Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

Religie a architektura - Babilon

Babilon
Najważniejszym zabytkiem architektury z czasów dynastii nowobabilońskiej jest kompleks miejski Babilonu. Wygląd miasta, jaki jest nam znany, jest efektem działalności budowlanej władców nowobabilońskich, przede wszystkim Nabuchodonizora II. Najważniejsze prace wykopaliskowe prowadził w mieście R. Koldewey w latach 1899-1917.

Pamiętając, że w wielu aspektach Nabopolasar i Nabuchodonozor II kontynuowali politykę odbudowy miasta po zniszczeniach z 689 r. p.n.e., tak jak przed nimi czynili to Asarhaddon czy Aszurbanipal, trzeba zaznaczyć, że wraz z panowaniem dynastii nowobabilońskiej doszło do zasadniczej zmiany  pozycji samego miasta. Babilon miał się stać ośrodkiem skupiającym w sobie religijny i polityczny prestiż, jako siedziba Marduka i jednocześnie stolica babilońskich władców, nie mających wówczas konkurentów na Bliskim Wschodzie.

Babilon Babilon, mury - Irak - rekonstrukcja

Celom tym był podporządkowany plan rozbudowy i upiększania miasta. Mury obronne, bastiony i forty, dekoracje Bramy Isztar i Drogi Procesyjnej czy pałace, najlepiej pokazują rozmach i możliwości władców Babilonii. Zasadniczej zmianie nie uległy natomiast świątynie, w przypadku których odwoływano się do uświęconego tradycją planu. Z tego powodu władcy syryjscy i nowobabilońscy poszukiwali starożytnych fundamentów świątyń, o czym wielokrotnie informują nas inskrypcje. Analiza architektury sakralnej Babilonu wyraźnie pokazuje, że władcy nowobabilońscy kontynuowali prace swoich asyryjskich poprzedników.

Za czasów dynastii nowobabilońskiej miasto obejmowało łącznie obszar około 850 ha, po obu stronach Eufratu. Dzielnice na wschodnim i zachodnim brzegu rzeki były otoczone linią fortyfikacji wyznaczających czworobok właściwego miasta (390 ha).

Fortyfikacje wewnętrzne miały obwód ponad 8 km, i składały się z fosy z oskarpowaniem oraz dwóch ciągów murów: zewnętrznego, zwanego Nimitti-Enlil, wzniesionego w części z cegieł wypalanych, oraz wewnętrznego, Imgur-Enlil, z cegły suszonej, Dodatkowo na wschodnim brzegu Eufratu Nabuchodonozor II wzniósł mury o długości ponad 10 km, włączając w obręb miasta rozległy teren. Zabieg ten miał przypuszczalnie na celu opasanie murami miejskimi także tzw. Pałacu Letniego.

Ten zespół umocnień składał się z wewnętrznego muru z cegieł suszonych, wzmocnionego wieżami, oraz   dwóch przylegających do siebie murów z cegły wypalanej, z których zewnętrzny tworzył oskarpowanie fosy. Przestrzeń między murem z cegły suszonej a murami z cegły wypalanej była, prawdopodobnie po szczyty murów wypełniona gruzem.

Babilon Brama Isztar z Babilonu - Berlin, Muzeum Pergamonu

Dostęp do miasta zapewniały bramy miejskie - znamy nazwy ośmiu bram, w większości nawiązujące do bóstw (Marduka, Adada, Isztar itp.), oraz ich epitety odnoszące się zawsze do obronnego znaczenia bram, jako elementu fortyfikacji.

Najwspanialszą z nich była niewątpliwie Brama Isztar, położona na Drodze Procesyjnej, tuż koło cytadeli, jedyna w północnym murze miasta.

Kilkakrotnie przebudowywana i podwyższana, w najwyższym miejscu mierzyła ponad 20 m.  Północna, niższa część bramy była połączona z zewnętrznym murem fortyfikacji miejskich a część południowa, wyższa, z wewnętrznym murem. Od strony północnej obie bramy broniły dodatkowo cztery wieże. Według inskrypcji Nabuchodonozora II przed bramą ustawiono smoki i byki z brązu.

