Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

Religie a polityka - Pierwsza Poprawka

Pierwsza Poprawka
Konstytucja Konstytucja Stanów Zjednoczonych
*
Constitution of the United States of America
Współcześnie konstytucje odgrywają rolę najważniejszych dokumentów prawnych w państwach demokratycznych. Będąc najwyższym źródłem prawa, wpływają bezpośrednio na kształt, charakter i treść wszystkich norm prawa wewnętrznego wchodzących w skład systemu prawnego danego państwa. Wszystkie inne akty prawne muszą być zgodne z konstytucją w tym sensie, że nie mogą naruszać zasad i wartości, jakie ona wprowadza i chroni, i dlatego w razie konfliktu norm prawnych prawa wewnętrznego z konstytucją, zwycięża ta ostatnia. Choć zdarza się, że w danym państwie nie występuje jeden zbiór norm o charakterze konstytucyjnym (np. Wielka Brytania), to jednak zdecydowana większość państw posiada jeden pisany dokument określany mianem „ustawy zasadniczej”.

Konstytucje normują fundamentalne kwestie związane z funkcjonowaniem państwa, określają podstawowe zasady ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego oraz wyznaczają pozycję jednostki w państwie. Ich szczególny charakter wynika również z faktu, że uchwala się je i zmienia w specjalnym trybie, odmiennym niż w wypadku pozostałych aktów prawnych.
...

KONWENCJA KONSTYTUCYJNA

Konstytucja Stanów Zjednoczonych była rezultatem decyzji podjętych podczas konwencji, jaka odbyła się w Filadelfii w 1787 roku z udziałem pięćdziesięciu pięciu delegatów dwunastu ówczesnych amerykańskich stanów (z wyjątkiem stanu Rhode Island). Konwencja konstytucyjna miała być reakcją na Artykuły Konfederacji, pierwszą nieudaną próbę sformułowania zasad ustrojowych dla nowego tworu państwowego. Po zwycięstwie w wojnie o niepodległość spod zależności Wielkiej Brytanii i ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości w roku 1776, zdecydowano się na stworzenie konfederacji stanów, oddając niewielkie uprawnienia w ręce nowo utworzonego Kongresu Kontynentalnego.

Słabość obowiązujących od 1781 roku Artykułów Konfederacji wynikała przede wszystkim właśnie z niewłaściwego rozłożenia kompetencji (jedyna instytucja centralna, Kongres, nie miała możliwości egzekwowania tworzonego przez siebie prawa; co więcej, stany mogły wpływać na treść tworzonego ustawodawstwa centralnego), ale również ze złej sytuacji ekonomicznej państwa (ogromne zadłużenie, brak możliwości prowadzenia polityki podatkowej przez Kongres) oraz z konfliktów pomiędzy stanami (dominacja stanów większych nad mniejszymi i brak jednolitej władzy sądowniczej mogącej rozstrzygać spory między stanami). Można zatem stwierdzić, że uczestnicy konwencji konstytucyjnej stanęli przed zadaniem ułożenia nowych zasad funkcjonowania państwa, biorąc za podstawę istniejące stany. Negatywne doświadczenia Artykułów Konfederacji miały im tylko pomóc w kształtowaniu relacji między władzą centralną a władzami stanowymi.

Podczas obrad w Filadelfii okazało się, że większość delegatów przejawiała obawy związane z kształtem przyszłego rządu, właściwą konstrukcją podziału władzy, udziałem społeczeństwa w sprawowaniu władzy oraz sprawiedliwą dystrybucją kompetencji między stanami. Choć delegaci zdecydowanie opowiadali się przeciwko brytyjskiemu modelowi systemu politycznego, trudno było osiągnąć kompromis co do najwłaściwszych rozwiązań, jakie miały być zastosowane w nowym państwie. Niektórzy delegaci obawiali się zbyt silnej władzy wykonawczej, inni natomiast dominacji władzy ustawodawczej. Mniejsze stany nie chciały zostać zdominowane przez większe; zastanawiano się również, jaką formę powinno przybrać nowe państwo, tak aby stany nie utraciły istotnej roli w strukturze władzy.

