Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

- Japonia - Synkretyzm religijny w Japonii

Synkretyzm religijny w Japonii

Proces formowania się religii synkretycznej może mieć dwojaki charakter. Mianowicie czas ten może cechować się długotrwałością zmian prowadzących do wymieszania się doktryn filozoficznych i religijnych na przestrzeni dziejów historycznych, bądź stać się religią prawie natychmiast, za sprawą ideologa – przywódcy, którego pogląd w szybkim tempie gromadzi wokół idei, rzesze oddanych i wiernych mu wyznawców.
Proces formowania się religii synkretycznej polega na wyborze „pasujących do panujących okoliczności” i oderwanych z innych filozofii - wartości, które dopasowuje się do siebie tworząc mit zawierający przeszłe i przyszłe cechy właściwe do wychwalania. Proces tworzenia się religii synkretycznej formułuje się również bezwiednie w ludziach poprzez brak ich poparcie dla działań religijnych, które nie godzą się z daną sytuacją.

W innym, bardziej chwalebnym ujęciu tego procesu, synkretyzm jest sposobem na łączenie podobnych pod wieloma względami religii i myśli filozoficznych, w wyniku czego dochodzić może do pojednania, często różnych od siebie i kłócący w wielu sprawach filozofii. Formowanie się nowej, wspólnej religii dla wszystkich ludzi na ziemi może zaistnieć bowiem tylko dzięki synkretyzmowi. Ponadto jest on wzruszającym świadectwem poszukiwania Boga przez człowieka [M. Malherbe, Wydawnictwo Znak, 1995: 263]. Można więc popaść w zadumę nad sytuacją jaka zrodziła się w społeczeństwie japońskim na przestrzeni całej historii, a w szczególności gdy naród ten po II wojnie światowej, stracił dużo z najwyższej swojej wartości jaką miał, czyli godności.

Greckie słowo synkretyzm oznaczało z początku przymierze zawiązujące się między grupami wojskowymi, następnie jednak rozciągnęło się na wszelkie tworzące się formy, które spajały różne doktryny. Tak więc socjologia kultury, a w tym religii traktuje synkretyzm jako swojego typu wewnętrznie zróżnicowaną religię składającą się z wielu doktryn lub praktyk zaczerpniętych z rozmaitych wyznań.

Długa i zawiła kultura obyczajowości religijnej Japonii pozwala jednak mieć nadzieję, że zaistniała sytuacja przejawia więcej symptomów pozytywnych niż negatywnych i stanie się fundamentem nowego, lepszego typu społeczeństwa.

Ten kto czuje się członkiem danej klasy jest nim w rzeczywistości, ten więc kto czuje się członkiem społeczeństwa japońskiego jest wyznawcą sintoizmu i nie istotne staje się, którego z dzisiejszych jego wcieleń. Sinto jest najwcześniejszą i poniekąd główną religią wyznaczającą sposób bycia dla przeciętnego Japończyka.

Ówcześnie przetrwała jedynie jako punkt odniesienia krążących wokół niej filozofii drogi życia1 zapożyczonych z innych cywilizacji oraz tych, które wyrosły na jej gruncie [P. Varley, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, 2006: 91]. Ponadto pochodne wierzeń i rytuałów sinto składające się na całość systemu filozoficznego na którym opiera się społeczeństwo Japonii ściśle połączona jest z narodem, stanowiąc nierozerwalną całość w codziennych relacjach i strukturze społecznej.

Japończycy za bogów (nazywanych kami), uznają siły przyrody, zwierzęta i sławnych ludzi. Najważniejszym bóstwem do dziś pozostaje słońce chroniące przed najazdem obcych wojsk (czego daje wyraz symbol słońca na fladze narodowej, a także w poetyckiej nazwie Japonii jako krainy wschodzącego słońca). Jednakże w świecie wierzeń sinto bóstwa zasiadają przy okrągłym stole, każde ma więc równe miejsce. Tak więc, tygrysy, węże i cesarz oraz jego minister są obrazem i odzwierciedleniem bogów i stanowią część życia codziennego tego narodu i towarzyszą ludziom niczym spoglądający nań duchy, przy wykonywaniu kolejnych czynności. Wpływ filozofii na życie Japończyków słusznie daje podstawy do określa tego kraju, jako „krainy bogów”.