Babilon Muszhuszszu, detal z Bramy Isztar - Berlin, Muzeum Pergamonu

W swej ostatecznej wersji brama zdobiona była dekoracją wykonaną z reliefów i glazurowanych cegieł. Na niebieskim tle umieszczono naprzemiennie byki symbolizujące Adada oraz postacie tzw. muszhuszszu — węży-smoków, które symbolizowały Marduka (łącznie mogło być 575 postaci). Przedstawienia te miały niewątpliwie znaczenie apotropaiczne.

Najwcześniejsza faza bramy, zachowana do dzisiaj w Babilonie, zdobione jest także postaciami byków i muszhuszszu, ale tylko w cegle reliefowej, bez glazury. Prawdopodobnie przynajmniej dolna część tej fazy od razu pomyślana była jako fundamenty, położonej poniżej poziomu ulicy. Wiemy też,  że istniała faza pośrednia, w której zastosowano cegły już glazurowane, ale bez reliefu.

Rekonstrukcja ostatniej, najwspanialszej fazy północnej części bramy można oglądać w Vorderasiatiches Museum w  Berlinie — użyto do niej pieczołowicie zebranych, oczyszczonych i poskładanych fragmentów, oryginalnych cegieł oraz współczesnych uzupełnień.

Babilon Byk, detal z Bramy Isztar - Berlin, Muzeum Pergamonu

Stosowanie w dekoracji budowli glazurowanych płytek bądź cegieł znane było na Bliskim Wschodzie już wcześniej, co najmniej od końca II tys. p.n.e. i kontynuowane w I tys. p.n.e. (Elam, Asyria). Wykorzystując prawdopodobnie tradycję elamlcką, w Babilonie połączono wytwarzane ręcznie w formach, reliefowe kształtki ceglane, z wielobarwną glazurą, uzyskując wypukły, błyszczący, barwny relief.

Stosowane  kolory to niebieski, żółty, biały, czarny i czerwony. Kompozycje składały się z wielu elementów (cegieł), które trzeba było dopiero  zestawić, aby uzyskać całą postać. Na przykład, do przedstawienia jednego lwa z  Drogi Procesyjnej {► niżej) o wymiarach około 1 na 2 m,  używano 46 cegieł, ułożonych w 11 rzędach; cegły zaopatrzone były w znaki umiejscowione na górnej płaszczyźnie, ułatwiające  odpowiednie umieszczenie konkretnej cegły.

Komunikację w obrębie miasta umożliwiały ulice, których nazwy i przebieg częściowo znamy, wśród nich specjalne znaczenie miały szerokie arterie łączące najważniejsze punkty miasta, w tym tzw. Droga Procesyjna, osiągająca w niektórych miejscach szerokość nawet do 20-24 m. Biegła ona najpierw po osi wschód-zachód między świątynią Marduka a zigguratem, a potem od kompleksu sakralnego poświęconego Mardukowi na północ do Bramy Isztar, i dalej w kierunku tzw. bit akitu, położonej poza miastem budowli związanej z obchodami Nowego Roku. Droga była częściowo brukowana (a trzeba pamiętać, że użycie kamienia w Babilonie to rzadkość).
 

Babilon Droga Procesyjnej - makieta - Berlin, Muzeum Pergamonu

Użyto dwóch rodzajów kamienia: dużych, białych płyt wapiennych do właściwej nawierzchni a do wykonania krawężników czerwonej odmiany wapienia. W części położonej bezpośrednio na północ od Bramy Isztar, droga przebiega pomiędzy murami tej części cytadeli, w której położony był Pałac Główny (zobacz niżej) i tzw. wschodni fort. Mury ciągnące się wzdłuż tego odcinka drogi były ozdobione dekoracyjnym fryzem z cegieł glazurowanych i reliefowych, ukazujących na niebieskim tle szeregi lwów, zwierząt bogini Isztar, kroczących ku północy (łącznie około 120 figur).

Fryz zwierzęcy obramowany, był od dołu i góry pasami ż prostym ornamentem geometrycznym oraz floralnym, w formie rozetek. Z ocalałych in situ fragmentów udało się w Vorderasiatiches Museum w Berlinie zrekonstruować fragment dekoracji Drogi. (...)
 

Babilon Lwy,  Droga Procesyjna - Berlin, Muzeum Pergamonu

Rozdzielone przepływającym wówczas przez Babilon Eufratem dwie części miasta połączono mostem, a nabrzeża rzeki umocniono. Władcy babilońscy dokładali też starań, aby zabezpieczyć miasto, a przede wszystkim część pałacową, przed wylewami Eufratu.

