Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

- Bliski Wschód - Baal i Jam

Baal i Jam
Przedstawiamy dwa fragmenty oryginalnych antycznych eposów z Ugarit, zatytułowanych Cykl Baala, datowanych na XIV-XIII wiek p.n.e. Cykl Baala to religijne mity spisane na sześciu glinianych tabliczkach, odkrytych w latach 1930-1933 w Ras Szamra. Mity opowiadają o walce boga Baala z innymi bogami o władzę. Składają się z trzech głównych części: w części pierwszej opisują zmagania dwóch bogów Baala i Jama (walka Baala z Jamem, bogiem morza); w części drugiej opisuje starania Baala o własny pałac (budowa pałacu dla Baala ); w części trzeciej walkę Baala z Motem (walka Baala z Motem, bogiem śmierci ).

Obydwa prezentowane fragmenty pochodzą z tego samego cyklu. Pierwszy fragment to Spór Baala z Motem KTU 1. 5 – 1. 6. opowiada o tym jak Baal zabił Jama-Lewiatana, znanego skąd inną z Biblii i o konsekwencjach tego czynu czyli spór z Motem. Drugi fragment to Spór Baala z Jamem KTU 1.1 – 1.2. opowiada o wcześniejszej fazie walki między tymi dwoma bogami, o wkroczeniu do akcji Ela, ojca bogów

Po lewej stronie transliteracja oryginalnego tekstu, po prawej stronie polskie tłumaczenie, przypisy w kwadratowych

Fragment książki:
Ł. Toboła, Cykl Baala z Ugarit.
* * * * * * *

Spór Baala z Motem. KTU 1. 5 – 1. 6.

* * * * * * *

 

1. 5 i

 

(1) ktmħṣ . ltn . bŧn . brḥ                       

Skoro zabiłeś Litana[1], węża zwinnego[2],

(2) tkly . bŧn . ‘qltn .                    

znicestwiłeś[3] węża krętego[4],

(3) šlyṭ . d . šb‘t . r’ašm        

włodarza, tego o siedmiu łbach.

(4) tŧkḥ . ttrp  ̣šmm .                

Obnażon będziesz;[5] osuną się[6] niebiosa

k r<k>s[7](5) ’ipdk .             

jak prze<pas>anie efodu[8] twego[9].

’ank . ’isp’i .’uṭm                          

Ja pożrę[10] skrzepy[11],

(6) đrqm . ’amtm .                

posokę pochłonę[12].

lyrt (7) b npš . bn ’ilm . mt .           

Obyś zstąpił w gardziel syna bogów[13], Mota,           

b mh(8)mrt . ydd . ’il . ģzr                     

w czeluści[14] ulubieńca Ela, junaka.                 

 (9) tb‘ . w l . yŧb . ’ilm .                     

Niech odbieżają, niechaj zawrócą bogowie;

’idk (10) l ytn . pnm .           

tedy niechaj zwrócą oblicza

‘m . b‘l (11) mrym . ṣpn .         

ku Baalowi na wyżynach Safanu.  

w y‘n (12) gpn . w ’ugr .     

I odpowiedzieli Gupan i Ugar:

tḥm . bn . ’ilm (13) mt .     

wieść syna bogów, Mota,

hwt . ydd . bn ’il (14) ģzr .         

słowo ulubieńca Ela, junaka:

p np{.}[15]š . np̣š . lb’im (15)     

„Oto gardziel ma gardzielą lwią,

thw{.}hm . brlt . ’anħr(16) b ym .

żądność[16] żywotem rekina[17] w morzu.

hm . brky . tkšd(17) r’umm .    

Skoro pola[18] me gromadzą bawoły,

‘n . kđd . ’aylt            

Zdrój zaś ostoją[19] łań[20],                     

(18) hm . ’imt .          

skoro uśmiercam[21],

’imt . npš .       

uśmiercam żywotność,

blt (19) ḥmr .    

pochłaniam glinę[22],

p ’imt . b kl’at (20) ydy .           

oto uśmiercam oburącz.

’ilḥm . hm  ̣šb‘(21) ydty . b ṣ‘ .

Jem – skoro siedem garści mych w pucharze,

hm . ks . ymsk(22) nhr .

skoro kielichem wstrząsa fala.

kl . ṣḥn . b‘l . ‘m (23) ’aħy[ .]       

Wszakże zakrzyknął Baal ku braciom mym,

qr’an . hd . ‘m . ’aryy         

zawołał Haddu ku krewnym mym.                       

(24) w lḥmm ‘m . ’aħy . lḥm

i jeść będzie z braćmi mymi jadło,

(25) w ̣štm . ‘m . ’a[r]y yn    

i pić będzie z kre[wny]mi mymi wino.

(26) pnšt . b‘l .  

Oto zapomnisz się[23] Baalu:

[ ]‘n . ’iṭ‘nk  

[d]zidą dźgnę[24] ciebie,   

(27)[  ]m’a . [  ]k .

 [                          ]ciebie.

k tmħṣ (28) [ltn . ḅŧn . b]rḥ .   

Skoro zgruchotałeś [Litana, węża zwi]nnego,

tkly (29) [bŧn . ‘qltn .]    

znicestwiłeś [węża krętego,]

šlyṭ (30) [d šb‘t . r’ašm] .     

włodarza, [tego o siedmiu łbach.]

ṭŧkḥ (31) [ttrp šmm .]          

Obnażon będziesz; [osuną się niebiosa]                      

[kr<k>s . ’ipd]k  

jak przepasanie efodu twego.

[’ank . ’isp’i .’uṭm

[Ja pożrę skrzepy,]

[ đrqm . ’amtm .]    

[posokę pochłonę.]

[lyrt b npš . bn ’ilm . mt .]           

[Obyś zstąpił w gardziel syna bogów, Mota, ]           

[b mhmrt . ydd . ’il . ģzr]               

[w czeluści ulubieńca Ela, junaka”.]

1. 5 ii[25]

 

 (2) [št špt . l’a]rṣ .             

[Sięga wargą ku zi]emi,

špt . l šmm             

wargą ku niebiosom;

(3) [št.]lšn . l kbkbm .            

[sięga] językiem ku gwiazdom.

y‘rb(4) [b]‘l . b kbdh .       

Wkroczy [Ba]al we wnętrzności jego,

b ph . yrd   

w paszczę jego zstąpi.

(5)k ḥrr . zt.      

Skoro praży oliwki,                       

ybl . ’arṣ        

zaczyn ziemi

w pr (6) ‘ṣm .   

i owoc drzew[26].

yr’a’un . ’al’iyn . b‘l     

Przeląkł się (go) potężny Baal,

(7) ŧt‘ . nn . rkb  ‘rpt   

wystraszył<[27] się go dosiadający obłoków.

(8) tb‘ . rgm . l bn . ’ilm . mt     

„Odbieżajcie! rzeknijcie do syna bogów, Mota,

(9) ŧny . l ydd . ’il ģzr   

powtórzcie dla ulubieńca Ela, junaka:

(10) tḥm . ’al’iyn . b‘l .   

wieść najpotężniejszego Baala,

hwt . ’al’iy (11) qrdm .

słowo potężnego woja:

bhŧ . l bn . ’ilm mt 

bądź pozdrowion, synu bogów, Mocie;

(12) ‘bdk . ’an . w d ‘lmk  

sługą[28] twym ja; na wieki twój.”

(13) tb‘ . w l . yŧb . ’ilm     

Niech odbieżają; niechaj powrócą bogowie;

’idk (14) l ytn . pn[m] .  

tedy niechaj skierują oblicz[a]

‘m . bn . ’ilm . mt  

ku synowi bogów, Motowi,

(15) tk . qrth . hmry . 

pośrodku miasta jego – pieczary.

mk . ks’u (16) ŧbt .   

Wykrot tronem siedziby jego,

ħħ . ’arṣ . nḥlth .   

jaskinia ziemią dziedzictwa jego.

tša’ (17) ghm . w tṣḥ .            

Podnieśli głosy swe i zakrzyknęli:

tḥm . ’al’iy(18)n . b‘l .        

„wieść najpotężniejszego Baala,

hwt . ’al’iy . qrdm (19)        

słowo potężnego woja:

bhŧ . bn . ’ilm . mt .       

bądź pozdrowion, synie bogów, Mocie:

‘bdk . ’an (20) w d .  ‘lmk .    

sługą twoim ja – na wieki twój!”

šmħ . bn ’ilm . mt                  

Rozradował się syn bogów, Mot,

(21)[yš’u ]gh . w ’aṣḥ .               

[podniósł] głos swój i zakrzyknął:

’ik . yṣḥn (22) [b‘l . ‘m . ’aħy .]

„Czy zakrzyknie [Baal ku braciom mym?]

yqr’un [ ] hd (23) [‘m . ’aryy .]

zawoła Haddu [ku krewnym mym[29]?”]

1. 5 iii

 

1. 5 iv[30]

 

1. 5 v

 

(1)[                           ]

 

’al’iyn (2) [b‘l . šlbšn]

Najpotężniejszy Baal przyodzieje go;

’ip{.}d prk(3) [lh .]

efod byka twój [nań,]

[mģẓ y]mnk.

[dar pra]wicy twej,

š<r>šrt(4) [l’irtk] .

łańcuch[31] z piersi twej[32].

npš . ‘gl(5) [ lb]nk .   

Gardziel cielca[33]  [dla syn]a twego,

’aštn . b ħrt(6) ’ilm . ’arṣ    

osadzę go w grocie[34] bogów ziemi[35].

w ’at . qḥ (7) ‘rptk .    

A ty weź chmury twe,

rḥk . mdlk (8) mṭrtk .  

wichry twe, bukłaki[36] twe, deszcze twe.

‘mk . šb‘t (9) ģlmk .

Z tobą siedmiu młodzieńców twych,           

ŧmn . ħnzrk  

ośmiu pomocników[37] twych.

(10)‘mk . pdry . bt . ’ar  

Z tobą Pidraj, córka światła,

(11)‘mk . ṭly![38] . bt . rb . 

z tobą Talaj, córka ulewy.

’idk (12) pnk . ’al ttn .     

Tedy oblicze twoje zaiste zwrócisz             

tk . ģr (13) knkny . 

pośrodku gór spowicia[39] mego.

š’a . ģr . ‘l ydm

Podnieś górę na rękach,

 (14) ħlb . l ẓr . rḥtm .     

pagórek wierzchem dłoni,

w rd (15) bt ħpŧt . ’arṣ .   

a zstąp w dom wyzwoleńców ziemi,

tspr . b y (16) rdm . ’arṣ .   

bądź policzon pomiędzy zstępujących w ziemię;

w td‘ .’ilm (17) k mtt.

a poznasz, o boże[40], żeś śmiertelny!

yšm‘ . ’al’iyn . b‘l       

Usłuchał najpotężniejszy Baal:           

(18) y’uhb . ‘glt . b dbr .  

kochał jałówkę w (ziemi) zarazy,

prt (19) b šd . šḥl mmt .

krowę na polach wybrzeży śmierci.

škb (20) ‘mnh . šb‘ . l šb‘m 

Legał z nią siedem po siedemdziesiąt,

(21)[]ly . ŧmn . l ŧmnym 

podźwi[gnę]ła[41] (go) osiem po osiemdziesiąt,

(22) w[th]rn . w tldn mŧ 

i poczęła, i porodziła dziecię[42].

(23) ’al[’iyn b‘]l . šlbšn

Najpotężniejszy Baal przyodzieje go:

(24) ’ip[d prh] lh .

płasz[cz byka jego] nań,

mģẓ (25) y[mnk]

dar pra[wicy jego,]

[ššrt] l ’irth [43]

[łańcuch] z piersi jego.

1. 5 vi

 

(1) [tgly . đd . ’il .

[Wyszli ku ostoi Ela,]

w tb’a (2) [qrš . mlk . ’ab .]šnm 

i weszli (do) [koleby króla, ojca] lat. 

(3) [tša’ . ghm . w tṣ]ḥ .

[Podnieśli głosy swe i zakrzyk]nęli:

sbn(4)[y .‘d . q][m . ’arṣ]     

„Krążyliś[my aż po krań]ce [ziemi[44],]

‘dk(5) ksm . mhyt .  

aż po zasłonę[45] topieli[46].

mģny (6) l n‘my . ’arṣ . dbr  

Sięgnęliśmy ku uroczyskom ziemi zarazy,

(7) l ysmt . šd . šḥlm mt    

ku powabom pól wybrzeży śmierci[47];

(8) mģny . l b‘l . npl . l ’a(9)rṣ . 

sięgnęliśmy ku Baalowi upadłemu na ziemię.

mt . ’al’iyn . b‘l 

Uśmiercon najpotężniejszy Baal,

(10) ħlq . zbl . b‘l . ’arṣ 

zgładzon[48] książę, władca ziemi.”

 (11) ’apnk . lṭpn . ’il(12) d p’id .

Wobec tego - dobroduszny, El serdeczny,

yrd . l ks’i . yŧb(13) l hdm.

zstąpił z tronu – usiadł na podnóżku;

w l . hdm . yŧb (14) l ’arṣ . 

a z podnóżka – na ziemi.

yṣq .  ‘mr(15) ’un . l r’išh .  

Wysypał popioły[49] żałości[50]na głowę swą,

‘pr . plŧt(16) l . qdqdh .

proch tarzających[51] się na czerep swój[52],

lpš .yks (17) m’izrtm .

(za) szatę[53] przybrał przepasanie lędźwi[54].

ģr . b ’abn (18) ydy .   

Skórę[55] kamieniem skrobał,

psltm . b y‘r    

krzemieniem[56] niby ostrzem[57];

(19) yhdy . lḥm . w dqn

kaleczył policzki i podbródek[58].

(20) yŧlŧ . qn . đr‘h .   

Rozorał kości[59] ramion swych,              

yḥrŧ (21) k gn . ’aplb .  

bronował jak ogród pierś[60] swą,   

k ‘mq . yŧlŧ (22) bmt .

jak dolinę rozorał plecy swe.

yš’u . gh[.]w yṣḥ 

Podniósł głos swój i krzyknął:

(23) b‘l . mt . my . l’im .

 „Baal uśmiercon! cóż ludu?       

bn (24) dgn . my . hmlt .

Syn Dagana! cóż rzeszo?

’aŧr (25) b‘l . ’ard . b ’arṣ .

Za Baalem zstąpię w ziemię”.

’ap (26) ‘nt . ttlk . w tṣd .

Zaraz Anat poszła i przeczesywała

kl . ģr (27) l kbd . ’arṣ .

każdą górę pośród ziemi,

kl . gb‘ (28) l kbd . šdm . 

każdą wyżynę pośród pól.

tmģ . l n‘m[y] (29) [’arṣ .]dbr .

Sięgnęła ku uroczys[kom ziemi] zarazy,

ysmt . šd30) [šḥl] mmt .

ku powabom pól u [wybrzeży] śmierci;

tm[ģ .]l b‘l . np[l] (31) [l ’a]rṣ[ .

sięg[nęła] ku Baalowi upad[łemu] [na zie]mię.

[lpš] . tks . m’iz[rtm]

[(Za) szatę] przybrała przepasanie lę[dźwi]

1. 6 i

 

(1) l b‘l 

O Baalu.

(2) ģr . b ’ab<n> . td .