Sinto nie powstał i nie został nigdy jednolitą doktryną religijną wyrosłą z centrum myśli filozoficznej, lecz stanowi mityczny zbiór praktyk spajających się w jeden system wierzeń z wielu lokalnych rytuałów, legend i mitów. Do momentu więc, którego Japonia nie znała pisma, malarstwa, ani rzeźby sinto pozostawał odzwierciedleniem zjawisk przyrodniczych nie utożsamiany z niczym innym jak tylko naturalną symboliką. Dopiero narodzenie się kultury japońskiej, poniekąd w skutek pierwszych kontaktów i wpływów wyżej stojącej w rozwoju kultury Chińskiej, pozwoliło na urzeczywistnianie się wierzeń sinto w obrębie sztuki japońskiej [E. Żeromska, 1996:16]. Doszło w tym okresie także do unifikacji samych wierzeń na skalę całego kraju, poprzez spisywanie rytuałów i budowę świątyń religijnych. Tym samym naród zyskał jednolity fundament religijny a cesarstwo orędzie pomocne w sprawowaniu władzy.

W skutek kontaktów z Chinami przywędrowały do Japonii konkurencyjne dla wierzeń sinto filozofie buddyzmu i konfucjanizmu, zakorzeniając się w umysłach mieszkańców wysp obok dawnych praktyk, nie konkurując jednak z nimi, a raczej nakładając się na nie i rozbudowując dawny system religijny.

Choć pierwotnemu mistycyzmowi zjawisk przyrodniczych i religijności udało się wyjść z różnorodności lokalnych rytuałów i ujednolicić się w ogólnonarodowym systemie wierzeń, to nim ten proces zaczął się na dobre, wkroczyły weń filozofie przybyłe z innych regionów Azji. W zbiorowości narodowej zaczęła rodzić się heterogoniczna filozofia różnych dróg życia.

Od czasu tego, religijność Japończyków przybrała charakter dualistycznego rozdwajania się wierzeń w obrębie sinto i buddyzmu. Dlatego też, łatwo obie religie wpisały się w społeczne warunki życia na wyspach kwitnącej wiśni. W Japonii buddyzm stał się formalną „religią” dworską i państwową , a sinto pozostało w strefie lokalnych wpływów biednego i często uciskanego ludu, zrodził się więc opozycjonizm religijny. Dalsza integracja Japonii i pierwsze kontakty z cywilizacją europejską dały także szanse chrześcijaństwu, jednakże rywalizacja o wpływy tocząca się między dominikanami i jezuitami przyczyniła się do porażki na tym skalistym gruncie [M. Malherbe, Wydawnictwo Znak, 1995:256]. Kolejne normalizacje prawa i wprowadzenie sformalizowanych norm integrujących w duchowość poddanych przez cesarzy Japonii, poprzez narzucające podział przepisy między dwoma religiami, stał się początkiem organizowania i dzielenia struktur religijnych wokół państwowych i ludowych form wierzeń. Sinto domu cesarskiego, świątynne, sekt, ludowe, każde z nich na różny sposób czcić zaczęło bogów i miało swoją grupę wyznawców łączących się w obrębie przynależności klasowej. Ponadto każda z tych form społeczno-kulturowych charakteryzowała się swoistym wyrażaniem religijności poprzez specyficzne dla tych grup obrzędy.

Japonia wierzeń wyrosła więc, na zapożyczonym od Chin buddyzmie i wywodzącym się z mitologii i dawnych rytuałów politeistycznej religii sinto, przy akompaniamencie, ważnych dla mieszkańca archipelagu wysp, wartości reprezentowanych przez naturalną przyrodę i ludowy szacunek do żywiołów, bowiem religijność, filozoficzność i duchowe usposobienie Japończyków interpretowane jest zawsze w obliczu wyrosłych na świecie przyrody ideałach życia. Fascynujące jest więc w społeczeństwie japońskim to, że religia, kultura i obyczajowość są nierozerwalnie spojonym w obrębie realnego świata systemem wartości przenikających ludzi i społeczeństwo.