Na dodatek, podczas konwencji co chwilę dochodziło do sporów między zwolennikami nowo tworzonego dokumentu (federalistami) i jego przeciwnikami (antyfederalistami). Niektórzy delegaci przybyli na konwencję z przygotowanymi wcześniej projektami dotyczącymi przyszłej konstrukcji ustrojowej państwa lub uprawnień poszczególnych instytucji państwowych. Warto w tym zakresie wyróżnić:
- plan Wirginii – postulujący między innymi dwuizbowy parlament oparty na reprezentacji na zasadzie proporcjonalności ludności, funkcjonowanie trójpodziału władzy, kontrolę władzy wykonawczej przez władzę ustawodawczą, istnienie systemu wzajemnej kontroli i równowagi między gałęziami władzy;
- plan New Jersey – zakładający jednoizbowy parlament, w którym stany miałyby po jednym głosie, oraz większą ochronę stanów mniejszych względem większych.

Rezultatem powyższych dyskusji i obaw było wiele kompromisów, a wśród nich najważniejszym okazał się „wielki kompromis” (Great Compromise lub Connecticut Compromise), na podstawie którego utworzono dwie izby parlamentu oparte na różnych zasadach reprezentacji: proporcjonalności ludności w izbie niższej oraz stałej reprezentacji stanowej w izbie wyższej.

Duże rozbieżności między delegatami dotyczyły również konstrukcji władzy wykonawczej, na której czele mogła stać jedna osoba lub wiele osób, wybieranych w głosowaniu powszechnym, albo mianowanych przez Kongres lub stany. Ostatecznie zdecydowano się na jednoosobowy urząd prezydenta, który miał być wybierany w wyborach pośrednich przez tzw. Kolegium Elektorów. Dopełniając strukturę trójpodziału władzy, stworzono Sąd Najwyższy, którego członkowie, choć mianowani przez szefa egzekutywy, mieli uzyskać pełną niezależność w orzekaniu. Potwierdzeniem trudności w osiąganiu przez delegatów kompromisów było odrzucenie pierwotnej wersji konstytucji przygotowanej przez specjalnie w tym celu wybraną pięcioosobową komisję. Okazało się, że zaproponowany dokument, składający się ze wstępu i dwudziestu trzech artykułów, nie rozwiązywał najważniejszych kwestii spornych. Ostatecznie, po zredagowaniu pierwszej wersji dokumentu, zdecydowano się na stworzenie ustawy zasadniczej składającej się z preambuły i siedmiu artykułów. Konstytucja została podpisana przez trzydziestu dziewięciu z czterdziestu dwóch pozostałych na konwencji przedstawicieli stanów, dnia 17 września 1787 roku.

Warto zauważyć, że podczas procesu ratyfikacyjnego ogromną rolę odegrały tzw. Federalist Papers, czyli artykuły napisane przez trzech przedstawicieli frakcji federalistów (Alexandra Hamiltona, Jamesa Madisona i Johna Jaya), stanowiące teoretyczną podstawę funkcjonowania nowego dokumentu. Nie wszystkie legislatury stanowe były zadowolone z wynegocjowanych warunków, szczególnie gorąco krytykowano brak katalogu praw i wolności obywatelskich, przez co – zdaniem antyfederalistów – konstytucja była dokumentem niekompletnym. Jednak zapewnienia zwolenników przyjęcia ustawy zasadniczej co do jej przyszłej nowelizacji w rzeczonym zakresie przekonały sceptyków i w ten sposób owoc konwencji filadelfijskiej stał się najwyższym prawem w nowym państwie, Stanach Zjednoczonych.

W historii amerykańskiego konstytucjonalizmu niezwykle istotny okazał się rok 1789, kiedy to formalnie rozpoczął obrady pierwszy Kongres, kiedy odbyły się pierwsze wybory prezydenckie i kiedy zdecydowano się wzbogacić konstytucję o pierwszą znaczącą nowelizację. Spośród projektu dwunastu poprawek złożonego w Kongresie w 1789 roku przez Jamesa Madisona, dziesięć zostało ratyfikowanych dwa lata później jako istotny element konstytucji, powszechnie znany jako Karta Praw (Bill of Rights). Poprawki te dotyczyły głównie podstawowych praw i wolności obywatelskich oraz gwarancji procesowych, a także kwestii podziału kompetencji między władzę federalną i władze stanowe.