 Skórę kamieniem skrobała,

psltm[ . b y‘r]     

krzemieniem [jak ostrzem,]

(3) thdy . lḥm . w dqn . 

kaleczyła policzki i podbródek.

t[ŧlŧ] (4) qn . đr‘h .     

Ro[zorała] kości ramion swych,

tḥrŧ . km . gn (5) ’ap lb .   

bronowała jak ogród pierś swą,

k ‘mq . tŧlŧ . bmt   

jak dolinę rozorała plecy swe.

(6) b‘l . mt . my . l’im .

Baal uśmiercon ! cóż ludu?     

bn dgn(7) my . hmlt .  

Syn Dagana! cóż rzeszo?

’aŧr . b‘l . nrd (8) b ’arṣ .  

Za Baalem zstąpimy w ziemię.

‘mh . trd . nrt (9) ’ilm . špš .    

Z nią zstąpiła światłość bogów, Szapszu:

‘d . tšb‘ . bk

aż nasyciła się płakaniem,

(10) tšt . k yn . ’udm‘t .

piła jak wino łzy[61].

gm(11) tṣḥ . l nrt . ’ilm . špš  

Głośno krzyknęła ku światłości bogów, Szapszu:

(12) ‘ms m‘ . ly . ’al’iyn . b‘l 

„Obarcz mnie najpotężniejszym Baalem”.

(13 tšm‘ . nrt . ’ilm . špš   

Usłuchała światłość bogów, Szapszu;

(14 tš’u . ’al’iyn . b‘l .      

podniosła najpotężniejszego Baala,

l ktp (15 ‘nt . ktšth .    

na ramionach Anat wszak złożyła go.

tš‘lynh (16 b ṣrrt . ṣpn .    

Wniosła go na urwiska Safanu;

tbkynh (17 w tqbrnh .                     

opłakała go i pogrzebała,

tštnn . b ħrt(18) ’ilm . ’arṣ .              

złożyła w grocie bogów ziemi.

tṭbħ . šb‘m(19 r’umm .                

Zarżnęła siedemdziesiąt bawołów,

kgmn . ’al’iyn (20) b‘l .          

jako stypę[62]najpotężniejszego Baala:

tṭbħ . šb‘m . ’alpm

zarżnęła siedemdziesiąt wołów,

(21) [k g]mn . ’al’iyn . b‘l  

[jako st]ypę najpotężniejszego Baala:

(22) [tṭ]bħ . šb‘m . ṣ’in

[zarż]nęła siedemdziesiąt owiec,

(23) [k g]mn . ’al’iyn . b‘l  

[jako] stypę najpotężniejszego Baala:

(24) [tṭ]bħ . šb‘m . ’aylm    

[zarż]nęła siedemdziesiąt baranów,

(25) [k gmn .] ’al’iyn . b‘l      

[ jako stypę] najpotężniejszego Baala:

(26) [tṭbħ . š]b‘m . y‘lm  

[zarżnęła sie]demdziesiąt  koziorożców,

(27) [k gmn . ’al]’iyn . b‘l  

[jako stypę najpot]ężniejszego Baala:

 (28) [tṭbħ . šb‘m .y]ḥmrm  

[zarżnęła siedemdziesiąt  ko]złów sarnich:

(29) [kgm]n . ’al’iyn[ .]b‘l

[jako] stypę najpotężniejszego Baala.

(30) [db]ḥh . tšt bm . ‘[nt] 

[Rzeź] swą złożyła w bruzdach,

(31) [wg]zrh . ybm . l ’ilm 

[że]r jej[63] uczyniony dla bogów.

(32) [id]k . l ttn[ .]pnm .    

Tedy oto zwróciła twarz

‘m (33) [i]l . mbk nhrm .   

ku [E]lowi (u) źródliska rzek,

qrb (34) ’apq . thmtm .   

blisko łożysk dwóch odmętów.

tgly . ̣đd(35) ’il .  

Wyszła ku ostoi E[la,]

w . tb’u . qrš . (36) mlk . ’ab . šnm .   

weszła do koleby króla lat.

l p‘n (37) il . thbr . w tql   

Do stóp Ela nachyliła się i padła,

(38) tštḥwy . w tkbdnh 

uderzyła czołem i oddała mu chwałę.

 (39) tš’u . gh . w tṣḥ .  

Podniosła głos swój i krzyknęła:

tšmħ ht (40) ’aŧrt . w . bnh .

„Śmiejcie się teraz – Aszirat i synowie jej

’ilt .w ṣb (41) rt . ’aryh .

bogini i brać krewnych jej.

k mt . ’al’iyn (42) b‘l .

Bo uśmiercon najpotężniejszy Baal,

k ħlq . zbl . b‘l (43) ’arṣ .

bo zgładzon książę, władca ziemi”.

gm . yṣḥ il(44) l rbt . ’aŧrt ym .

Głośno krzyknął El do wielmożnej Aszirat morza:

šm‘(45) l rbt . ’aŧr[t] ym .

„Słuchaj, o wielmożna Aszirat morza,

tn (46) ’aḥd . b . bnk . ’amlkn

daj jednego z synów twoich – uczynię królem go”.

(47) w t‘n . rbt . ’aŧrt ym

 I odpowiedziała wielmożna Aszirat morza:

(48) bl . nmlk . yd‘ . ylḥn

„Czyż nie uczynimy królem obeznanego i żywotnego?”

 (49) w y‘n . lṭpn . il d p’i(50)d .

I odpowiedział dobroduszny, El serdeczny:      

dq . ’anm . l yrẓ  

„Niechże najcichsze[64] z lamentów[65] znajdą ukojenie[66];               

(51)‘m . b‘l l y‘db . mrḥ 

lud Baala niechaj przygotuje maści[67],

(52)‘m . bn . dgn . ktm sm

lud syna Dagana rozrabia[68] kadzidło[69].”

 (53) w ‘n . rbt . ’aŧrt ym

I odpowiedziała wielmożna Aszirat morza:

(54) blt . nmlk .  ‘ŧtr . ‘rẓ

„Oto uczyńmy królem Asztara srogiego,

(55) ymlk . ‘ŧtr . ‘rẓ  

zakróluje Asztar srogi[70].”

(56) ’apnk . ‘ŧtr . ‘rẓ  

Wobec tego Asztar srogi

(57) y‘l . b ṣrrt . ṣpn  

wstąpił na urwiska Safanu,

(58) yŧb . l kḥŧ . ’al’iyn  (59) b‘l .  

rozsiadł[71] się na siedzisku najpotężniejszego Baala.

p ‘nh . l tmģyn (60) hdm[ .] 

Stopy jego nie sięgały podnóżka,

rišh . l ymģy  (61) ’apsh .  

głowa jego nie sięgała zagłówka[72].

w y‘n . ‘ŧtr .  ‘rẓ   

I odpowiedział Asztar srogi:

(62) l ’amlk . b ṣrrt . ṣpn

„Nie zakróluję na urwiskach Safanu”.

(63) yrd . ‘ŧtr . ‘rẓ .  

Zstąpił Asztar srogi,

yrd (64) l kḥŧ . ’al’iyn . b‘l                        

zstąpił z siedziska najpotężniejszego Baala;

(65) w ymlk . b ’arṣ . ’il . klh                  

I zakrólował na ziemi – bóg wszystkości jej.

(66) [t]š’abn . b rḥbt       

[    czer]pali z mis

(67) [t]š’abn . b kknt    

[   czer]pali z waz[73].

1. 6 ii

 

(1-4a)[74]

 

(4b) [ ym . ymm] (5) y‘tqn .         

[Dzień ku dniom] przeminął,

w r[ḥm . ‘nt] (6) tngŧh .      

a ło[no ‘Anat] tropiło go.

k lb . ’ar[ħ](7) l ‘glh .         

Jak serce kro[wy] ku cielcowi jej,

k lb . ŧ’a[t] (8) l ’imrh .     

jak serce ow[cy] ku barankowi jej,

km . lb . ‘ n[t] (9) ’aŧr . b‘l .     

tako serce Ana[t] za Baalem.

t’iħd . mt(10) b s’in . lpš .      

Pochwyciła Mota za cholewę[75], (za) szatę,

tšṣqn (11) b qṣ . ’all .   

szarpnęła go za kraniec narzuty[76].

tš’u . gh . w t[](12).             

Podniosła głos jej i krzy[knę]ła:

’at . mt . tn . ’aħy .  

„Ty – Mocie, daj brata mego!”

(13) w ‘n . bn . ’ilm . mt .     

I odpowiedział syn bogów, Mot:

mh (14) taršn . l btlt . ‘nt 

„Czego chcesz[77], o dziewojo Anat?

(15) ’an . ’itlk . w ’aṣd . 

Ja chodziłem i przeczesywałem              

kl (16) ģr . l kbd . ’arṣ .   

każdą górę pośród ziemi,

kl . gb‘ (17) l kbd . šdm .         

każdą wyżynę pośród pól.

npš . ħsrt (18) bn . nšm .   

Gardziel pozbawiona synów ludzkich,

npš . hmlt . (19) ’arṣ .       

gardziel rzeszy ziemi.

mģt . l n‘my .’arṣ (20) dbr .

Sięgnąłem ku uroczyskom ziemi zarazy,

ysmt . šd . šḥlm mt     

(ku) powabom pól wybrzeży śmierci.

 (21) ngš . ’ank . ’al’iyn b‘l   

Spotkałem ja najpotężniejszego Baala;

(22) ‘dbnn ’ank . ’imr . b py   

jam go uczynił barankiem w paszczy mej,  

(23)k lli . b ŧbrn qny ħt’u h

skruszon on niby jagnię w rozziewie mej gardzieli[78].

 (24) nrt . ’ilm . 

Światłość bogów, Szapszu,

špš . ṣḥrrt (25) l’a . šmm .

płomienista[79] moc[80]niebios

b yd . bn ’ilm . mt

w rękach syna bogów, Mota”.

(26)ym . ymm . y‘tqn

Dzień ku dniom przeminął,

l ymm (27) l yrħm

ku dniom miesiące;

rḥm . ‘nt . tngŧh

łono Anat tropiło go.

(28) k lb . ’arħ . l ‘glh

jak serce krowy ku cielcowi jej,

k lb (29) ŧ’at . l imrh .                     

jak serce owcy ku barankowi jej,

km . lb (30) ‘nt . ’aŧr . b‘l .               

tako serce Anat za Baalem.

t’iħd(31) bn . ’ilm . mt .                  

Pochwyciła syna bogów, Mota;

b ḥrb (32) tbq‘nn .                         

mieczem rozpłatała go,

b ħŧr . tdry  (33) nn .  

wiejadłem[81] przesiała go,

b ’išt . tšrpnn                                 

w ogniu spaliła go,

(34)b rḥm . tṭḥnn .                     

w żarnach zemła[82] go,

b šd (35) tdr‘ . nn .                         

po polu rozpierzchła[83] go.

š’irh . lt’ikl(36) ‘ṣrm .                      

Mięso jego – oby zjadły ptaki,

mnth . ltkly(37) npr[m] .               

strzępy jego – oby pochłonęło ptact[wo;]

š’ir . l š’ir . yṣḥ     

mięso ku mięsu krzyczy.

1. 6 iii[84]

 

[k mt . ’al’iyn . b‘l]                             

Bo uśmiercon najpotężniejszy Baal,

(1) k ħlq . zb[l . b‘l . ’arṣ]                     

bo zgładzon książę, władca ziemi.

(2) w hm . ḥy . ’a[l’iyn . b‘l]                    

A jeśli żyw naj[potężniejszy Baal,]

(3) w hm . ’iŧ . zbl . b‘[l . ’arṣ]                

a jeśli jest książę, wład[ca ziemi.]

(4) b ḥlm . lṭpn . ’il . d p’id                    

We śnie dobrodusznego Ela, serdecznego,

(5)b đrt . bny . bnwt                               

we widzeniach[85] stwórcy stworzeń.

(6) šmm . šmn . tmṭrn                               

Niebiosa oliwę uronią,

(7) nħlm . tlk . nbtm                               

strumienie spłyną miodem.

(8) w ’id‘ . k ḥy . ’al’iyn . b‘l                   

A poznam, że żyw najpotężniejszy Baal,

(9) k ’iŧ . zbl . b‘l . ’arṣ                

że jest książę, władca ziemi.

(10) b ḥlm . lṭpn ’il d p’id    

We śnie dobrodusznego Ela, serdecznego,

(11) b đrt . bny . bnwt     

we widzeniach stwórcy stworzeń.

(12) šmm . šmn . tmṭrn   

Niebiosa oliwę uronią,

(13) nħlm . tlk . nbtm   

strumienie spłyną miodem.

(14) šmħ . lṭpn . ’il . d p’id    

Rozradował się dobroduszny El serdeczny,

(15) p‘nh . l hdm . yŧpd       

stopy swe na podnóżku postawił

(16) w yprq . lṣb . w yṣḥq  

i rozwarł wargi, i roześmiał się.

(17) yš’u . gh . w yṣḥ    

Podniósł głos jego i krzyknął:

(18)’aŧbn . ’ank . w ’anħn

„Usiądę ja i odetchnę,

(19) w tnħ . b ’irty . npš

a odetchnie w piersi mej życie.

 (20) k ḥy . ’al’iyn . b‘l

Bo żyw najpotężniejszy Baal,

(21) k ’ŧ . zbl . b‘l . ’arṣ

bo jest  książę, władca ziemi”.

(22) gm . yṣḥ . ’il . l btlt(23) ‘nt .

Głośno krzyknął El do dziewoi Anat:

šm‘ . l btlt . ‘nt   

„Słuchaj, o dziewojo Anat,

(24) rgm . l nrt . ’il[m] . špš  

rzeknij do światłości bogów, Szapszu:

1. 6 iv

 

(1) pl . ‘nt . šdm . y špš                   

Spękane[86] bruzdy[87] pól, o Szapszu;                       

(2) pl . ‘nt . šdm[ .]’il .                     

spękane bruzdy pól Ela;

yštk (3) b‘l . ‘nt . mḥrŧt       

niechże przysposobi Baal  bruzdy lemieszem[88].

(4) ’iy .’al’iyn . b‘l                   

Gdzie najpotężniejszy Baal,

(5) ’iy . zbl . b‘l . ’arṣ    

gdzie książę, władca ziemi?”

(6) ttb‘ . btlt . ‘nt   

Odbieżała dziewoja Anat;

(7)’idk . l ttn . pnm   

tedy niechaj zwróci oblicze

(8) ‘m . nrt . ’ilm . špš     

ku światłości bogów, Szapszu.

(9) tšu . gh . w tṣḥ 

Podniosła głos swój i krzyknęła:

(10) tḥm . ŧr . il . ’abk

„Wieść tura Ela, ojca twego,

(11) hwt . lṭpn . ḥtkk  

słowo dobrodusznego piastuna twego:

(12) pl .  ‘nt . šdm . y špš

Spękane bruzdy pól, o Szapszu,             

(13) pl . ‘nt . šdm . ’il[ .]

spękane bruzdy pól Ela,

yštk (14) b‘l .  ‘nt . mḥrŧh       

niechże przysposobi Baal bruzdy lemieszem.

(15) ’iy . ’al’iyn . b‘l  

Gdzie najpotężniejszy Baal,

(16) ’iy . zbl . b‘l . ’arṣ    

gdzie książę, władca ziemi?”