W związku między światem irracjonalnych wierzeń mieszkańców Japonii, można wyróżnić zatem okres, będący zarazem etapem dominujących wpływów sintoizmu wyrosłego ze środowiska gór i oceanu. Towarzyszył on głównie ludowi rozproszonemu wśród małych lokalnych wiosek. Ich odrębność i brak wpływu z innych miejsc pozwalała na rodzenie się wielu bóstw, rytuałów i obrzędów towarzyszących obyczajowości dnia codziennego [(red.) K. Wilkoszewska, estetyka japońska, ontologia, 2006:7].

W następstwie coraz większych wpływów początkowo Chińskiego buddyzmu, a także cywilizacji zachodnioeuropejskiej dochodzić zaczęło z jednej strony do wewnętrznego ujednolicania się religijności Japończyków, a z drugiej strony dało podstawy do tworzenia się skrajnych odłamów religijności. Wyrosłe więc, na bazie irracjonalnych wierzeń społeczeństwo Japonii nie byłoby tak racjonalnie zorganizowane i pełne poświęcenia dla pracy i obowiązku, gdyby nie trzecia filozofia przybyła wraz z nawiązaniem kontaktów z Chinami, którą był konfucjanizm, gdyż jego ślad do dnia dzisiejszego wpisuje się w życie japońskiego narodu. Konfucjanizm jest bowiem obrazem racjonalnego i spokojnego, pełnego pokory dla władzy, religii i panującego ładu poszanowania. To połączenie irracjonalności i metafizycznej, ale przede wszystkim pozaświatowej filozofii buddyzmu, emocjonalnych rytuałów sintoizmu oraz racjonalnego konfucjanizmu miało największy wpływ na ukształtowanie się społeczeństwa japońskiego, które dawało wyraz tej religijności i filozoficzności, zarówno w przeszłości jak i w teraźniejszości za sprawą pielęgnowanych obyczajów, rytuałów i etykiety w życiu codziennym.

Inną, ważniejszą filozofią która wbiła się w społeczeństwa Azji był taoizm, w którego rozumowaniu jednak nie chodzi o związek człowieka z Bogiem, tym samym łatwo nakłada się na inne religie, a w szczególności na buddyzm przyczyniając się do powstania jego licznych odłamów, także w kulturze Japońskiej [M. Malherbe, Wydawnictwo Znak, 1995:228]. Rodzące się więc, pod wpływem kontaktów cywilizacyjnych odłamy religijności nigdy nie wyzwalały wśród Japończyków nakreślających się wyraźnie podziałów. Buddyzm, sintoizm, konfucjanizm, taoizm oraz inne mniejsze jeszcze wpływy filozoficzne stały się fundamentem społeczeństwa, z którego wyrastają nowe filozofie będące zarazem kontynuacją starych wartości i nowych celów.

Liczne odłamy religijne w Japonii wyrastają wraz z grupą społeczną wokół której się formowały. Łączący się wokół religii Japończycy są w pewien sposób zespoleni, ale zarazem odizolowani od innych grup. Radykalizm ten przejawia się najbardziej za sprawą wyłaniających się surowszych sintoistycznych sekt, takich jak Tenri-Kyo, które wyrosło z widzenia dziecka rodziny buddyjskiej. Pomijając fakt że, jest to charakterystyczny sposób powstawania sekt i odłamów religijnych w Japonii, których założycielkami są w wielu przypadkach kobiety doznające objawień, to Tenri-Kyo wyrosła także na bazie wierzeń sinto i była traktowana jako jej odłam lub sekta.

Kiedy rozrosła się do niebagatelnych rozmiarów ponad 3000 świątyń i uzyskała wpływy społeczne i polityczne uznano ją za powszechną filozofię (religię) w Japonii. Co charakterystyczne dla struktury społecznej w Japonii filozofia ta, a właściwie jej centrum rozrosło się do wielkości normalnie funkcjonującego miasta [P. Varley, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006: 265].