Tymczasem po uchwaleniu Karty Praw, w ciągu kolejnych dwustu lat amerykańskiej państwowości ratyfikowano jedynie siedemnaście dodatkowych poprawek zmieniających lub modyfikujących uprzednie postanowienia konstytucyjne. Świadczy to niewątpliwie o skomplikowanym procesie nowelizacji ustawy zasadniczej, co nadaje jej jeszcze bardziej wyjątkowego charakteru. Współcześnie wszystkie poprawki są nieodłączną częścią ustawy zasadniczej i występują jako zbiór o wspólnej nazwie: „Artykuły uzupełniające lub zmieniające Konstytucję Stanów Zjednoczonych, zaproponowane przez Kongres i ratyfikowane przez zgromadzenia poszczególnych stanów, na podstawie artykułu V Konstytucji”.

...

KARTA PRAW

Większość Ojców Założycieli była świadoma konstytucyjnej potrzeby ochrony podstawowych praw i wolności obywatelskich, dlatego wkrótce po ratyfikacji ustawy zasadniczej rozpoczęto polityczną dyskusję nad wprowadzeniem w życie poprawek konstytucyjnych normujących te ważne ze społecznego punktu widzenia kwestie. Dyskusja ta była przede wszystkim stymulowana przez osoby, które jako delegaci na konwencję konstytucyjną sprzeciwili się podpisaniu dokumentu, ze względu na brak wspomnianych gwarancji w jego treści (m.in. Edmunda Randolpha i George’a Masona). W rezultacie 25 września 1789 roku Kongres przegłosował pierwsze dwanaście poprawek, z których dziesięć zostało ratyfikowanych przez stany i weszło w życie 15 grudnia 1791 roku jako Karta Praw (Bill of Rights). Pierwsze dwie poprawki zaproponowane przez federalną władzę ustawodawczą, z których jedna dotyczyła reprezentacji społecznej w Izbie Reprezentantów a druga kwestii poborów członków Kongresu, nie uzyskały aprobaty stanów, choć druga ze wspomnianych poprawek została ratyfikowana dwieście trzy lata później jako XXVII, ostatnia do tej pory przyjęta poprawka!

Nie bez znaczenia dla treści pierwszych poprawek pozostało dzieło angielskiego sędziego Williama Blackstone’a, który w czterotomowych Komentarzach praw Anglii przedstawił najważniejsze cechy angielskiego systemu prawnego, będące głównym źródłem wiedzy na ten temat wśród Ojców Założycieli. W ten sposób w Karcie Praw znalazły się zachwalane przez Blackstone’a gwarancje procesowe (m.in. ława przysięgłych, zakaz podwójnego sądzenia za to samo przestępstwo – double jeopardy ) oraz gwarancje nienaruszania podstawowych praw jednostek (due process of law). Główny autor Bill of Rights, James Madison, tworząc dokument, korzystał również z wartości zapisanych w jednym z najważniejszych dokumentów ery kolonialnej, Deklaracji niepodległości.

Karta Praw wylicza podstawowe prawa i wolności gwarantowane obywatelom ze strony państwa. Co ciekawe, w 1791 roku większość stanów posiadała własne Karty Praw, przez co każdy stan odrębnie regulował katalog praw i wolności swoich obywateli. Choć federalne
Bill of Rights weszło w życie jako zbiór poprawek konstytucyjnych, czyli norm o charakterze wiążącym dla całego systemu prawnego Stanów Zjednoczonych, to jednak aż do lat dwudziestych XX wieku uznawano, że ograniczenia Karty Praw odnoszą się tylko i wyłącznie do rządu federalnego. Dopiero decyzja Sądu Najwyższego z 1925 roku (Gitlow v. New York) oraz kolejne orzeczenia interpretujące XIV poprawkę do konstytucji, która nakładała na stany konieczność ochrony podstawowych praw i wolności obywateli, spowodowały rozszerzenie Karty Praw na stany. Paradoksalnie zatem takie gwarancje jak wolność słowa czy religii oraz ochrona oskarżonego w procesie karnym, wynikające z federalnej ustawy zasadniczej, zaczęły obowiązywać stany dopiero ponad sto trzydzieści lat po wejściu w życie Bill of Rights. Interpretacja XIV poprawki do konstytucji okazała się przełomowym momentem w historii amerykańskiego prawa konstytucyjnego, ponieważ doprowadziła do częstszej ingerencji przez Sąd Najwyższy w prawodawstwo poszczególnych stanów, które naruszały gwarancje obywateli wynikające z Karty Praw.