(17) w t‘n . nrt . ’ilm . špš

I odpowiedziała światłość bogów, Szapszu:

(18) šd yn . ‘n . b . qbt [‘t]     

(19) bl lyt . ‘l . ’umtk                         

„Polej wino spienione[89] w puch[ary[90]]                    

Przyniosą wieniec[91] chłopięta[92] rodu twego,

(20) w ’abqŧ . ’al’iyn . b‘l      

a odnajdę najpotężniejszego Baala”.

(21) w t‘n . btlt . ‘nt

I odpowiedziała dziewoja Anat:

(22)’an . l’an . y špš(23) ’an . l’an .   

„Tu i tam, o Szapszu, tu i tam![93]

’il . yģr[k] 

El ustrzeże [ciebie,]

(24) tģrk . š[lm w šḥr

ustrzeże ciebie zmi[erzch i jutrzenka.]

(25) yštd . [yn .  ‘n . b . qb‘t]  

Poleje się [wino spienione w puchary,]

26 dr[ ’il ybl lyt]

pokolenie [Ela przyniesie wieniec]”

(27- 28)[94]

 

1. 6 v

 

(1 y’iħd . b‘l . bn . ’aŧrt   

Pochwycił Baal synów Aszirat;

(2 rbm . ymħṣ . b ktp                        

wielmożnych pobił  bułatem[95],

(3 dkym . ymħṣ . b ṣmd                     

nawałności[96] pobił kiścieniem,                

(4 ṣḥr mt ymṣħ . l ’arṣ.            

blask Mota przydeptał do ziemi.

(5) p y[‘l .]b‘l . l ks’i . mlkh                

Oto w[stąpi][97] Baal na tron królowania jego,

(6) [bn dgn] . l kḥŧ . drkth          

[Syn Dagana] na siedzisko obejścia jego.

(7) l [y]mm . l yrħm . 

Od [d]ni ku miesiącom,

l yrħm (8) l šnt .    

od miesięcy ku rokom…

[m]k . b šb‘ (9) šnt   

[Ot]o w siódmym roku

w . kr . bn . ilm . mt    

rozsierdził się[98] syn bogów, Mot,

(10) ‘m . ’al’iyn . b‘l . 

przeciwko najpotężniejszemu Baalowi.

yš’u (11) gh . w yṣḥ .            

Podniósł głos swój i krzyknął:

‘lk . b‘lm (12) pht . qlt .  

„Przez ciebie, o Baalu, oglądałem upodlenie[99],

‘lk . pht (13) dry . b ḥrb .  

przez ciebie oglądałem przesianie mieczem[100],

‘lk (14) pht . šrp . b ’išt  

przez ciebie oglądałem spalenie ogniem,

(15)‘lk . [pht . ṭḥ]n . b rḥ(16) m       

przez ciebie [oglądałem zmiele]nie żarnami,

[lk .]pht[ . dr]y . b kbrt          

prz[ez ciebie] oglądałem [przesia]nie w przetaku,

(17) ‘lk[ .]pht . ģly .(18) b šdm .  

przez ciebie oglądałem zmarnienie pośród pól,

‘lk[ .]pht(19) dr‘ . b ym .     

przez ciebie oglądałem rozpierzchnięcie po morzu[101].

tn . ’aḥd (20) b . ’aħk . ’isp’a .     

Daj jednego z braci twoich –  pożrę go;

w yŧb (21) ’ap . d ’anšt .  

a odejdzie gniew, którym (jestem) wstrząśnięty.                                     

’im (22) ’aḥd . b ’aħk . l[tt]

Jeśli jednego z braci nie [da]sz,

(23) hn . aḥẓ[r l’ar](24) [mtm]

patrz –  spro[szę na zie]mię [umarłych[102]:]

’akly[bn. nšm]

zjem [synów ludzkich,]                                  

(25)’akly . hml[t . ’arṣ]

zjem rze[szę ziemi”.]

(26-29)[103]

 

1. 6 vi

 

(1) [yṭ]rdh(2) [b mrym ṣpn]    

[Wy]gna go [z wysokości Safanu,]

[yg]ršh(3) [lks’i ]   

[przepęd]zi z [tronu,]

[ṣ’ k ‘ṣ]r ’u(4)[dn]h   

[wywiedzie jak pta]ka z pie[leszy] jego[104].

(5) [   ]mt

[    ]Mot

(6) [    ]gmr . l’imm

[    ]hipopotam potężny

(7) [    ]bn . ’ilm .

[   ]syn bogów, Mot

(8)[ysp]’u šb‘t . ģlmh

[poża]rł siedmiu młodzieńców swych[105]. 

(9) [wy‘n] . bn . ’ilm . mt                         

[I odpowiedział] syn bogów, Mot:

(10) p[h]n .’aħym . ytn . b‘l(11) sp’uy .   

„Teraz [pa]trz: braci mych wydał Baal żarłoczności mej,

bnm . ’umy . klyy                                   

synów matki mej znicestwieniu memu[106]”.

(12) yŧb . ‘m . b‘l . ṣrrt (13) ṣpn .       

Wrócił ku Baalowi (na) urwiska Safanu,                                                   

yš’u gh . w yṣḥ     

podniósł głos swój i krzyknął:

(14)’aħym . ytnt . b‘l (15) sp’uy .                

„Braci mych wydałeś Baalu żarłoczności mej,           

bnm . ’umy . kl(16)yy .                              

synów matki mej znicestwieniu memu”.

yt‘n . k gmrm                                          

Zwarli[107]się jak hipopotamy[108];                               

(17) mt . ‘z . b‘l . ‘z .                                

Mot silny – Baal silny.                          

yngḥn (18) k r’umm .                               

Bodli się jak bawoły[109];

mt . ‘z . b‘l(19) ‘z .                                   

Mot silny – Baal silny.

ynŧkn . k bŧnm                          

Kąsali się jak węże;

(20) mt . ‘z . b‘l . ‘z.

Mot silny – Baal silny.

ymṣħn(21) k lsmm .

Wierzgali jak bahmaty;                                                  

mt . ql(22) b‘l . ql . ‘ln

Mot upadł – Baal upadł nań.

špš (23)tṣḥ . l mt .     

Szapszu krzyknęła do Mota:

šm‘ . m‘ (24) l bn . ’ilm . mt .

„Słuchajże, o synu bogów, Mocie;

’ik . tmtħ(25) ṣ . ‘m . ’al’iyn . b‘l       

czy bić się będziesz z najpotężniejszym Baalem?

(26) ik . ’al . yšm‘k . ŧr(27) ’il . ’abk .  

Czyż nie usłyszy ciebie tur El, ojciec twój?

lys‘ . ’alt(28) ŧbtk .           

Oby wyrwał ościeża siedziby twej,

lyhpk . ks’a . mlkk              

oby wywrócił tron królowania twego,

(29)lyŧbr . ħṭ . mŧpṭk          

oby połamał berło sądzenia twego.”

(30) yr’u . bn ’ilm mt .                

Przeląkł się syn bogów, Mot,

ŧt‘ .y(31)dd . ’il . ģzr . 

przestraszył się ulubieniec Ela, junak.

y‘r . mt (32) b qlh .

Powstał Mot z upadku swego,

y’aħ[d yd ’al’iyn](33)b‘l [.]

po[chwycił rękę najpotężniejszego] Baala.

yŧŧbn[ l ks’i .] (34) mlkh .               

Posadził [na tronie] królowania jego,

l[ nħt . l kḥŧ](35) drkth      

 w [ostoi, na stolicy] obejścia jego.

(36-41a)[110]

 

(41b)ltštql(42) l[š’i]r ṭry       

Obyście przybyli po [mięsi]wo świeże,

ltlḥm (43) lḥm . trmmt .          

obyście jedli jadło podniesienia[111],

ltšt (45) yn . tģẓyt .       

obyście pili wino obiaty[112].

špš (46) rp’im . tḥtk    

Szapszu – cienie[113] pod tobą[114],

(47) špš . tḥtk . ’ilnym      

Szapszu – pod tobą boscy.

(48) ‘dk . ’ilm .      

Z tobą bogowie,

hn . mtm (49) ‘dk .         

patrz – śmiertelni z tobą[115].

kŧrm . ḥbrk       

Kuszar towarzyszem twym,

(50) w ħss . d‘tk    

Hasis znajomym twym.

(51) b . ym . ’arš .                  

W dzień upragniony,

wtnn (52) kŧr . w ħss .                

oto obdarzy Kuszar-i-Hasis,

yd (53) ytr . kŧr .w ħss               

rękę skłoni Kuszar-i-Hasis.

 

Kolofon:

(54) spr . ’ilmlk šbny         

Pisarzem Ilimalku Szubanita,

(55) lmd . ’atn . prln .        

uczeń Attaniego zaklinacza,

rb (56) khnm              

wielmożnego (spośród) kapłanów,

rb . nqdm (57)                    

wielmożnego (spośród) pasterzy.

ŧ‘y . nqmd .

wieszcz[116] Niqmada,

mlk ’ugrt

króla Ugarytu,

(58)’adn .

gospodzina,

yrgb . b‘l .

Jirragibu[117]-Baala

ŧrmn

Szarumana.



[1]Hebr. liwyātān. Zob. Ps 74,13-14.

[2]Hebr. bāraḥ w Iz 27,1; Hi 26,13. Albright (1941:39): Gaster (1944:47).

[3]D – yqtl √kly. Por. hebr. √mħṣ / √klh w II Sam 22,39.

[4]hapax legomenon w Iz 27,1: ‘aqallātôn.

[5]de Moor (1964:371-372): akt pohańbienia.

[6]tD – yqtl √rpy (hebr. √rph).

[7]Emendacja kontekstualna: por. regularne łączenie √rks z ’ēpōd w BH (Wj 28,28;3921).

[8]Hebr. ’ēpōd? Albright (1941:40).

[9]Obraz niebios jako szaty bóstwa pojawia się również w Iz 40,22; Ps 18,12; 97,2; 102:26-28.

[10]Hebr. i aram. √sp’: hebr. rzeczownik misepô’.

[11]Z √’ṭm – „zatrzymywać, zawierać”. Sens niepewny. Propozycja przekładu na podstawie paralelizmu z đrq.

[12]Gt yqtl z √hmm (skrócona postać poprawnej formy ’ahmtm). Dosł. „wyczerpać”. Por. użycie paralelizmu ’kl / hmm w Jer 51,34.

[13]bn ’ilm = „Jeden ze zmarłych”? Termin bn wskazuje nie tyle na pochodzenie, co na przynależność:  „należący do zgromadzenia ’ilm”. Określenie to przywołuje obraz ugr. ’ilm ’arṣ, „bogów ziemi”, (Astour, 1980: 227-242). Porównawczą analizę tego terminu w odniesieniu do ubóstwionych zmarłych w religiach starożytnego Bliskiego Wschodu przedstawiają: Lewis: 1989; Astour (1980: 222-233). Odnośnie związków Mota z wspólnotą przodków, zob. Cunchillos (1985:205-218). Tytuł bn ’ilm mt może być zatem rozumiany jako „jeden ze zmarłych, Mot”.

[14]Hebr. mahamorôt w Ps 140,11.

[15]Por. KTU 1. 133.

[16]Hebr. ta’ăwâh. Odnośnie zamiany /h w hebr. ’wh i ugr. hwy, zob. Greenstein (1973:160).

[17]Akk. nāħiru. Zwykle tłumaczone jako nerwal lub wieloryb. Wybieram słowo „rekin” z racji adekwatnej konotacji, jaką słowo to posiada w języku polskim.

[18]Ugr. brky w paraleli z ‘n może oznaczać powierzchnię wody, sadzawkę, wodopój. Por. hebr. berēkâ w Nah 2,9; Koh 2,6, Pnp 7,5. Odnośnie topografii ugaryckiej krainy umarłych i jej lokalizacji nad brzegami kosmicznego morza, zob. Smith (1986:311-314).

[19]Akk. šadādum / śadādum „obóz”. Zob. Kutscher (1986:1-3). Por. KTU 1.19 iv 49-52.

[20]Terminy r’umm//’aylt mogą być określeniami rzeszy ludzkiej, gromadzonej na polach śmierci. Zob. Miller, (1970:177-86). Por. Ps 22,22; Ps 42,2.

[21]D-yqtl √ m(w)t, „zadawać śmierć, uśmiercać”. Por. Wyatt (1998: 118).

[22]Słowo ḥmr „glina” może być metaforą ludzkości. Karkajian (1998:206-215).

[23]Partykula p+G-qtl z √nšh.

[24]Hebr. √ṭ’n (Iz 14,19).

[25]Brak około 12 początkowych linii. Gibson (1977:69).

[26]Odnośnie tej symbolicznej triady agralnej – por. Jl 1,10; 2,24.

[27]Hebr. ništā‘āh w Iz 41,10.23 paralelnie do √yr’.

[28]Termin ‘bd oznaczał wasala w ramach relacji przymierza.

[29]Stan linii 24-27  nie uprawnia tłumacza do ich rekonstrukcji.

[30]Stan obu kolumn nie uprawnia tłumacza do ich rekonstrukcji. Pierwsza z nich zawiera wzmiankę o synu Baala. Druga wydaje się być opisem boskiej uczty. Por. Gibson (1977:70-71).

[31]Por. šršrt ħrṣ „łańcuch złoty” w KTU 4. 341 1. Hebr. šarešeret. Shifman (1999:190).

[32]Rekonstrukcja linii 1-5 na podstawie ostatnich wersetów kolumny, będących powtórzeniem tej samej formuły. Olmo Lete (1982:63-65).

[33]Możliwa aluzja do mitycznego potwora zwanego ‘gl ’il „cielec ’Ela” (KTU 1. 3 iii 44).

[34]Hebr. ḥōr.

[35]Gróźb Mota ciąg dalszy.

[36]Hebr. de w Iz 40,15 i Lb 24,7.

[37]Akk. ħāziru.

[38]W tekście tṭly.

[39]Arab. √knn „zakrywać, kryć”. Vidal (2004:148).

[40]Czytam: ’il + enklityczne m.

[41]Dosł. „Podniosła go”.

[42]Eg. ms, hebr. mōšê. Forma żeńska mŧt – w tytułach cór królewskich (KTU 1. 14 iii 9; KTU  1. 17 v 16).

[43]Brakuje około 11 kolejnych linii. Gibson (1977:72).

[44]Rekonstrukcja na podstawie KTU 1. 16 iii 3-4.

[45]Ten sam rdzeń (ugr. √ksy, hebr. √ksh) pojawia się jako element kosmogonicznej wizji w Ps 104,6; tehôm kalebûš kissîtô „odmęt – jak płaszczem okryłeś go”. Por. Ez 31,15 i Hi 36,32.  √ksh „okrywać, szczelnie otulać”, opisuje także aktywność’ereṣ, która funkcjonuje niekiedy jako odpowiednik Mota w BH. Wakeman (1969:313-320), Zob. Lb 16,33; Ps 106, 17; por. Ps 44,20: watekas ‘ālênû beṣalemāwet „I spowiłeś nas cieniem śmierci”.

[46]Hebr. *hāôt, syr. hawtā.

[47]Arab. šâḥilu. Gibson (1977:158).

[48]Akk. ħalāqum.

