol.jpg0-Tempio_di_Iside.JPGdivina-augusta-coin.png0-ara-p.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 6500417 odwiedzający

 83 odwiedzających online