Stworzenie katalogu praw i wolności nie oznaczało ich bezwzględnego obowiązywania. Każda z gwarancji zapisanych w Karcie Praw nie jest nieograniczona; co więcej, niektóre z pojęć wymagają doprecyzowania i szczegółowej interpretacji. Dlatego nie do przecenienia okazała się rola Sądu Najwyższego, który zwłaszcza w XX wieku zajął się interpretacją praw i wolności wynikających z
Bill of Rights, tworząc tym samym zbiór precedensów o randze konstytucyjnej. Ze względu na ogólny charakter niniejszego opracowania, zostaną przywołane tylko najważniejsze z decyzji Sądu Najwyższego, które są niezbędne dla współczesnego rozumienia zasad i norm określonych w konstytucyjnych poprawkach.

POPRAWKA I

 

Kongres nie będzie stanowił żadnych praw, które by z jakiegokolwiek wyznania czyniły wyznanie państwowe, które by zakazywały swobodnego praktykowania jakiegokolwiek wyznania, które by ograniczały wolność słowa i prasy lub też ograniczały prawo odbywania spokojnych zebrań oraz które ograniczałyby możność przedkładania rządowi petycji o zapobieżenie lub usunięcie przyczyn niezadowolenia obywateli.

Ustanowienie wolności religii i wolności słowa w I poprawce do konstytucji może oznaczać ich wyjątkowy charakter w całym katalogu praw i wolności chronionych przez ustawę zasadniczą. Należy jednak zauważyć, że powyższa poprawka miała być pierwotnie poprawką III, a otwiera Kartę Praw tylko i wyłącznie dlatego, że nie udało się ratyfikować projektów dwóch pierwszych poprawek. Z drugiej jednak strony nie ma wątpliwości co do tego, że Amerykanie bardzo cenią sobie swobody wynikające z I poprawki do konstytucji, ponieważ zdaniem wielu, to z nich wynikają wszystkie pozostałe gwarancje zapisane w Karcie Praw.

WOLNOŚĆ RELIGIJNA

Wolność religijna w Stanach Zjednoczonych została wyznaczona poprzez funkcjonowanie dwóch klauzul konstytucyjnych: klauzuli ustanowienia (establishment clause) oraz klauzuli swobody praktyk religijnych (free exercise clause). Znaczenie obydwu pojęć ewoluowało wraz ze zmieniającą się interpretacją Sądu Najwyższego, ale analizując kilkadziesiąt lat orzecznictwa najwyższej federalnej instancji sądowniczej, można pokusić się o zdefiniowanie współczesnego rozumienia wspomnianych klauzul. Zanim jednak dokonana zostanie krótka charakterystyka decyzji sądowych związanych z poszczególnymi klauzulami, należy podkreślić, że dopiero w latach czterdziestych XX wieku zaczęto uważniej zastanawiać się nad znaczeniem wolności religijnej w Stanach Zjednoczonych. Wówczas, decyzje Sądu Najwyższego w sprawach Cantwell v. Connecticut oraz Everson v. Board of Education rozszerzyły zapisy I poprawki związane z wolnością religijną na stany. Otworzyło to drogę do wielu pozwów przeciwko władzom stanowym o naruszanie swobód wyznaniowych ich mieszkańców i doprowadziło do dyskusji nad rzeczywistym znaczeniem establishment clause i free exercise clause.

Klauzula ustanowienia oznacza przede wszystkim rozdział państwa i Kościoła, brak funkcjonowania oficjalnej religii państwowej, zakaz tworzenia przez państwo związków wyznaniowych, zakaz promowania jakiegokolwiek wyznania względem pozostałych oraz obowiązek tworzenia ustawodawstwa, które nie będzie traktowało żadnej religii w odmienny sposób niż pozostałych. Analizując orzecznictwo Sądu Najwyższego, trudno jednoznacznie określić, w jakim stopniu w Stanach Zjednoczonych funkcjonuje rozdział państwa i Kościoła, ponieważ w samym Sądzie zaobserwować można występowanie dwóch stanowisk w rzeczonym temacie. Z jednej strony istnieje ruch zwany separatyzmem, którego głównym założeniem jest całkowity rozdział państwa i Kościoła, z drugiej natomiast ruch określany jako akomodacjonizm, reprezentowany przez zwolenników neutralnych, ale bliższych relacji na linii państwo–Kościół.