[49]Arab. ’a/’imārat.

[50] Hebr. ’ōniy.

[51]Por. hebr. hitpallēš w: Mich 1,10 (z ‘pr); Jer 6,26;25,34; Ez 27,30 (z ’pr).

[52] Hi 1,12.

[53]Por. hebr. lbš (wymiana b/p).

[54]Por. hebr. azor. Fraza yks m’izrtm wydaje się być ekwiwalentem biblijnej pary √ksh + saq używanej w analogicznym kontekście – por. II Krl 10,1; Iz 37,1 i Jon 3,8.

[55]Hebr. ‘wr. Podobny rytuał pojawia się w Hi 2,6.

[56]Gibson (1977:156).

[57]√’rh. Hebr. ta‘ar.

[58]Hebr. leḥi i zāqān (akk. ziqnatu).

[59]Hebr. qāneh (Hi 31,22).

[60] Dosł. „szczelinę serca swego”.

[61]Por. Ps 80,6; Ps 42,4.

[62]Akk. kamānu? Por. del Olmo (1981:533).

[63]Por. KTU 1. 23 63.

[64]Dosł. „najsłabsze, najdelikatniejsze”. Por. hebr. daq.

[65]Hebr. √’nn.

[66]Hebr. √rṣh I, II.

[67]Hebr. √mrḥ.

[68]Hebr. √ktm.

[69]Hebr. sam.

[70]Por. gibbōr ‘ārîṣ w Jr 20,11.

[71]Czasownik yšb w języku ugaryckim i w biblijnej hebrajszczyźnie przynależy do typologii królewskiej. Loretz (1987:415-428), (1988:8-11).

[72]Dosł. „krańca” – akk. apsu, hebr. ’epes.

[73]Symboliczny akt towarzyszący intronizacji – por. Ps 110,7.

[74]Linie 1-4a – tekst zachowany szczątkowo. Powinno go poprzedzać około 30 linii. Gibson (1977:76).

[75] Hebr. se’ôn, akk. šênu.

[76]W paraleli do lpš: rodzaj odzienia. Sugerowana etymologia: akk. alālum „wieszać”.

[77]√’rš: por. akk. erēšu.

[78]Składnia przekładu z konieczności odbiega od ugaryckiego oryginału.

[79]√ṣhr.

[80]√l’y. Z tego samego rdzenia pochodzi tytuł ’al’iyn

[81]O etymologii tego terminu i jego obecności w BH: Feigin (1950:40-43).

[82]Por. bardzo podobna fraza weṭāḥanū bārēḥayim odnosząca się do przyrządzania manny w Lb 11,8.

[83]√ dr‘ „siać” w znaczeniu „rozrzucać”. Por. Sdz 9,45; Zech 10,9 oraz gr. speirō o podobnej, dwojakiej konotacji.

[84]Brakuje około 40 linii. Gibson (1977:77).

[85]Problematyczna etymologia: đrt < ŧrt = hebr. √šwr?

[86]Por. Driver (1956:163).

[87] Hebr. ma‘a: I Sam 14,14; Ps 129,3.

[88]Loretz (1993:71-78).

[89]Idiom „wina z okiem” pojawia się w Prz 23,31.

[90]Hebr. qubba‘at.

[91]Hebr. liwyāh (Prz 1,9; 9,4).

[92] Hebr. ‘ûl, ‘awîl.

[93]Por. sfromułowanie ’āneh wā’ānāh w II Krl 5,25. Metafora poszukiwań.

[94]Tekst zachowany szczątkowo. Następnie brakuje około 35 linii.

[95]O’Callaghan (1952:27-46).

[96]Odnośnie paralelizmu rbm / dkym, por. Ps 93,3.

[97]Inna możliwa rekonstrukcja – yŧb „rozsiadł się”.

[98]Tropper (1999:35-37).

[99]Hebr. qālōn.

[100]Dysonans semantyczny oddający grozę aktu zniszczenia. Por. Am 9,9: ka‘ašer yinnôa‘ bākkebār (…)baḥereb yāmûtû „jako miotani na przetaku…od miecza pomrą”.

[101]Skarga Mota w konfrontacji z pierwszym opisem tortur intryguje swoją chaotycznością. Szereg przeinaczeń i nonsensownych sformułowań (np. „przesianie mieczem”) tłumaczy się zwykle nieuwagą skryby, zapisującego stereotypową formułę destrukcji. Naruszenie struktury poetyckiej może być jednak świadomym zabiegiem retorycznym, mającym na celu zobrazowanie wzburzenia i wściekłości upokorzonego bóstwa. Odnośnie specyficznej dramaturgii mów boga Mota w ramach całego Cyklu Ba‘ala, zob. Mazzini (1997:23-28).

[102]Rekonstrukcja kontekstualna na podstawie analogii w literaturze akkadyjskiej: de Moor (1987:95).

[103]Stan tekstu uniemożliwia rekonstrukcję. Brak około 25 kolejnych linii. Gibson (1977:80).

[104] Rekonstrukcja na podstawie KTU 1. 3 iv 1-3. Por. KTU 1. 1 iv 24-25.

[105] Baal najwyraźniej posyła Motowi w paszczę jego własnych towarzyszy.

[106] sp’uy / klyy: obie formy jako infinitivus absolutus.

[107]nh. Por. znaczenie formy pi‘el tego czasownika w BH.

[108]Etiop. gomari. Leslau (1987:194,195); Caquot-Sznycer-Hernder (1974:268).

[109]Por. Pwt 33,17 o Jakubie: „jak rogi bawołu (re’em) rogi jego, tymi narody zbodzie (yenagaḥ)”. 

[110]Stan tekstu uniemożliwia rekonstrukcję.

[111]Hebr. terûmāh.

[112]Prawdopodobnie jest to opis zawarcia przymierza pomiędzy Baalem a Motem.

[113]Cienie przodków.

[114]tḥt jako kontrakcja frazy tḥt p‘n „pod stopami” spotykanej w ugaryckiej korespondencji. Oznaka władzy.

[115]Chiastyczne ułożenie terminów rp’im:’ilnym X ’ilm:mtm symbolizuje wszechogarniającą władzę bogini.Odnośnie biblijnego paralelizmu repaim, mētîm, zob. Ps 88,11; Iz 26,14.19.

[116]Dosł. „widzący”: hebr. √š‘h.

[117]Wokalizacja wg Pardee (2000:521)

 

Ł. Toboła, Cykl Baala z Ugarit.
* * * * * * *

Spór Baala z Jamem. KTU 1.1 – 1.2.

* * * * * * *

1. 1 v[1]

 

(1)[đrq . g]b (2) [ltzd]

[…posokę, grzb]iet [obyś rozżarzył,]

[ltptq . bn ’abnm][2]

[obyś skrępował między kamieniami.”]

[wy]m . (3)ymm y‘tqn

[I dzi]eń (ku) dniom przeminął,

[lymm yrħm]

[ku dniom miesiące.]

[ym . ymģy] npš (4) [b‘l]

[Jam dosięgnął] jestestwa [Baala,]

[nhr . ymṣ’a . brlt  h][3]d .

[Nahar wytropił żywot Ha]ddu.

tngŧnh  (5) [ml’ak ym]

Natarli nań [posłańcy Jama,]

[t’dt . ŧpṭ  nhr .  w rgm]

[sprzysiężenie sędziego Nahara – i rzekli[4]:]

[tḥmk]. bṣpn

[„Wieść tobie] na Safanie[5],

(6) [hwtk . bģr . nḥltk][6]

[słowo tobie na górze dziedzictwa twego:]

[’išq . b ’aylt .  dt t][7] nšb . b‘n

[Pożądam jak łanie, które w]zdychają[8] u zdroju,

(7)[b r’umm . bm][9]bkm .

[jak bydlęta u źró]dlisk.

y‘n (8) [ym b‘l]

Ukorzy[10] [Jam Baala,]

[yrŧy nhr pđh]?

[podepcze Nahar jego samego.]

[yd‘ l]yd‘t

[Znać, obym] znał,

(9)[bn lbnt]?[11]

[pojąć, obym pojął;]

[k t]’asrn(10)[ŧr .’il dp’id][12]

[że s]pętasz go[13], [turze, Elu serdeczny,]

[k] trks(11)[bn ’abnm][14]

że zwiążesz [między kamieniami;]

[bn ’ab]nm . ’upqt

[między kamien]iami (będzie) skrępowan[15].

(12) [‘rb .  bš’i . b‘l .]

[Wkroczył w pustkowie Baal[16],]

[k] lģr mtny

[tak] oto poraził[17] lędźwie me;

(13)[’atzd[18] đ]rq[19]. gb

[rozżarzon ja - po]soka[20], grzbiet[21].

(14) [t‘rb b š’i ][22]

[Wkroczysz w pustkowie,]

k ltģr . mtnh

tak oto porazisz lędźwie jego;

(15)[ltzd đrq . g][23]b .

[obyś rozżarzył posokę, grzb]iet”.

ym ymm (16)[y‘tqn]

I dzień (ku) dniom [przeminął,] 

[lymm lyrħm]

[ku dniom miesiące.]

[ym]. ymģy . npš(17) [b’l]

[Jam] dosięgnął jestestwa Baala,

[nhr  ymṣ’a brl]t. hd .[24]

[Nahar wytropił żywo]t Haddu[25].

tngŧnh (18) [ml’ak ym]

Natarli nań [posłańcy Jama,]

[t‘dt ŧpṭ ym w rgm]

[sprzysiężenie Sędziego Nahara – i rzekli:]

[t]ḥmk bṣpn

[„Wi]eść tobie na Safanie,

(19)[hwtk bģr nḥltk]

[słowo tobie na górze dziedzictwa twego:]

’išq b[26] ’aylt (20) [dt tnšb . b‘n]

Pożądam[27] jak łanie, [które wzdychają u zdroju,]

[b r’umm  b]mbkm .

[jak bydlęta u] źródlisk.

y‘n  (21) [ym b‘l]

Ukorzy [Jam Baala,]

[yrŧy nhr pđh]

[podepcze Nahar jego samego.]

yd‘ lyd‘t

Znać, obym znał,

(22) [bn lbnt]

[pojąć, obym pojął:]

[k] t’asrn . ŧr . ’il (23) [dp’id]

[że] spętasz go, turze, Elu [serdeczny,]

[k t]rks. bn . ’abnm

[że z]wiążesz między kamieniami;

(24)[bn ’abnm]’upqt .

[między kamieniami] (będzie) skrępowan.

‘rb(25) [bš’i b‘l]

Wkroczył [w pustkowie Baal,]

[k lģ]r mtny

[tak oto poraz]ił lędźwie me;

’atzd [28](26) [đrq . gb]

rozżarzon ja - [posoka, grzbiet.]

t‘rb . bš’i

Wkroczysz w pustkowie,

(27) [k ltģr mtnh]

[tak oto porazisz lędźwie jego;]

[đrq . gb] ltzd .

[posokę,  grzbiet] obyś rozżarzył[29].

ltptq[30] (28)  [bn abnm]

Obyś skrępował [między kamieniami,]

gbh l’arṣ

grzbiet jego do ziemi.

1. 1 iv

 

(1) [’il dbḥ . b bth .]

[El zarzyna w domu swym,]

mṣ[d . ṣd . b qrb hklh][31] 

łu[p łowów we wnętrzu pałacu swego.]

(2) gm . ṣḥ lq[ ṣ ’ilm .]

Głośno krzy[cz; „obyście kroili bogowie,]

[tlḥmn ’ilm . w tštn][32]

[jedzcie bogowie, a pijcie”.]

 (3) lrḥqm lp[’at mdbr]?[33]ṣḥ .

Ku dali, ku kr[ańcom pustyni] krzycz:

(4)’il . yŧb . bm[rzḥ] [34]

„El zasiadł w w[iniarni,]

(5) bgt[35]. ‘llmn .

w tłoczni wina – wieczysty[36].

[ yšt . yn . ‘d šb‘ .]

[Pije wino do sytości,]

[trŧ . ‘d škr][37]

[moszcz – na umór”.]

(6)’ilm . bt . b‘lk [y‘msn . nn] [38]   

Bogowie domu władcy twego [podtrzymują go;] 

(7) d l . ylkn . ḥš . b’a[rṣ]     

tego, który oto idzie chyżo w z[iemię,]

[yrd](8) b‘pr .        

[zstępuje] w proch[39].

ħbl  ṭtm . [               ]

Zgraja[40] głodomorów[41], [                    ]

(9)[tn] šqy . rŧ’a .

[daj] pić zsiadłe mleko!

tn my .                                  

Daj wody!

ytn [ . ks . bdh]                                    

Daje [kielich w rękę jego]

(10)krpn . bkl’at yd .[                     ]       

puchar w obie dłonie [                        ]

(11)kmll . kḥṣ . tu’sp[                     ]       

jak obrzynają! jak dzielą! gromadzą[42][                   ] 

[y](12)tgr . ’il . bnh .                                 

Wyznaczył El syna swego:

ŧr[p‘r šm ym][43]

tur [ogłosił imię Jama.]

(13) wy‘n . lṭpn . ’il dp[’id]                      

I odpowiedział dobroduszny[44], El ser[deczny:]

[ym] (14) šm . bny .                                

[„Jam] - imię syna mego;

yw .’il[ m[45]dd]                                   

Jaw[46], bóg[ ukochany.]

(15) wp‘r . šm .y[m  šm nħr]               

I ogłosił[47]imię Ja[ma, imię Nahara.]

(16) t‘nyn . lzntn [               ]                  

Odpowiedzieli: „obyś doglądał[48]nas[               ]

(17) ’at . ’adn . tp‘r                            

Tyś gospodzinem ogłoszon[49]!”

[wy‘n ŧr ’abh ’il][50]   

[I odpowiedział tur, ojciec jego El:]

(18) ’ank . lṭpn . ’il [. d p’id]                

„Ja dobroduszny, El [serdeczny,]

(19) ‘l . ydm . p‘rt [šmk ym]              

nad dłońmi (mymi) ogłosiłem [imię twe, Jamie;]

(20) šmk . mdd . ’il                    

imię twe - ukochany Ela.

(21) [’atnk]bt kspy . d[ħrṣ]                      

[Dam tobie] mój srebrny dom, ten [złocisty;]              

(22) bd ’al’ilyn . b[‘l]                          

z ręki najpotężniejszego Ba[ala,]

[bd .  rkb . ‘rpt][51]                          

[z ręki dosiadającego obłoków.]                                

(23) kd . yn’aṣn [                          ]      

Bo ten zelżył mnie [                            ]

(24) grš nn . lk [s’i .mlkh.]                         

Przepędź go z tr[onu królowania jego,]

[lnḥŧ lkḥt] (25) drkth .                      

[z ostoi, ze stolicy] obejścia jego;

[ṣ’ k‘ṣr ’udnh] [52]                      

[wywiedź jak ptaka z pieleszy jego.][53]

(26) whm . ’ap . l[tgršh . lks’i]?               

Ot, jeśli nie [przepędzisz go z tronu,]

(27) ymṣhk . k[’imr . l a’rṣ][54]               

targnie tobą jak [barankiem o ziemię”.]

(28) ’il dbḥ .[ b bth .]                          

El zarzyna [w domu swym,]

[mṣd . ṣd . b qrb hklh][55]                  

[łup łowów we wnętrzu pałacu swego.]