Inną nową filozofią w Japonii jest też ruch Soka Gakkai, będący Towarzystwem Tworzenia Wartości. Celem, tego ruchu są zgodne z duchem ówczesnej globalizacji i wynikających z niej potrzeb cele, takie jak, stworzenie wspólnego rządu, a zarazem wspólnej dla wszystkich ludzi religii. Ponadto, wyróżniającą się postacią na arenie duchowej społeczeństwa jest PL kyodan wyrosły na wierzeniach sinto i buddyzmie. Tak otwarte wymieszanie religii spotkało się z aprobatą dużej rzeszy społeczeństwa.

Za następny przykład posłużyć może filozoficzna organizacją, zasługującą dziś na dość sporą uwagę wśród mieszkańców kraju kwitnącej - Rissho-kosei-kai, będące stowarzyszeniem tych, którzy starają się doskonalić osobowość człowieka i urzeczywistniać pokój na świecie zgodnie z buddyjskim prawem [M. Malherbe, 1995:256].

Przykłady odłamów i sekt są liczne, lecz w większości przypadków stanowią nieliczne i mniej zróżnicowane religijne grupy mieszające się w obrębie zbiorowości. Odzwierciedla to wyrosły z synkretyzmu filozofii i religii wczesnej Japonii obraz społeczeństwa, a łączenie się tych sekt, lub ich podział oraz dalszy synkretyzm ukazuje wysyp w Japonii religijności nowego typu.

Czyżby Japończycy byli marzycielami i wizjonerami, których uwielbienie do filozofii, wynikające choć po części z ciągłego podporządkowania grupie, daje wysyp indywidualności w drugim wymiarze struktur społecznych, jakim jest kultura? Wydawać się bowiem może, że taki sposób na ulatnianie się indywidualności jest wynikiem zarówno zbudowanego przez lata podłoża filozoficznego jak i rodzących się w nim jednostek. Tak więc, na przykładzie tworzących się struktur społecznych wokół „nowych religii” można wtrącić definitywnie w obręb teorii socjologicznych, historyczne znaczenie ogólnie pojętej kultury w proces kształtowania się społeczeństwa, ale także rodzących się na jej fundamencie postaw zbiorowych, które są wynikiem indywidualnego popędu jednostek (dające swój wyraz min w wielu formach sztuki japońskiej). Jak widać siła indywiduum zdolna porywać jest masy i tworzyć struktury nie podobne do tych, które formowane byłyby bez osobowościowego zaangażowania się jednostki. Mimo tego, że częste relacje historyczne przyczyniają się do szukania wyjaśnień w obrębie większych struktur kulturowych, to brać trzeba człowieka za centrum tworzących się procesów społecznych.

Filozofia jednostki potrafi bowiem nie tyle chwilowo, co długotrwale porwać do działania masy społeczne i budować za ich poparciem świat idei i świat materialny. Tym samym baza społeczna najpierw rodzi filozofię życia jednostki, której główną funkcją staje się dążenie do wdrożenia zmian zgodnych z duchem czasu. Przyszłość, bowiem ma swój początek w aktywnym dążeniu jednostki, w wyniku czego rodzi się nowa struktura (choćby rodzinna), która wpływa na obraz świata. Filozofia życia daje więc, fundament dla podstaw grupowego działania w życiu realnym, zarówno w obrębie rodziny, pracy zawodowej, interesów, ekonomii i polityki.

Nie sposób jednak do końca, a nawet błędem byłoby doszukiwanie się w tych zachowaniach (przynajmniej wśród współczesnych obrazów tych zachowań) wpływu tylko jednej z tych filozofii (religii) Japonii, gdyż jako taka istnieje, ale też jako takiej nie ma.  Ponadto, warto zauważyć fakt, że większość kanonów obyczajowości związana była, podobnie jak w Europie z dworem cesarskim i narodziła się w okresie jego rozkwitu, która przypada na okres średniowiecza.