Gorącym orędownikiem tego ostatniego stanowiska był przewodniczący Sądu Najwyższego w latach 1986–2005, William Rehnquist, dlatego ostatnie lata orzecznictwa Sądu zbliżyły państwo amerykańskie do wizji akomodacjonistycznej. Jednak interpretacja klauzuli ustanowienia wpłynęła przede wszystkim na pozycję religii w amerykańskim systemie edukacji. W rezultacie precedensy Sądu Najwyższego zakazały między innymi wprowadzania oficjalnej modlitwy w szkołach nawet w sytuacji dobrowolnego uczestnictwa w jej praktykowaniu (Engel v. Vitale, 1962), a także ustanawiania symbolicznej „chwili milczenia”, dla celów innych niż świeckie, czyli na przykład dla praktykowania religii (Wallace v. Jaffree, 1985). Usunięto również modlitwę podczas graduacji w szkołach publicznych (Lee v. Weisman, 1992) i zabroniono oficjalnego czytania Biblii w celach wyznaniowych (Abington School District v. Schempp, 1963). Powyższe ograniczenia nie objęły jednak wszystkich sfer życia publicznego, ponieważ na mocy decyzji w sprawie Marsh v. Chambers z roku 1983 Sąd Najwyższy zezwolił na otwieranie sesji legislatur stanowych modlitwą, ze względu na tradycję sięgającą początków amerykańskiej państwowości.

Klauzula swobodnego praktykowania religii oznacza przede wszystkim zakaz ingerencji państwa w formę i sposób wyrażania praktyk religijnych. Podobnie jak w przypadku klauzuli ustanowienia, free exercise clause wymagała jednak dodatkowej interpretacji przez Sąd Najwyższy. Pierwsza sprawa (United States v. Reynolds, 1878) dotyczyła prawa federalnego, które zakazywało poligamii, co wpływało na swobodę praktyk mormonów na terenie stanu Utah. Sędziowie podtrzymali jednak zakaz, uznając, że swoboda wyrażania praktyk religijnych nie może być w sprzeczności z najważniejszymi wartościami społecznymi, określanymi jako dobro publiczne. Już w XX wieku Sąd Najwyższy określił co prawda, że klauzula swobodnego praktykowania religii oznacza pełną swobodę wiary, ale nie oznacza pełnej swobody działania na rzecz tej wiary, zakazał jednak pobierania opłat przez państwo od osób, które zajmują się tzw. akwizycją religijną (Cantwell v. Connecticut, 1940). W kolejnych latach zaobserwować można implementowanie zasady istotnego interesu stanu (compelling state interest) w odniesieniu do ewentualnego ograniczania swobody praktyk religijnych, co w praktyce oznaczało możliwość ingerencji przez stan w działania związane z praktykowaniem określonego wyznania, pod warunkiem udowodnienia „wyższej konieczności” takiej ingerencji przez władze stanowe.

Należy podkreślić, że powyższa poprawka nie jest jedynym miejscem, w którym można znaleźć potwierdzenie funkcjonowania wolności religijnej w Stanach Zjednoczonych. Artykuł VI konstytucji wprowadził bowiem zakaz wymogu przynależności do określonego wyznania urzędników państwowych, który oznacza niemożność dyskryminacji ze względu na praktykowaną religię (patrz: art. VI, sek. 1, kl. 2).


*

 

Fragment książki: Paweł Laidler - Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki. Przewodnik
Całą książkę można przeczytać pod adresem:
https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/88058/laidler_konstytucja_stanow_zjednoczonych_ameryki_2007.pdf?sequence=1&isAllowed=y


Data utworzenia: 17/03/2024 @ 10:40
Ostatnie zmiany: 17/03/2024 @ 12:38
Kategoria : Religie a polityka
Strona czytana 10257 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
62-hebrew.jpg62-Hasidic chicken.jpg62-tefilimTallit.jpg62-hanuka.jpg62-tora.jpg62-menora-2.jpg62-menora.jpg62-skull-cap.jpg62-Hanukkah.jpg62-tanah.jpg62-torah.jpg62-gwiazda.jpg62-szofar.jpgtorah-verse.jpg62-mezuzah.jpg62-tallit-prayer.jpg62-judaizm.jpg62-shofar.JPG62-korona.jpg62-chalka.jpg62-talit.jpg62-hasyd.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 8893771 odwiedzający

 250 odwiedzających online