(29) p‘r . b[mrzḥ . šm . ym]               

Ogłasza w [winiarni imię Jama;]

[šmh mdd ’il]        

[imię jego – ukochany Ela.][56]

(30) ṭbħ . ’alp[m . ’ap . ṣ’in .]     

Rżnie woł[y; tako i owce,]

šql (31) ŧrm . w[mr’i . ’ilm .]      

kładzie pokotem tury i [czabany znamienite[57].]

[‘glm . dt .šnt]    

[Cielce – te roczne,]

(32)’imr [qmṣ . ll’im] [58]   

baranki, [garść jagniąt.]

1. 1 iii[59]

 

(1)[’idk . ’al . ttn . pnm .]           

[Tedy zaiste zwrócą oblicza swe;]

[tk . ḥkpt . ’il . klh]

[pośrodku Memfis[60] – bóg wszystkości jego.]

(2)[kptr . ]ks[’u . ŧbth .] 

[Kreta] tron[em siedziby jego,]

[ḥkpt . ’arṣ . nḥlth]

[Memfis ziemią dziedzictwa jego.]

(3) b’alp . šd .

Na wskroś tysiąca pól,

r[bt . kmn .]

dzie[sięciu tysięcy miar[61].]

[lp‘n . kŧr] hbr. w ql .

[Do stóp Kuszara] nachylili się i padli,

t[štḥwy .wykbd .hwt]

u[derzyli czołem i oddali mu chwałę.]

(4) w . rgm . lk[ŧr . wħss .]

I rzekli do Ku[szara-i-Hasisa[62],]

[ŧny . lhyn] (5) dḥrš . y[dm .]

[powtórzyli wprawnemu[63],] rę[ko]dzielnikowi[64]:

[tḥm ŧr . ’il . ’abk]

[„Wieść tura Ela, ojca twego,]

(6)hwt . lṭpn [ḥtkk .]

słowo dobrodusznego [piastuna twego[65]:]

(7)yh . kŧr . b[nm . ‘dt]

Pośpieszaj?[66], Kuszarze w [tej chwili[67];]

(8)št . lskt . n[skt n’mn][68]

osadź dla polewania cz[arę łaskawego,]

(9)‘db . bģrt . ŧ[bt]

przysposób wśród szczytów sie[dzibę.]

(10)ḥšk . ‘ṣk . ‘b[ṣk ]

Ułap drzewce twe, bu[ławę twą;]

[‘ my . p‘nk tlsmn]

[ku mnie stopy twe pobiegną,]

(11)‘my . tw!tḥ . ’i[šdk .]

ku mnie niech spieszą n[ogi twe.]

[tk . ħršn]

[Pośrodku Hurszanu,]

(12) ģr . ks .

góry kielicha[69].

dm . r[gm .’iŧ . ly . w’argmk]

Albowiem co rz[ec mam, rzeknę tobie[70];]

(13) hwt . w’aŧnyk

słowo wszak powtórzę tobie.

[. rgm . ‘ṣ . wlħšt . ’abn]

[Rzecz[71] drzewa i szept kamienia;]

(14) t’unt . šmm . ‘m [. ’arṣ . ]

rozgwar[72] niebios z [ziemią[73],]

[thmt . ‘mn . kbkbm]

[odmętów z gwiazdami.]

(15) rgm .ltd‘ . nš[m .]

Rzecz nieznaną męż[om,]

[wltbn . hmlt . ’arṣ] (16) ’at .

[i niepojęty dla rzeszy ziemi] znak.

w ’ank . ’ib[ģyh .]

A ja [ujawnię to[74],]

[btk . ģry. ’il ṣpn][75]

[pośrodku góry mej, boskiego Safanu”.]

 (17)[76]wy‘n . kŧr . wħss 

I odpowiedział Kuszar-i-Hasis: 

[lk . lk . ‘nn . ’ilm]  

[„Idźcie, idźcie, wysłannicy bogów;]

(18) ’atm . bštm .

wy biegnijcie w podskokach[77],

w’an [. šnt . ]

 i ja [pośpieszę.]

[kptr] (19) lrḥq . ’ilm .

[Kreta] w oddali, bogowie;

ḥkp[t . lrḥq . ’ilnym]  

Memf[is w oddali, boscy[78].]

(20)ŧn . mŧpdm . tḥt [‘nt .’arṣ .]

Dwa stajania[79] pod [zdrojami ziemi,]

[ŧ . mtḥ] (21) ģyrm .

[trzy przestworza[80]] rozpadlin”.

’idk . lyt[n . pnm .]

Tedy niechaj zwró[cą oblicza]

[‘m lṭpn] (22) ’il  dp’id .

[ku dobrodusznemu,] Elowi serdecznemu[81].

tk .ħ[n .]

Pośrodku Hursza[nu,]

[ģr. ks]

[góry kielicha.]

(23) ygly đd . ’i[l . ]

Wyszli (ku) ostoi E[la,]

[wyb’u . qrš . mlk] (24) ’ab . šnm .

[i weszli do koleby króla,] ojca lat[82].

l[p‘n . ’il . yhbr . wyql]

Do [stóp Ela nachylili się i padli,]

(25) yštḥwy . [wykbdnh]

uderzyli czołem [i oddali mu chwałę.]

[wyšu’ . ’il gh . wyṣḥ ]

[I podniósł El głos swój i zakrzyknął:]

[tḥm] (26) ŧr . ’il . [’abk.]

[Wieść] tura Ela, ojca twego,

[hwt . lṭpn . ḥtkk]

[słowo dobrodusznego piastuna twego.]

(27) ḥš . b[htm . tbnn .]

Hyżo do[mostwo zbudujesz,]

[ḥš . trmmn .hklm]

[hyżo wzniesiesz pałac[83]]

(28) btk . [ṣrrt ṣpn]

pośrodku [urwisk Safanu.]

(29) bn [bht . ksp w ħrṣ]

Buduj [domostwo srebrne i złociste,]

[bht ṭhrm ’iqn’im]

[domostwo klejnotów lapiz lazuli.]

(30) ’a[lp šd . ’aħd . bt]

Tysi[ąc pól zajmujący dom,]

[rbt kmn hkl]

dziesięć tysięcy miar pałac[84].]

1. 1 ii

 

(1)[ḥšk . ‘ṣk . ‘bṣk .][85]

[Ułap drzewce twe, buławę twą,]

[ ]my . p[]nk (2)[tlsmn .]

[k]u mnie s[to]py twe [pobiegną,]

[‘my . twt]ḥ .’išdk

[ku mnie pospie]szą nogi twe;

(3)[tk . ħršn .]

pośrodku Hurszanu,

[ģr. ks]

[góry kielicha.]

[dm ’a]r[gm . t] [86]ḥmk .

[Albowiem rz]ek[nę wi]eść tobie:

wšt (4)[bdk spr ’il l][87][88][pn .]

a weź [w rękę twą zapis Ela do]bro[dusznego[89],]

[ŧ]r d ykn (5)[nk][90]

[tu]ra, który uczyn[ił cię.]

[bht ṭhrm’i][91]qn’im

[Domostwo klejnotów la]piz lazuli,

(6)[bht ksp w ħrṣ]

[domostwo srebrne i złociste;]

š’u bqrb (7)[ģry ’il ṣpn ]

wznieś we wnętrzu[92] [góry mej, boskiego Safanu.]

’asr (8)[b‘l]

Niewolnikiem[93] [Baal;]

[b y]m . ymtm

[w mo]rzu uśmiercon będzie[94].

(9)[tṣ’i . km rḥ .npšh .]

[Uleci jak wiatr dusza jego,]

k’iŧl (10)[brlth .][95]

jak plwocina [żywot jego.]

[šp]m . ‘db . l’arṣ

[Upu]st wód przygotuj dla ziemi,

(11)[b mdbr][96] špm . ‘db

[na pustyni] upust[97] wód przygotuj”.

(12)[b ḥwt ngŧ]? t‘tqn

[Przez kraj wypatrując] wędrowali,

(13)[ b ’aylt d b ‘n tn]?šb [98]

[jak łanie, które do zdroju wzdy]chają.

’id!k (14) [lytn . pnm .’m] ’in{.}bb.

Tedy [niechaj zwrócą oblicza ku] Inbub;

b’alp ḥzr 

na wskroś tysiąca dworów[99],

(15) [rbt . kmn .]

[dziesięciu tysięcy miar.]

[lp‘]n . ‘nt (16) [yhbr . wyql .]

Do stóp Anat nachylili się i padli,

[yšt]ḥwyn wy (17) [kbdnh .]

uderzyli czołem i [oddali jej chwałę.]

[yšu’ . gh . wy]ṣḥ

[Podnieśli głosy swe i zakrzyk]nęli:

tḥm (18) [ŧr . ’il . ’abk .]

Wieść [tura Ela, ojca twego,]

[hwt . l] ṭpn . ḥtkk

[słowo do]brodusznego, piastuna twego:

(19) [qryy . b’arṣ . mlḥ]mt .

[pogrzeb[100] w ziemi woj]nę,

št . b‘p (20) [rm . ddym .]

osadź w pro[chu krwawym[101].]

[sk . šlm] . lkbd . ’arṣ

[Rozlej (olej) pokoju] pośród ziemi,

(21) [’ar . bdd . lkbd . š]dm .

[patokę z garnca pośród p]ól.

ḥšk (22) [‘ṣk . ‘bṣk .]

Ułap [drzewce twoje, buławę twoją,]

[‘my . p‘]nk . tslmn

[ku mnie sto]py twe niech biegną,

(23) [‘my . twtḥ .’išd]k .

ku mnie niech spieszą nogi twe;

tk . ħršn (24)

pośrodku Hurszanu,

[ģr. ks]

[góry kielicha.]

[dm ’argm . tḥmk .]

[Albowiem rzeknę wieść tobie;]

[wšt] bdk . spr (25) [’il . lṭpn .

[a weź] w rękę zapis [Ela dobrodusznego,]

[ŧr d ykn]nk

[tura, który uczyn]ił ciebie”.

1. 2  iii

 

(0)[wy‘n . kŧr . wħss]

[I odpowiedział Kuszar-i-Hasis:]

[lk . lk . ‘nn . ’ilm]

[„Idźcie, idźcie, wysłannicy bogów;]

[’atm . bštm .]

[wy biegnijcie w podskokach,]

(1) [ w’an . š]n[t . ]

[i ja pośpi]esz[ę.]

(2) [kpt]r . lr[]q . [ .’ilm]

[Kre]ta w od[da]li, [bogowie,]

(3)[ḥkpt . lrḥq .’ilnym .]

[Memfis w oddali, boscy.]

[ŧn . mŧ]pdm . t[ḥt . ‘nt .’arṣ .]

[Dwa staj]ania p[od źródłami ziemi,]

[ŧ . mtḥ . ģyrm][102]

[trzy przestworza rozpadlin”.]

(4) [ ’idk . ] lytn [.] pnm .

[Tedy] niechaj zwróci oblicze

‘m [ .’i]l . mbk [ . nhrm .]

ku [’E]lowi (u) źródliska [rzek,]

[qrb . ’apq . thmtm]

[blisko łożysk (dwóch) odmętów[103].]

(5) [ygly . ] đd ’i[l]

[Wyszedł] ku ostoi E[la]

wyb’u [ .  q]rš . mlk [ . ’ab . šnm .] 

i wszedł do [ko]leby[104] [króla lat.]

[lp‘n . ’il] (6) [yhbr . ]wyql 

[Do stóp Ela nachylił się] i padł,

[ .y]štḥw[y . ] wykb[dnh] [105]

uderzył czołem i oddał [mu] chwałę.

[ŧ]r y[š’u . gh . wyṣḥ][106]

[T]ur po[dniósł głos swój i zakrzyknął:]

(7)[šm‘] kŧr . wħ[ss] tb‘ .

[Słuchaj,] Kuszarze-i-Ha[sisie!] Odbieżaj!

bn [.] bht . ym [ .]

Buduj domostwo Jamowi,

[rm]m . hkl . ŧpṭ . [nhr

[wznoś] pałac sędziemu Naharowi

(8) [btk . ṣrrt .ṣpn][107]

[pośród urwisk Safanu.]

tb‘ . kŧr . [wħss .]

Odbieżaj, Kuszarze-[i-Hasisie:]

[t]bn . bht [zb]l ym

[zbu]dujesz domostwo [księ]ciu Jamowi,

(9) [tr]mm . hk[l . ŧpṭ] . nhr .     

[wz]niesiesz pała[c sędziemu] Naharowi;

bt{.}k[ . ṣrrt .ṣ]pn 

pośród [urwisk S]afanu.

(10) [ḥš . bh]th . tbn[n .]  

[Chyżo domost]wo mu zbudujesz,

[]š . trm[mn . hkl .]     

[chy]żo wzniesiesz pałac.

[’alp . šd . ’aħd .] bt

Tysiąc pól zajmujący dom,

(11) [rbt . ] kmn . hk[l]

dziesięć tysięcy miar pałac.

ḥš bš[r.  t]t[n] .ģlm

Chyżo dobrą nowinę podaj młodzieńcze[108]

lšdt  ymm

ku połaciom mórz[109]:

(12) [b‘l ] bym . ym . y[m]t.

Baal w morzu mórz uśmiercon (będzie).

[n]n   .‘ŧtr . dm[lk]

Zazgrzytał Asztar królewicz:

(13)[št b‘l] ḥrḥrtm .

[„Wznieci Baal] żagwie,

w d[mr]n[ št] ’iš[t][110]

i nisz[czyci]el [wznieci] ogień.

[nbl’at  b b]h[tm

Płomienie w domostwie,

’išt [bhklm][111]

ogień w pałacu.

(14) [ŧr .’il ’ab]y. yblmm. l[ zbl ym]

[Tur El, ojciec] mój, okiełzna[112] [księcia Jama,]

ŧ[pṭ nh]r. yrd [b ’arṣ]

s[ędzia Naha]r zstąpi [w ziemię[113].]

[wn]’i[n ’aŧt lh ’i]n . bn

[Wszak] nie [ma żony dlań a]ni syna[114]”.       

 (15) [t‘]nn nrt[.]’ilm . špš .

[Odpowiedzia]ła światłość bogów Szapszu,

tš’u . gh . w[tṣḥ]

podniosła głos swój i [krzyknęła:]

[šm] . m‘ [ŧ][115] (16) [tr . ]

Słuchajże Asztarze,

[]’ir . ŧr . ’il . abk

zwycięży[116] tur El, ojciec twój.

l . pn . zbl . ym .

Przed obliczem księcia Jama,            

l pn . [ŧ]pṭ[. nh]r

przed obliczem [sę]dziego [Naha]ra.

 (17) [’ik . ’a]l . yšm‘k . ŧr . [’i]l . abk .

Czyż nie usłyszy ciebie tur El, ojciec twój?

lys‘[. ’a]l[t] ŧb[tk .]

Oby wyrwał ościeża siedziby twej,

lyh]p[k] (18) [ks’a .]mlktk . 

oby wywrócił tron królowania twego,

lyŧbr . ħ[.]mŧpṭk .

oby połamał berło sądzenia twego[117]”.

wy‘n [.‘ŧtr]. d[ml]k[   ]

I odpowiedział Asztar królewicz:

(19) [lq] ḥ . by . ŧr .’il . ab[y] .