Architektura sakralna

W Babilonie główne budowle sakralne znajdowały się w dzielnicy Eridu, położonej na południe od pałaców. Według źródeł pisanych miało się tu znajdować łącznie 14 sanktuariów, wszystkie prawdopodobnie na terenie wielkiego okręgu kultowego Marduka. Okręg ten składał się z dwóch odrębnych części, odgrodzonych od siebie murami i dodatkowo przedzielonych ulicą: zigguratu Etemenanki i świątyni Marduk, zwanej Esagila. Przyczyny, dla których świątynia i ziggurat były rozdzielone nie są jasne, być może należały ich szukać w odmiennej historii powstania budowli.

Ziggurat Etemenanki

Ziggurat Etemenanki — „dom fundamentów nieba i ziemi” jest zachowany bardzo fragmentarycznie, co wynika ze zniszczeń powstałych jeszcze w starożytności oraz ciągnącego się aż po czasy współczesne rabowania cegieł wypalanych z konstrukcji budowli (Il. 16). Podstawę rekonstrukcji jego wyglądu, różniących się zresztą między sobą, dają wyniki badań archeologicznych w Babilonie, źródła pisane klinowe i klasyczne, inne, lepiej zachowane zigguraty mezopotamskie oraz przedstawienia (przede wszystkim stela Nabuchodonozora, ►niżej).

Budowla znajdowała się na obszernym dziedzińcu, do którego wiodło dziewięć bram. Mur otaczający dziedziniec był częściowo kazamatowy, z pomieszczeniami magazynowymi i administracyjnymi. Główne wejście znajdowało się na wschodzie, od strony Drogi Procesyjnej. Ziggurat na planie zbliżonym do kwadratu o boku ponad 91 m, składał się z rdzenia z cegły suszonej i płaszcza z cegły wypalanej o grubości około 12 m.

Babilon Rekonstrukcja zigguratu Etemenanki

Jego wysokość na podstawie niezbyt jasnych źródeł pisanych rekonstruuje się na nieco ponad 91 m. Odkryte in situ pozostałości schodów nie pozwalają na pełne odtworzenie ich przebiegu w górnych partiach zigguratu, ale wiadomo, że na kolejne tarasy wiodły trzy ciągi schodów: dwa wzdłuż ścian budowli i jeden usytuowany prostopadle do jej boku. Kolejne tarasy w liczbie sześciu, stanowiły podstawę dla świątyni znajdującej się na szczycie, którą znamy wyłącznie z inskrypcji klinowych, opisu Herodota i przedstawienia na steli Nabuchodonozora. W tej świątyni obok Marduka czczone były najważniejsze bóstwa babilońskiego panteonu. Sanktuarium miało być ozdobione niebieskimi cegłami glazurowanymi, zaś niższe tarasy, może poza najniższym, były pokryte białym tynkiem.

Świątynie babilońskie

Świątynie w Babilonie wykazują pewne cechy wspólne; są to prostokątne, zamknięte założenia o grubych murach zewnętrznych z cegły suszonej, zdobionych uskokami i występami, najczęściej z dwoma wejściami, z których jedno było ważniejsze - używane prawdopodobnie tylko podczas świąt. Świątynie były otoczone tzw. kisu, niskim cokołem z cegieł, którego głównym zadaniem była ochrona dolnych partii ścian. Z wewnętrznego dziedzińca można było się dostać do głównego kompleksu z poprzeczną cellą typu babilońskiego, poprzedzoną (nie zawsze) przedsionkiem lub przedsionkami; cella była oddzielona od zewnętrznych murów świątyni wąskimi korytarzami. W celli, w ścianie na wprost wejścia znajdowała się nisza i postument na posąg główny. Oprócz głównej celli w świątyni mogły się znajdować inne celle, zazwyczaj przy głównym dziedzińcu, czasami przy dziedzińcach bocznych.


Babilon Plan Babilonu z rozmieszczeniem świątyń


Świątynia Esagila

Głowna świątynia Babilonu, Esagila — "dom o wyniosłym szczycie" położona była około .... na południe od zigguratu. Dziś jest skryta pod późniejszymi nawarstwieniami o miąższości ponad 20 m i jej plan jest znany tylko częściowo, na podstawie sondażu Koldeweya i poprowadzonych przez niego wykopów tunelowych wzdłuż murów. Budowla składała się z dwóch dziedzińców w części wschodniej, bardzo słabo poznanych, i właściwej świątyni w części zachodniej.