Główną linią kulturowego systemu wartości jest w Japonii posłuszeństwo jednostki względem grupy, podporządkowywanie się realizacji jej dążeń i celów. Wyrosło ono zarówno ze słabego popędu rewolucyjnego Japończyków, jak też z siły dworu cesarskiego i poszanowania dla panującej w państwie hierarchii. W efekcie silnego systemu feudalnego, a także dużo późniejszych wpływów europejskiej kultury oświecenia i humanizmu, pozwoliło to na przetrwanie tych norm i wartości poszanowania dla ról i funkcji w grupie, przyczyniając się tym samym po części do tego, że każda próba indywidualnego odrzucenia tych norm, kończy się współcześnie dużo wyraźniejszą izolacją jednostek i aspołecznymi tendencjami. Samotność jest jednak obyczajem drogi, którą wybiera Japończyk i wiązać ją można raczej z wpływem taoizmu na środowisko społeczne niż ze zwykłym odrzuceniem i wyobcowaniem [(red) K. Wilkoszewska, estetyka japońska, estetyka życia i piękno umierania, 2005: 127]. Niemniej jednak to właśnie owe celowe odtrącenie pozwoliło rozwinąć się licznym rytuałom takim, jak na przykład picie herbaty. Kiedy dziś kojarzy się ten rytuał głównie z procesem, to zauważyć należy, że ów proces został zminimalizowany do roli czajniczka, Jednakże, wywodzący się z buddyzmu ideał został rozwinięty do rangi drogi życia w Japonii i przejawiał się własną materialną strukturą i zachodzącymi w obrębie niej czynnościami. Jest to zarazem sytuacja, w której filozofia pozostaje nie tylko jako forma dociekań i działań, ale staje się materialnym bytem wokół którego toczy się życie ludzkie.

Ówczesna, a nawet historyczna obyczajowość poza-świątynna, wyrasta więc, na fundamencie przyrody, filozofii, religii i kontaktów osobistych między mieszkańcami danego regionu Japonii. Klęska Japonii w II wojnie światowej oraz dalsze kształtowanie się postmodernistycznego społeczeństwa jest areną na której ścierają się tradycjonalne kanony wartości z innowacjami w dziedzinie nowej kultury. Dziś społeczeństwo to, na fali masowej kultury uprawia tryb życia zbliżony do większości mieszkańców kapitalistycznej części świata Azji i Europy, jednakże to co specyficzne w kulturze Japońskiej i na tyle silnie zakorzenione w tradycji, aby nie dać się zjeść kulturze masowej jest dziś otoczką codzienności życia Japończyka i ma wielki wpływ zarówno dla obserwatora relacji i struktur zbiorowości tego kraju, jak też na dalsze kształcenie się stosunków społecznych, kulturowych, filozoficznych i religijnych w tym regionie.

Literatura:

- Malherbe M., Religie ludzkości, Wydawnictwo Znak, Kraków 1995.
- Varley P., Kultura japońska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
- Wilkoszewska K. (red), estetyka japońska, estetyka życia i piękno umierania, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2005.
- Wilkoszewska K. (red), estetyka japońska, ontologia, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2005.
- Żeromska E., Teatr japoński, Powrót do przeszłości, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 1996.

Przypisy:

1. Charakterystyczna dla Japonii i społeczeństw Azji jest duchowość bez religii.

źródło: http://szkicezsocjologii.blogspot.com/2011/07/synkretyzm-religijny-w-japonii.html


Data utworzenia: 19/07/2012 @ 03:03
Ostatnie zmiany: 18/11/2012 @ 11:27
Kategoria : - Japonia
Strona czytana 16348 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
monastery-picture03.jpgneamt-monastery-moldova.jpgmonastery-picture06.jpgjvari.jpg0-Jvari Monasteri-Georgia.jpgmonastery-picture01.jpgjericho-st-georges-monastery.jpgmeteora_monastery.jpgbud101.jpg0-armenia.jpgSofia.jpgmonastery-picture05.jpgbahaisquare.jpegManastirea_Sinaia.jpgthiksey-gompa-in-ladakh.jpgdracula_mnsnagov.jpgsantuario-tokio-japon.jpgOrvieto.jpgmonastery-picture08.jpgmonastery-picture07.jpgmonastery-picture04.jpg0-bhutan.jpgjasna-gora.jpgIonaAbbey.jpgpoblet.jpggreek.jpgmonastery-picture02.jpgdiveevo.jpgCamedolite-Monastery.jpgmonastery-mont-saint-michel.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 8137524 odwiedzający

 370 odwiedzających online