Obyś wziął mnie, turze Elu, ojcze mój;

’ank . ’in . bt [. l]y[. km . ’i]lm

ja nie mam domu dla mnie jak bogowie

[ . w]ḥẓr[ .k bn] (20) [qd]š

i dworu jak synowie świętego[118].

lb’um . ’ard . bn[p]šny .

(Jak) lew zstąpię z żą[dno]ścią moją[119],

’arḥṣn . k ŧrm

stratuję[120]niczym tury.

[yŧb] b b[ht](21) [zbl.]ym .

[Zasiadł] w do[mostwie książę] Jam,

bhkl . ŧpṭ nh[r] . 

w pałacu sędzia Naha[r.]

yŧ’ir . ŧr . ’il ’abh

Zwycięży tur El, ojciec jego,

l pn [z]bl y[m]

przed obliczem księcia Jama,

(22) [l pn . ŧp] [ . nhr]

przed obliczem sędziego Nahara.

mlkt . [h]m . lmlkt .

Króluję, czy nie króluję[121]?

wn[.]’in . ’aŧt [. lk . km ’ilm]

Wszak nie ma żony dla ciebie jak u bogów,

(23) [wģlmt . k bn . qdš . ]

[ani oblubienicy, jak u synów świętego[122].]

wy[‘n] zbl .ym .

I od[powiedział] książę Jam,

y‘ [n] ŧpṭ . nhr .

odpowie[dział] książę Nahar:                

(24)[ ŧr . ’il ’aby ’aŧt]? yšlḥn .

[tur El, ojciec mój,] przyśle mi [żonę[123].]

wy‘n ‘ŧtr

I odpowiedział Asztar:

1 . 2 i

 

(1-5)[124]

 

(6) br’išk . ’aymr [yymm]

„W głowę twą – wszystkim precz! – [O Jamie;]

(7) [bqdqdk ygrš ŧp]ṭ . nhr .

[w czerep twój – płochacz –  sędz]io Naharze.

yŧb[r ḥrn (8) r’i]šk .

Zdruzgo[cze Horon gło]wę twą,

‘ŧtrt [šm . b‘l . qdqdk]

Asztarte – [imię Baala -  czerep twój”.]

(9)mṭ .tpln . bg[bl šntk]

Głęboko upadniesz u sz[czytu lat twych,]                        

(10)[bḥpnk . w t‘n] [125]

[z pustą garścią twą, a upokorzon.]

[k ’ab .] šnm . ’aŧtm .t[qḥ]

[Jak ojciec] lat, żony weźmiesz?”.

(11)[m]l’akm . yl’ak .ym .

Posłańców posyła Jam

[t‘dt ŧpṭ . nhr]

sprzysiężenie - sędzia Nahar.

(12) [ wtb’un b]‘lṣ ‘lṣm    

I przybyli w chwale chwał,

npr . š[pthm ḥrb . lṭšt] 

rozwarcie warg ich mieczem ostrym,

(13)[’išt . ’ištm . ’u] ṭ . ŧbr . ’aphm .[126]

ogniem ogni parskanie[127] nozdrzy ich [128].                      

tb‘ . ģlm[m.] [’al . tŧb .]

„Odbieżajcie młodzieńcy! Zaiste wracajcie:

[’idk . pnm] (14) [’a]l ttn .   

[Tedy oblicza zais]te zwrócicie

‘m . pħr . m‘d .  

ku zborowi wspólnoty,

t[k . ģr . ’il . ]  

po[środku góry Ela[129].]

[lp‘n . ’il] (15) ’al . tpl.

[Do stóp Ela] zaiste padniecie,

’al . tštḥwy . pħr [m‘d .]

zaiste ukłonicie się zborowi [wspólnoty[130].]

[qmm . ’aŧr . ’am] (16)

[Powstawszy, dojdziecie do sło]wa

ny . d‘tkm . 

i powtórzycie, co wiadome wam.

wrgm . lŧr . ’a[by . ]

A rzeknijcie do tura, oj[ca mego,]                 

[ŧny . lpħr] (17) m‘d . 

[powtórzcie zborowi] wspólnoty:

tḥm . ym . b‘lkm . 

„Wieść Jama, władcy waszego,

’adnkm . ŧpṭ [. nhr

gospodzina waszego, sędziego [Nahara.]

(18) tn . ’ilm . d tqh . 

Wydajcie bogowie tego, komuście spolegliwi[131],

d tqyn . hmlt .   

tego, komuś spolegliwa, rzeszo[132].

tn . b‘l . [w‘nnh]

Wydajcie Baala – [a ukorzę go[133];]

(19) bn dgn . ’arŧm . pđh .

syna Dagana – podepczę go samego[134].”

tb‘ . ģlmm . l yŧb .

Niech odbieżają młodzieńcy, niechaj wracają: 

[’idk . pnm] (20) lytn .

[Tedy oblicza] niechaj zwrócą

tk . ģr . ’i!l .[135] 

pośrodku góry Ela,

‘m . p[ħ]r . m‘d .

ku zborowi wspólnoty.

’ap . ’ilm . lḥ[m] (21) yŧb .  

Właśnie bogowie (do) jad[ła] zasiedli,

bn . qdš .lŧrm .    

synowie świętego do połci[136];

b‘l . qm . ‘l . ’il .   

Baal stał nad Elem[137].

hlm (22) ’ilm . tphhm .  

Spójrz, bogowie dostrzegli ich;

tphn ml’ak . ym .

dostrzegli posłańców Jama,

t‘dt . ŧpṭ [. nhr]       

sprzysiężenie sędziego [Nahara.]

(23)t[ģ]ly .’ilm r’išthm .   

Z[wie]sili[138] bogowie głowy swe

lẓr . brkthm .     

ku podołkom kolan swych,

wlkḥŧ (24) zblhm .  

ku siedziskom książęctwa ich.

bhm . yg‘r b‘l . 

Ich to złajał Baal:

lm . ģltm . ’ilm . r’išt(25) km 

„Dlaczego zwieszacie bogowie głowy wasze

lẓr brktm . 

ku podołkom kolan waszych,  

wln . kḥŧ . zblkm . 

i ku siedziskom książectwa waszego?

’aḥd (26) ’ilm . t‘ny    

Jednoto bogów, odpowiedz:

lḥt . ml’ak . ym .  

tabliczkom[139] posłańców Jama,

t‘dt . ŧpṭ . nhr 

sprzysiężeniu sędziego Nahara.

(27) š’u [.]’ilm r’aštkm .

Podnieście bogowie głowy wasze

lẓr . brkthm .

z podołków kolan waszych,

lnkḥŧ (28) zblkm .

z siedzisk książęctwa waszego.

w’ank . ‘ny . ml’ak . ym .

A ja odpowiem posłańcom Jama,

t‘dt .ŧpṭ . nhr 

sprzysiężeniu sędziego Nahara”.

(29) tš’u . ’ilm . r’ašthm .

Podnieśli bogowie głowy swe

lẓr . brkthm . 

z podołków kolan swych,

lnkḥŧ [.]zblhm 

z siedzisk książęctwa ich.

(30) ’aħr . tmģyn . ml’ak . ym [.]

Potem dotarli posłańcy Jama,

t‘dt . ŧpṭ . nhr .

sprzysiężenie sędziego Nahara.

lp‘n . ’il (31)[lt]pl .

Do stóp Ela niechaj [pa]dną,

ltštḥwy . pħr . m‘d .

niechaj skłonią się zborowi wspólnoty.

qmm . ’aŧr . ’amr . 

Powstawszy, doszli do słowa,

(32)[ŧn]y . d’thm .         

[powtórz]yli, co wiadome im.

’išt . ’ištm . y’itmr .                         

Ogniem ogni zdali się być

ḥrb . lṭšt (33) [ls]nhm  

mieczem ostrym [jęz]yki ich.

rgm . lŧr . ’abh . ’il .

Rzekli do tura, ojca ich, Ela:

tḥm . ym . b‘lkm (34)      

„Wieść Jama, władcy waszego,

[’adn]km . ŧpṭ . nhr .    

[gospodzina] waszego, sędziego Nahara.

tn . ’ilm . dtqh .   

Wydajcie bogowie, komuście spolegliwi,

dtqnyh (35) [hml]t . 

tego, komuś spolegliwa, [rzesz]o.

tn . b‘l . w‘nnh .   

Wydajcie Baala – a ukorzę go;

bn .dgn . ’arŧm . pđh .  

syna Dagana – podepczę jego samego”.

(36) [wy‘n ] . ŧr . ’abh . ’il [.]

[I odpowiedział] tur, ojciec jego, El:

‘bdk . b’l . yymm . 

„Sługą twym Baal, o Jamie!        

‘bdk . b’l (37) [ynhr]m .  

Sługą twym Baal,  [o Naharze!]

bn . dgn . ’a[s]rkm .  

Syn Dagana nie[wolnik]iem twym.

hw . ybl . ’argmnk . k’ilm 

On przyniesie purpurę tobie jak bogowie[140],

(38)ybl . k!bn . qdš . mnḥyk

przyniesie jak synowie świętego dziękczynienie tobie”.

’ap . ’anš . zbl . b ‘[l

Zrazu zatracił się[141] książę Ba[al:]

(39) [y’uħ]d . byd . mšħṭ .  

[chwy]ta w rękę nożysko,

bm . ymm . mħṣ .

w prawicę wrzeciądz.

ģlmm . yš[ħ][142]

Młodzieńców u[siecze!]

(40)[ymnh . ‘n]t . t’uħd .

[Prawicę jego Ana]t pochwyciła,

šm’alh . t’uħd . ‘ŧtrt .

lewicę jego pochwyciła Asztarte.

’ik . m[ħṣt ml’ak] (41) [ym . ]

„Czy u[sieczesz posłańców Jama,]

[t‘]dt . ŧpṭ . nhr .

[sprzy]siężenie sędziego Nahara?

ml’ak . mṭ ħr . yḥb[q  ]

Posłaniec buzdygan szlachcica[143]dzier[ży,]

(42)[ħṭ yḥbq] ml’ak . bn . ktpm .

[berło dzierży] posłaniec między ramionami.

rgm . b‘lh . wy[ŧny]

Rzekł władca jego - a po[wtórzył]

[adnh wp‘r] [144]

[gospodzin jego - a ogłosił”.]

(43)’ap . ’anš . zbl . b ‘l .

Zrazu zatracił się książę Baal,

šdmt . bg[ pn] (44) [ yṣm]dm .

żyły niby winorośl podetnie im[145],

ml’ak . ym .

posłańcom Jama,

t‘dt . ŧpṭ . nh[r

sprzysiężeniu sędziego Nahara.

(45) ’an . rgmt . lym . b‘lkm . 

„Ja rzekłem do Jama, władcy waszego,

’ad[nkm . ŧpṭ] (46) [nhr]

gospodzina waszego, sędziego Nahara.

[š]m[] hwt . gmr . hd .

[Słu]ch[aj] słowa Haddu – mściciela:

lwny (47)[. ym] ’iyrh[.]

[Jam] szemrał przeciw mnie[146] – przeszyję go[147]”.

thbr

Nachylili się[148]…

1. 2 ii[149]

 

1. 2 iv

 

(1-2)[150]

 

(3)[w]b ym . mnħ l ’abd .

[Oto] w morzu ostoja[151] dla zagłady,

b ym . ’irtm . m[t]  

w morzu płuca[152]śmie[rci;]

(4) [b ŧpṭ] . nhr .  tl‘m . ŧm

[u sędziego] Nahara szkarłat[153] zgrozy[154].

ḥrbm . ’its . 

Miecza doświadczę[155],

’anšq (5) šhtm . 

ucałuję[156] pustkę[157].

l’arṣ . ypl . ’ulny .

Ku ziemi upadnie mocarz,                         

w l . ‘pr . ‘ẓmny

a w proch potężny.

(6)b[ph] . rgm . lyṣ’a

Z [ust] jego rzecz nie wyjdzie,

bšpth . hwth .    

z warg jego słowo.

w ttn . gh .  yģr  

I wydała głos swój przepaść[158]                         

(7)tḥt . ks’i . zbl . ym .  

pod tronem księcia Jama[159].

wy‘n . kŧr . w ħss .   

I odpowiedział Kuszar-i-Hasis:

lrgmt (8) lk . lzbl . b‘l .  

„Oto rzekłem tobie, o książę Baalu,

ŧnt . l rkb . ‘rpt .

powtórzyłem, o dosiadający obłoków.

ht . ’ibk (9) b ‘lm .

Teraz wroga twego, o Baalu,

ht . ’ibk . tmħṣ .

teraz wroga twego pobijesz,

ht . tṣmt ṣrtk

teraz zdławisz nieprzyjaciela twego.

(10)tqḥ . mlk . ‘lmk .

Weźmiesz królestwo wieczne twe,

drkt . dt . drdrk .

obejście, które z pokolenia na pokolenie twe”.

 (11) r ṣmdm . ynḥt .

Kuszar kiścienie[160]sprowadził

w yp’r . šmthm . 

i ogłosił imiona ich:

šmk ’at (12) ygrš .

„Imię twoje - tyś płochacz[161]!

ygrš . grš ym

Płochaczu, wypłosz Jama;

grš ym . l ks’ih 

wypłosz Jama z tronu jego,

(13)nhr l kḥŧ . drkth .

Nahara z siedziska obejścia jego.

trtqṣ . bd b‘l . 

Okręcisz się[162] w ręce Baala

km nš[r] (14) b ’uṣb‘th . 

jak sę[p][163]w palcach jego.

hlm . ktp . zbl . ym .

Uderz (w) ramię księcia Jama,

bn ydm (15) [ŧp]ṭ . nhr . 

między ręce [sędzie]go Nahara”.

yrtqṣ . ṣmd . bd b’l   

Okręcił się kiścień w ręku Baala

km nšr (16) b ’uṣb‘th .

jak sęp w palcach jego.

ylm . ktp . zbl . ym .   

Uderzył (w) ramię księcia Jama,

bn ydm . ŧpṭ (17) nhr .   

między ręce sędziego Nahara.

‘z . ym . lymk . 

Silny Jam – oby zachwiał się,

ltnģṣn [.] pnth . 

oby ugięły się członki jego, 

lydlp (18) tmnh . 

oby zachwiała się postać jego.

kŧr ṣmdm . ynḥt . 

Kuszar kiścienie sprowadził

w yp’r . šmthm 

i ogłosił imiona ich:

(19) šmk . ’at . ’aymr .

 „Imię twoje – tyś wszystkim precz[164]!

’aymr . mr . ym . 

Wszystkim precz! - wygnaj Jama;

mr . ym (20) l ks’ih  

wygnaj Jama z tronu jego,

nhr l kḥŧ . drkth .    .

Nahara z siedziska obejścia jego.

trtqṣ (21) bd b‘l .   

Okręcisz się w ręku Baala

km nšr  b’uṣb‘th .   

jak sęp w palcach jego.

hlm . qdq(22) d . zbl ym .              