Główne wejście wiodło od wschodu na centralny dziedziniec z pomieszczeniami zgrupowanymi wokół niego; stąd poprzez poprzecznie usytuowany przedsionek można było dostać się do celli Marduka. Oprócz celli głównego bóstwa Babilonu, przy dziedzińcu znajdowały się celle poświęcone innym bóstwom, w tym boskiej żonie Marduka, bogini Sarpanitu(m).

Pozostałe odnalezione w Babilonie świątynie były wznoszone pośród zabudowy miejskiej. Spośród przebadanych wykopaliskowo sześciu świątyń, trzy zrekonstruowano: świątynię bogini Ninmah, Isztar z Agade oraz Świątynię Nabu z przydomkiem sa hare.

Świątynia Emah

Świątynia Emah (około 35 na 53 m), poświęcona Ninmah, położona jest przy Drodze Procesyjnej naprzeciwko Pałacu Południowego. Główne wejście, flankowane dwoma wieżami, znajduje się od północy, a boczne od wschodu. Z jedynego dziedzińca, ze studnią, poprzez przedsionek droga wiodła do celli z postumentem o szerokości niemal równej szerokości celli. Do przedsionka i celli od zachodu przylegały małe kwadratowe pomieszczenia.

Babilon Rekonstrukcja świątyni Emah


Świątynia Isztar z Agade

Świątynia Isztar z Agade zbudowana została pośrodku dzielnicy mieszkalnej zwanej "Merkes", na dużym placu, z czasem częściowo zajętym przez budowle mieszkalne. Budowla (31 na 37 m) ma rozbudowane wejście główne flankowane wieżami - brama zajmuje całą szerokość skrzydła południowego i była używana zapewne tylko podczas świąt. Wejście boczne wiedzie od wschodu poprzez przedsionek na dziedziniec.

Babilon Plan świątyni Isztar z Agade


Do celli można się było dostać z dziedzińca poprzez ozdobne, rozbudowane wejście i nieduży przedsionek. Pomieszczenia położone bezpośrednio na północ od niej też mogły być cellami. Brak tam nisz kultowych, ale ozdobne rozbudowane wejścia mogą przemawiać za taką ich interpretacją. Kompleks celli od reszty świątyni z trzech stron odgradzają wąskie korytarze a od południowego wschodu przylegają do niego pomieszczenia z kolejnym dziedzińcem być może mieszkanie kapłana.

Świątynia Nabu śa lhare

W świątyni Nabu sa hare  zaobserwować można cechy typowe dla budowli sakralnych Babilonu. Obok celli głównej znajdowała się drugą, mniejsza, położona przy bocznym dziedzińcu. Cechą wyróżniającą tę budowlę są zachowane na ścianach dziedzińca ślady malowanej dekoracji w postaci prostych wzorów geometrycznych w kolorach białym i czarnym.

Poza Babilonem władcy dynastii nowobabilońskiej byli czynni w wielu innych, ważnych ośrodkach religijnych Babilonii, jak Ur, Uruk, Kisz, Sippar czy Borsippa, a Nabonid ponadto w Harranie, gdzie odbudował świątynię Sina. Restaurowano stare okręgi świątynne wraz zigguratami (Ur, Uruk, .Kisz), wznoszono także nowe świątynie.


* * *

Fragment książki: Archeologia starożytnego Bliskiego Wschodu (praca zbiorowa)

Ilustracje:Wikipedia


Data utworzenia: 14/02/2020 @ 03:57
Ostatnie zmiany: 16/02/2020 @ 21:59
Kategoria : Religie a architektura
Strona czytana 19527 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
62-menora.jpg62-Hanukkah.jpg62-torah.jpg62-Hasidic chicken.jpg62-hanuka.jpg62-hebrew.jpg62-shofar.JPG62-skull-cap.jpg62-mezuzah.jpg62-szofar.jpg62-gwiazda.jpg62-tanah.jpg62-menora-2.jpg62-judaizm.jpg62-hasyd.jpg62-chalka.jpgtorah-verse.jpg62-korona.jpg62-tallit-prayer.jpg62-talit.jpg62-tora.jpg62-tefilimTallit.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 8894213 odwiedzający

 245 odwiedzających online