Uderz (w) czerep księcia Jama,

bn . ‘nm . ŧpṭ . nhr .  

między oczy sędziego Nahara.

yprsḥ ym 

Runie Jam

(23)  w yql . l’arṣ . 

i upadnie na ziemię”.

w yrqṣ . ṣmd . bd b‘l (24)

I okręcił się kiścień w ręku Baala

km [.] nšr . b ’uṣb‘th  . 

jak sęp w palcach jego.

ylm . qdqd . zbl (25) ym . 

Uderzył (w) czerep księcia Jama,

bn ‘nm . ŧpṭ . nhr .  

między oczy sędziego Nahara.

yprsḥ . ym .  

Runął Jam,

yql (26) l’arṣ .   

upadł ku ziemi.

tnģṣn . pnth .   

Ugięły się członki jego,                         

w ydlp . tmnh  

zachwiała się postać jego.

(27) yqŧ . b‘l .  

Zarzuci sieć[165]Baal                                                         

w yšt . ym .

i wypije morze,

ykly . ŧpṭ . nhr    

znicestwi sędziego Nahara.

(28) b . šm . tg‘rm . ‘ŧtrt . 

Po imieniu łajała Asztarte:

bŧ l ’al’iyn . b[‘l]

„Wysusz[166], o najpotężniejszy Ba[alu,]

(29) . l rkb . ‘rpt .

wysusz, o dosiadający obłoków:

k šbyn . zb[l . ym .]

Bo pojman ksią[żę Jam,]

(30) šbyn . ŧpṭ . nhr .

pojman sędzia Nahar”.      

w yṣa’ . b[ph . rgm .]

I wyszła z [ust jej rzecz,]

[bšpth . hwth]

[z warg jej słowo[167]:]

(31) ybŧ . nn . ’al’iyn . b‘l .

„Wysuszy go najpotężniejszy Baal,

w[ ybŧ . nn rkb . ‘rpt]

tak – [wysuszy go dosiadający obłoków”.]

[wy‘n](32) ym .

[I odpowiedział] Jam:                                

l mt . b‘lm . yml[k]

„Oto zaprawdę[168]Baal zakról[uje,]

[rkb . ‘rpt ] (33) ḥm . l šrr .

[dosiadający obłoków] pała[169] ku władzy[170]”.               

w[ yṣa’ . bph . rgm .]

I [wyszła z ust jego rzecz,]

[bšpth . hwth]

[z warg jego słowo:]

[ybŧ . nn . ’al’iyn . b‘l . ]

[„Wysuszy go najpotężniejszy Baal,]                          

[w ybŧ . nn rkb . ‘rpt]

[tak – wysuszy go dosiadający obłoków.”]                                      

(34) y‘n . ym . 

Odpowiedział Jam:

l mt . [b‘lm . ymlk]

„Oto zaprawdę [Baal zakróluje,]                         

[rkb . ‘rpt ḥm] (35) l šrr  

[dosiadający obłoków pała] ku władzy.”

w t‘[n ‘ŧtrt] (36)

I odpowie[działa Asztarte:]

b‘lm . hmt . [ymlk]

„Baal im [zakróluje,]                

[rkb . ‘rpt ḥm] (37) l šrr .

[dosiadający obłoków pała] ku władzy[171].

št[ tnn lšbm ]

Osadź [węża - oby okiełznan (został)!]

[rks l mrym lbnn]

[Zwiąż na wysokościach Lebanonu[172]]

(38) br’išh . [ ’aymr ]

W głowę jego – [wszystkim precz!]

[bqdqdh ygrš]

[W czerep jego – płochacz[173]!”]

(39-40)[174]

 


[1]Kolumna poważnie uszkodzona. Zachowany materiał sugeruje powtarzalną strukturę tekstu. Linie 1-2 zdają się zawierać końcówkę pojawiającej się jeszcze dwukrotnie wypowiedzi (3-14//15b-28). Ta regularność umożliwia wzajemną rekonstrukcję powtarzających się fraz. Jej szczegóły objaśniam w dalszej części aparatu krytycznego. Za przypisaniem tej mowy Jamowi przemawiają nie tylko względy filologiczne, ale i podobieństwo do mowy Mota w KTU 1. 5 i (sceneria, metaforyka i stylistyka). Odnośnie analogicznej struktury skrajnych części Cyklu zob. Peterson-Woodward (1977:233- 248), Smith (1994:15-16).

[2]Na podstawie linii 27-28; por. przyp. 29.

[3]Na podstawie linii 16-17; por. przyp. 24.

[4]Forma czasownika tngŧnh nie jest zgodna z tytułem Haddu. Może rozpoczynać kolejny werset. Sugerowaną interwencję posłańców Jama uzasadnia dalszy tok narracji. Podobny obraz towarzyszy mowie Mota w KTU 1. 5. Rekonstrukcja formuły na podstawie wystąpień posłów Jama w KTU 1. 2.

[5]Nazwa góry Baala w czasach hellenistycznych Κασιον, obecnie Ğebel el-Aqra‘ (1759 m.n.p.m) ok.40 km na północ od Ugarit. Mityczne axis mundi – Wyatt (1995:213-237).

[6]Paralelizm ṣpn // ģr nḥlt rekonstruowany na podstawie kontekstu. Por. KTU 1. 3 iii 30.

[7]Na podstawie linii 19b. Por. przyp. 26,27.

[8]Niuans semantyczny rdzenia nšb w języku fenickim, hebrajskim i arabskim. Obermann (1939:234).

[9]Por.  KTU 1. 5 i 17, gdzie w podobny sposób bóg Mot opisuje swoją żądzę władzy.

[10]Wprowadzanie drugiego rozmówcy (Smith 1994:120) tylko w oparciu o czasownik y‘n („odpowiedział”?) budzi wątpliwości. Właściwa  forma to wy’n z wprowadzającym waw. Kontekst sugeruje, by wywodzić czasownik y‘n z homonimicznego *√‘ny „upokorzyć, poniżyć” i uznać go za integralny element opisu zamierzeń Jama względem Baala – w tej roli odnajdujemy go w przemowie posłańców w KTU 1. 2 i 18b//35a (w‘nnh) . Na tej podstawie rekonstrukcja wersetu.

[11]Odnośnie paralelizmu rdzeni yd‘ // bwn, por. KTU 1. 1 iii 15.

[12]Na podstawie linii 22.

[13]√’sr opisuje los zniewolonego Baala w KTU 1. 1 ii 7 i KTU 1. 2 iii .

[14]Na podstawie linii 23.

[15]Imiesłów bierny formy G z rdzenia ’pq. Smith (1994:127).

[16]Starcie na pustyni to stały element tradycji Chaoskampfu. Por. KTU 1. 83 11-13. Pitard (1998:278.280).

[17]Por. hebr. ‘wr. Shifman (1999:482).

[18]Czasownik rekonstruowany na podstawie linii 25b.

[19]W tekście – [ ]rq. Ze znanych nam ugaryckich rdzeni zawierających ten element (prq, brq, yrq, đrq) đrq najlepiej współbrzmi z kontekstem. Zob. też przyp. 20.

[20]Znaczenie hipotetyczne. Por. hebr. šrq „krwisty, rudy,” akk. šarkum „ropa”. Por. KTU 1. 5 i 5, gdzie đrq wymieniane jest w kontekście części ciała – podobnie jak tutaj.

[21]Najwyraźniej pierwsze starcie miało już miejsce. Opis doznanych cierpień przypomina aluzje mitologiczne w inkantacji KTU 1.82. Odwołuje się ona do zwycięstwa Baala nad morskim smokiem Tanninu – hipostazą Jama. Baala wspomógł Reszef, bóg wojny, zarazy i słonecznego żaru. Płonącymi strzałami przeszył nerki potwora. Van Zijl (1974:85-93).

[22]Na podstawie linii 26b.

[23]Rekonstrukcja nawiązuje do linii 27.

[24]Rekonstrukcja wersetu na podstawie paralelizmów znanych nam z innych tekstów ugaryckich; a) ymģy // [ymṣ’a] – por.  KTU 1.12 i 36-37 : b) npš // [brl]t – por. KTU 1. 5 i 14-15; 1. 16 v 11-12; 1. 17 i 36-37; 1. 17 v 17-18 // 23-24; 1. 18 iv 25 // 36-37; 1. 19 ii 43-44: c) [b‘l] // hd – por. KTU 1. 4 vi 38-39; vii 35-36; 1. 5 i 22-23; 1. 12 i 40-41. Stan tekstu nie pozwala na jednoznaczne ustalenie działającego podmiotu. Konieczne jest odwołanie sie do kontekstu. Sugeruje on aktywność Jama.

[25]Imię hd „grzmiący” jest onomatopeją. Szczegóły etymologii, zob. Wyatt (1992:412).

[26]W tekście – ’išqb. Czytam jako ’išq b.

[27]Czasownik ’išq interpretuję jako intensywną formę D z rdzenia šwq / šqq  „tęsknić, pragnąć, pożądać”. Por. obraz żądnego łupu niedźwiedzia w Prz 28,15 (dob šôqeq) oraz rzeczownik tešûqâ „żądza, pożądliwość, pragnienie miłosne” w Rdz 3,16; 4,7; Pnp 7,11. Odnośnie partykuły b- w znaczeniu „jak, jako”, por. KTU 1. 16 i 45 (b mgn) oraz semantyka hebrajskiej partykuły beth.

[28]Forma Lt rdzenia zwd.

[29]Synchroniczna analiza linii 12-15 i 25-27 wykazuje, iż zawierają one tą samą treść. Oś strukturalną stanowi sekwencja trzech czasowników (‘rb, lģr, ’atzd) powtórzonych później w drugiej osobie (t‘rb, ltģr, ltzd). Zob. również adekwatna zmiana zaimka towarzyszącego słowu mtn. Z podobną prawidłowością kompozycyjną mamy do czynienia w KTU 1. 4 v 49-55 // 1. 2 iii 6-11 (Watson 2000:78). Stałość formuły umożliwia precyzyjną rekonstrukcję całych fraz. Jest to opis krzywd, których doświadczywszy, przemawiająca postać każe wyrządzić swemu prześladowcy. Por. skarga Mota w KTU 1. 6 v 11-19.  Mścicielem zdaje się być El (Smith 1994:131,) pretendujący do tej roli w dalszych częściach Cyklu (KTU 1. 2 iii 16-18; KTU 1. 6 vi 25-29).

[30]Forma Dt z rdzenia ’pq. Rekonstrukcja całej frazy na podstawie analogii z liniami 11 i 24.

[31]Słownictwo oraz metaforyka w liniach 1-8 wykazuje wiele podobieństw do opisu boskiej uczty w KTU 1. 114. Na tej podstawie rekonstrukcja kolejnych wersetów. Odnośnie linii 1, por. KTU 1. 114 1.

[32]Por. KTU 1. 114 2-3.

[33]Rekonstrukcja kontekstualna. Obraz zwoływania biesiadników ze wszystkich stron świata? Por. Iz 33,13;57,19.

[34]Por. KTU 1.114 15.

[35]Większość badaczy czyta bŧt: „hańba, obrzydlistwo”. Fotografie WSRP pokazują, iż hipotetyczny znak ŧ to uszkodzone g. W konsekwencji fraza *bgt znaczy tyle co „w tłoczni wina”. Taka interpretacja współbrzmi z kontekstem i odsłania paralelną strukturę dwuwiersza; ’il // ‘llmn : b mrzḥ // b gt.  

[36]√‘lm + suffiks –n.

[37]Por. KTU 1.114 16.

[38]W kontekście sąsiednich wersetów fragment ten wydaje się być wariantem KTU 1. 114 18- 19, gdzie pijanego Ela podtrzymują dwa bóstwa pomocnicze, ŧkmn w šnm.   

[39]Metafora upojenia. Por. KTU 1. 114 21- 22: ’il km mt // ’il k yrdm ’arṣ „El jakoby umarły // El jak zstępujący (w) ziemię”. 

[40]Problematyczny termin ħbl pojawia się w korpusie tekstów z Ugarit tylko dwa razy. Tutaj oraz w gospodarczym tekście KTU 4.689 5. Może to sugerować, że nie jest to samodzielny termin, lecz wariant powszechnego ḥbl „zgraja, chmara,” będącego określeniem stada drapieżnego ptactwa.  

[41]Por. aram.  tewat (Dan 6,19).

[42]Hebr. √mll, √ḥṣṣ. Zob. Shifman (1999:479).

[43]W nawiązaniu do l. 15.

[44]Arab. laṭif. Gibson (1977:150).

[45]Początek trzeciego znaku jest widoczny. Czyta się go zwykle jako t. Może to być także pozostałość znaku m.

[46]Imię to obrosło w wiele śmiałych interpretacji, aż po identyfikację z biblijnym JHWH i sanskryckim dyaus. Zjawisko wymiany fonemów w/m, zachodzące również w języku akadyjskim, oraz brak innych wystąpień imienia yw w korpusie tekstów z Ugarit sugeruje, iż jest to po prostu wariant imienia ym (sugestia Pana Profesora Edwarda Lipińskiego, konsultacje indywidualne).

[47] Hebr. √p‘r, syr. pě‘ar, arab. faģara, „otwierać szeroko usta, paszczę”.

[48] Akk. zanānu „troszczyć się, zaopatrywać”.

[49]Traktuję to jako formę rzeczownikową z prefiksowanym taw.

[50] Stereotypowa formuła, której moglibyśmy oczekiwać w tym miejscu.

[51]Rekonstrukcja na podstawie standardowego paralelizmu tytułów ’al’ilyn  b‘l // rkb  ‘rpt.

[52]L. 24-25 rekonstruowane na podstawie KTU 1. 3 iv 1-3.

[53]Odnośnie tego idiomu, por. Prz 27,8.

[54]Por. Driver (1956:77). Na podstawie KTU 1. 3 v 1.

[55]Por. linia 1.

[56]Rekonstrukcja w nawiązaniu do l. 19-20.

[57]’ilm jako stopień najwyższy: Smith (1994:154).

[58]Paralele służące rekonstrukcji l. 30-32 pojawiają się w innych opisach uczt – por. KTU 1. 4 vi 40-43, KTU 1. 22 i 12-14.

[59]Rekonstrukcja l. 1-8 na podstawie KTU 1. 3 vi  12-25.

[60]Por. 1. 3 vi 12-16. Zob.. także, KTU 1. 17 v 20- 21, 30 -31.

[61]Por. KTU 1. 3 iv 38. Odnośnie czołobitnego hołdu z należytego dystansu – wzmianki w listach KTU 2, 12. 6-11; 2. 64. 5-8. Por. także Wj 24,1.

[62]„Zręczny-i-obeznany”. Por. hebr. kšr (akk. kašārum) oraz akk. ħasīsu.

[63]>Aram. hawnā’ „umiejętność, zdolność, moc”.

[64]Dosł. „temu o biegłych rękach”.

[65]Linie 4-6 odzwierciedlają strukturę dyplomatycznej korespondencji (l- X rgm tḥm Z). Por. KTU 2. 13. 1-8.

[66]Arab. hawa? (Caquot-Sznycer 1974:304).

[67]Por. KTU 1. 4 vii 15.

[68]Zob. KTU 1. 101 13.

[69]Kielich losu dzierżony przez Ela. Hebr. menat kōs (Ps 11,6;16,5). Szczegółową analizę tej idei oraz jej biblijne echa przedstawia: Lipiński (1970:75-88). 

[70]Rekonstrukcja l. 12-16 na podstawie KTU 1. 3 iii 20-29.

[71]Propozycja przekładu zachowująca zgodność etymologiczną z czasownikiem „rzec”, za pomocą którego przekładam √rgm. Staropolska „rzecz” to „zdolność mówienia, mowa, dar słowa”, co ilustruje cytat z Biblii Królowej Zofii: „Usłyszał Pan głos rzeczy waszych” (Pwt 1, 34). W takim znaczeniu terminu „rzecz” pojawia się również na kartach Psałterza Dawidów J. Kochanowskiego.

[72]Akk. ti’âmtu = hebr. tehôm; dosł. „ryczący = wzburzone morze, odmęt”. √hmh /hwm?

[73]Rozmowa niebios z krainą umarłych? Odnośnie takiego znaczenia ’arṣ, zob. KTU 1. 5 ii 16; 1. 6 ii 19. Por. także, KTU 1. 5 v 15; vi 8-9. 25.27 (29 i 31 – rekonstruowane) 1. 6 i 8.18; ii 16.

[74]Por. hebr. √b‘h III „znaleźć” –  dosł. „obnażyć, uczynić jawnym”. Zob. Wj 22,4, Ob 1,6.

[75]KTU 1. 1 ii 24; iii 12; 1. 3 iii 29.

[76]Odnośnie rekonstrukcji  l. 17-21a, por. KTU 1. 3 iv 31-36.

[77]Kontekst sugeruje porównanie z hebr. √pwš. Fonetyczna zamiana p/b.

[78]Odnośnie identyfikacji topograficznej, zob. Smith (1994:166-167)

[79]Znaczenie niepewne. √ŧpd – „postawić, umieścić (nogi)”. Por. KTU 1. 4 iv 29.

[80]Hebr. √mtḥ „rozciągać, rozcapierzać” (Iz 40,22).

[81]Tytuł dp’id – dosł. „ten z sercem”. Arab. đu fū‘ad, Gibson (1977:155). Odnośnie tej cechy Ela, por. imiona ḥn’il, ḥnn’il „Łaskaw-El”.

[82]Nieregularne šnm zamiast poprawnej formy šnt. Możliwe, że słowo to miało pierwotnie dwie formy mnogie. Jedna z nich przetrwała wyłącznie jako element tytułu boskiego. Interpretację tę potwierdzają inne charakterystyki Ela. Znana jest jego siwa broda (šbt dqnk: KTU 1. 3 v 25; KTU 1. 4 v 4). W KTU 1. 10 iii 6 pojawia się tytuł drdr „Ten, który z pokolenia (na) pokolenie”.

[83]Linie 27-29 = KTU 1. 4 v 18.

[84]Linie 28-30 – por. Driver (1956:75).

[85]Rekonstruowane na podstawie KTU 1. 1 iii 10 i paralelnych wystąpień.

[86]Linie 3-5 wydają się być modyfikacją stereotypowej  formuły epistolarnej – zob. przyp. 65. Odnośnie elementów rekonstrukcji - por. KTU 1. 1 iii 12.

[87]Por. linia 24.

[88]Odnośnie fonemu  ẓ  jako dialektycznego wariantu  ṭ̣, por. lẓpn (lṭpn) i  ẓhrm ( ṭ̣hrm) w KTU 1. 24. Zob. też Dietrich - Loretz - Sanmartín (1975:103-108)

[89]Wiadomości były przekazywane przez posłańców za pośrednictwem tabliczek. Zob. KTU 1. 2 i 26.

[90]Por. linia 25.

[91]Por. KTU  1. 4 v 18-19. 34-35.

[92]Modyfikacja zwyczajowego b tk? Możliwy błąd kompozycyjny niedoświadczonego skryby.

[93]Termin ten wiąże się ściśle z osobą Baala. Por. KTU 1. 2 i 37 oraz KTU 1. 1 v 9. 22.

[94] Por. KTU 1. 2 iii 12.

[95]Tradycyjna metafora umierania. Por. KTU 1. 18 iv 24-25; 36-37; KTU 1. 19 ii 38-39; 43-44.

[96]Por. KTU 1. 23 4.

[97]Shifman (1999:475).

[98]Bardzo niepewna rekonstrukcja obu wersetów. Forma t‘tqn pojawia się w korpusie tekstów z Ugarit tylko jeszcze jeden raz (KTU 2. 36 17). Odnośnie linii 13 -  por. KTU 1. 1 v 6.

[99]Modyfikacja tradycyjnej formuły (šd // kmn; por. KTU 1. 1 iii 2 i inne) prawdopodobnie podyktowana odmiennym kontekstem (motyw budowy pałacu).

[100]Hebr. √qrr.

[101]Zbieżność tematyczna i leksykograficzna z egipskim mitem o unicestwieniu ludzkości. Bóg Re uśmierza gniew krwawej Hator, każąc rozlać piwo zabarwione ochrą (ddyt). Bogini bierze je za ludzką krew, a upiwszy się, musi zaniechać dzieła niszczenia. Na uwagę zasługuje podobna charakterystyka postaci Hator i Anat oraz paralelizm sytuacyjny (Smith 1994:204-205).

[102]Rekonstrukcja linii 0-3 na podstawie KTU 1. 1 iii 17-21a.

[103]Centrum kosmosu – serce dwóch otchłani (Smith 1994:225-234).

[104]Ugr. qrš oznacza solidny namiot wsparty na drewnianej więźbie. Smith (1994:188-189).

[105]Rekonstrukcja linii 4-6 na podstawie KTU 1. 6 i 32-38.

[106]KTU 1. 4 iv 58.

[107]Por. KTU 1 . 4 v 55.

[108]Zob. KTU  1. 4 v 26-27.*bšr ttn. Por. idiom ntn ql (KTU 1. 2 iv 6; 1. 10 iii 33; 1. 16 i 13) Shifman (1999:496).

[109]Dosł. „ku polom morza”.

[110]Rekonstrukcja bardzo niepewna. Punkt wyjścia stanowi hipotetyczna obecność tytułu dmrn.  

[111]Rekonstrukcja bardzo niepewna. Por. KTU 1. 4 vi 25-35.

[112]Podobna metafora, ale z użyciem synonimicznego √šbm, pojawia się w KTU 1. 83 5.

[113]Idiom oznaczający śmierć, powszechnie używany w poezji ugaryckiej.

[114]Żona, która mogła urodzić dziedzica, stanowiła o przyszłości króla.

[115]Zrekonstruowana tutaj formuła *šm‘ m‘  pojawia się także w 1. 4 vi 4; 1. 6 vi 23-24; 1. 4 v 59.

[116]Akk. ša’ārum.

[117]Odnośnie linii 17-18, por. 1. 6 vi 23-29.

[118]Lament ten powraca w skargach Baala: 1. 3 iv 46-48, v 38-39, 1. 4 i 9-10 raz iv 50-51.

[119]Podobnej  metafory używa bóg Mot, opisując swoją żądzę władzy (KTU 1. 5 i 14).

[120]Interpretuję √rḥṣ jako odpowiednik hebr. √r‘ṣ „rozbijać, rozszarpywać”. Wymiana /.

[121]Por. KTU 1. 4 vii 43.

[122]Asztar zwraca się w tym miejscu do Jama.

[123]Rekonstrukcja bardzo niepewna –  wyłącznie na podstawie kontekstu, de Moor (1987:38).

[124]Tekst bardzo fragmentaryczny, pewny przekład niemożliwy.

[125]Rekonstrukcja formuły przekleństwa na podstawie KTU 1. 16 vi 54-57.

[126]Rekonstrukcja l.12-13 nawiązuje do l. 32-33.

[127]Por. hebr. ’ēṭ.

[128]Dosł. „parskanie [rozdarć/pęknięć] nosów ich”.

[129]Por. linia 20.

[130]Większość tłumaczy interpretuje ’al jako partykułę przeczącą. Jeśli jednak posłańcy nie składają należytego hołdu, problematycznym staje się czasownik qmm „powstać”. Co więcej, w dalszej części narracji to Baal łamie zasady atakując posłańców. Istoty dramaturgii nie stanowi sugerowana zuchwałość posłańców lecz kontrast pomiędzy dworskim formalizmem a bezradną złością zniewolonego Baala. Por. Wyatt (1998:62-63).

[131]√yqy może posiadać zarówno konotację „posłuszeństwa wobec”, jak i „troski o”.

[132]Hebr. hamullâ.

[133]Por. linia 35a: √‘ny „upokorzyć”.

[134]√yrŧ „udeptywać, miażdżyć”. Frazę pđh wiążę z arab. fađđ „sam, pojedynczy”. Por. van Selms (1970:260).

[135]W tekście hapax legomenon ll. Błąd skryby?

[136]Dosł. „to, co pokrojone, posiekane”. Por. akk. šarāmum.

[137]Idiom oznaczający czuwanie, stróżowanie, w dalszym rozumieniu, podporządkowanie. Smith (1994:288).

[138]√‘ll. Por. BH we‘olalettiy be‘āpār qārenî „i poniżyłem w prochu róg mój”, Hi 16,15.

[139]Odnośnie tabliczek uwierzytelniających słowa legatów, zob. Smith (1994:304).

[140]Akk. argamannu, hebr. ’argāmān. Przenośnie trybut, haracz.

[141]Akk. enēš, hebr. ’nš: „być słabym, wstrząśniętym” użyte w opisie króla Dawida omdlewającego z bólu przy agonii syna (II Sam 12,15).

[142]Rekonstrukcja czasownika na podstawie linii 40.

[143]Dosł. „człowieka wolnego”.

[144]Rekonstrukcja –  van Selms (1970:261).

[145]Por. KTU 1. 23: 10-11.

[146]√lwn +sufiks y. Por. hebr. telunnôt „szemranie” z tego samego rdzenia.

[147]Ugr. √yrw, hebr. √yrh.

[148]Posłańcy odchodzą z taką samą dworską kurtuazją, z jaką przybyli (Elgavish 2000: 73–90). Kolejny argument za pozytywnym odczytem partykuły ’al w poprzednich scenach.

[149]>Stan kolumny uniemożliwia jej rekonstrukcję.  

[150]Tekst niezrozumiały,

[151]Hebr. mānôaḥ, meûnāḥ.

[152]Akk. irtu „pierś”, arab. ri’atu „płuco”. Driver (1956:135).

[153]Metafora wykorzystująca przewrotną grę słów; szkarłat (znak godności królewskiej) i robactwo (obraz chaosu) z tego samego rdzenia √tl‘ (notabene, szkarłatny barwnik pozyskuje się z różnych gatunków owadów).

[154]Hebr. šammâ.

[155] √nsy (Gt) „wypróbować, doświadczyć”.

[156]Wyraz poddaństwa –  por. Ps 2,12.

[157]Hebr. šā’ā.

[158]Hebr. me‘ārā.

[159]Por. Hab. 3, 10.

[160]√ṣmd „wiązać, przywiązywać, spajać”. Opis walki przy użyciu tej broni przywodzi na myśl cep bojowy. W tłumaczeniu wykorzystuję staropolską nazwę o etymologii analogicznej do ugaryckiego odpowiednika.

[161]√grš (forma – D jussivum). Por. hebr. yām nigrāš (Iz 57,20).

[162]Arb. √rqṣ „tańczyć, wirować”. Driver (1956:155).

[163]Zwykle tłumaczone jako „orzeł”. Biblijne opisy, które ukazują tego ptaka jako łysego (Mich 1,16) i  żywiącego się padliną (Hi 39, 27-30), poddają w wątpliwość taką interpretację. Równie niejednoznaczne są źródła akadyjskie. H. P. Müller (1995:137-139).

[164]’aymr = ’ay „wszyscy, wszystko” + √mry „wyganiać”.

[165]Hebr. √yqš.

[166]Hebr. √ybš.

[167]Na podstawie linii 6.

[168]Skrócona forma regularnego ’imt.

[169]Podobną konotację żądzy posiada inny rdzeń związany z doświadczeniem  gorąca – zwd. Por. KTU 1. 24 8. 12. Odnośnie rekonstrukcji, por. Driver (1956:83).

[170]Oto główny rywal Baala, przestraszony słowami bogini, staje się pierwszym zwiastunem jego królowania. Struktura sceny przypomina zakończenie sporu z Motem (KTU 1. 6 vi 30-35). W obu przypadkach pojawiają się cztery elementy: a) walka; b) upadek przeciwnika Baala; c) interwencja bogini; d) pokonany wróg Baala ogłasza jego panowanie.

[171]Dobra nowina o królowaniu Baala zostaje powtórzona trzykrotnie. Układ linii 30-37 sugeruje powtarzalną, hymniczną strukturę poetycką, która ułatwia rekonstrukcje uszkodzonego tekstu.

[172]Rekonstrukcja niepewna. Por. KTU  1. 83 8-10.

[173]Ogłosiwszy panowanie Baala, Jam najwyraźniej uchodzi z życiem. W przeciwnym wypadku trudno wytłumaczyć jego obecność w dalszych partiach narracji (por. KTU 1. 4 iii 12-13). 

[174]Tekst poważnie uszkodzony – rekonstrukcja niemożliwa.


Data utworzenia: 27/03/2012 @ 20:17
Ostatnie zmiany: 23/04/2013 @ 06:40
Kategoria : - Bliski Wschód
Strona czytana 9164 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko
0-Mitreo_Ostia.jpgmaxim-pontif-coin.pngarval.jpg0-lararium2.jpgcaracalla-serpent-coin.jpgcaesar-flamin-coin.jpgkybele.jpg0-aura_velificans_su_cigno.jpg0-Columns-Nimes.JPG0-Suovetaurile_Louvre.jpg0-telllus.jpeg0-ara-p.jpg0-Ara_Pacis_Rom.jpg0-sol-invictus-1.jpgforum_romanum.png0-panteon.jpg0-bacchus.jpgmoneta-rzym-caduceusz.jpg0-maison-carree.jpg0-august.jpgdiana-efeska-coin.jpg0-maisone-carree-2a.jpg0-Vestal_Palatino.jpgmatri-magnae-coin.jpgA_HIRTIUS-coin.jpg0-meduza.jpgDenarius-Volteia-Roman-coin.jpg0-Apollo Sol.jpg0-Baalbek-Bacchus.jpgvespasan-caduceus.jpg0-tempio_di_minerva_assisi.jpg0-Tempio_di_Iside.JPGbocca.jpgjuno.png0-Clipeus_Helios_Terme.jpg0-panteon2.jpg0-Memento mori-Naples.jpg0-ap6.jpgdivina-augusta-coin.pngpanteon-capitel-bm.pnggenii_2.jpg0-La_Maison_carree.JPG0-janus.jpgvenus-genetrix-coin.jpgpontifex-coin.jpgdivus_julius-coin.jpgAugus-Pontifex Maximus.jpg0-satiro-danzante.jpg0-lararium.jpg0-garni.jpg0-nimes-the-maison-carree.jpg0-cupid-pom.jpgClipeus_Selene_Terme.jpg0-scul.jpg0-mitra.jpgswiatynia-saturna-rome.jpghades.jpgluk-konstantyna.jpg0-westalka.jpgnero-coin.jpg0-lar.jpg0-lupa.jpgTemplo_de_Augusto_Pula.jpg0-TempioVesta.jpgdivus-augustus-Gold_Coin.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 6500188 odwiedzający

 73 odwiedzających online