Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Buddyzm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

Magia - Wiedźmy znad Warty

Wiedźmy znad Warty
Na czarownice polowano u nas jeszcze pod koniec osiemnastego wieku
 
Polska bez stosów to historyczne łgarstwo. Na naszych ziemiach stosy płonęły częściej niż w innych krajach i najdłużej, aż do końca XVIII wieku. Na czarownice (o czary oskarżano także mężczyzn, ale znacznie rzadziej) polowano u nas równie często jak na grubego zwierza.

Przez prawie 300 lat

w Europie dokonano około 100 tys. egzekucji ludzi obwinionych o uprawianie czarnej magii, z czego w Polsce 15-30 tys. - twierdzi Bohdan Baranowski, autor najczęściej cytowanej polskiej książki o procesach czarownic. Oznacza to, że co czwarta spalona na stosie rzekoma wiedźma pochodziła z Polski. Spalono u nas więcej ludzi podejrzewanych o czary niż łącznie na Wyspach Brytyjskich i w Szwajcarii, tradycyjnie uważanych za centra prześladowań czarownic. Tylko w Niemczech zgładzono ich więcej niż w Polsce - około 50 tys.

Do niedawna Polska była także uważana za miejsce ostatniego procesu czarownic w Europie, przeprowadzonego w 1793 r. (takie procesy zostały u nas zakazane w 1776 r.). Do spalenia dwóch kobiet miało dojść w okolicach Poznania. Nie znaleziono jednak potwierdzenia tego zdarzenia w wiarygodnych źródłach historycznych.

Igraszki z diabłem

Nieurodzaj, susza, gradobicie, impotencja, ludzkie i zwierzęce choroby, śmierć - za wszystko to obwiniano czarownice. Przypisywane im praktyki zaczęto uważać za zbrodnię w XV wieku. W zachodniej Europie najwięcej procesów i egzekucji odbyło się w latach 1560-1630. W Polsce i na Węgrzech apogeum polowań na wiedźmy przypada na lata 1675-1725. Pierwszy udokumentowany wyrok śmierci zapadł w Chwaliszewie (obecnie część Poznania) w roku 1511, a ostatni - w Doruchowie w 1775 r. Miano wówczas sądzić 14 kobiet (zdarzenie to znane jest tylko z relacji opublikowanej w 1863 r.).

Przebieg większości procesów czarownic był podobny. Świadkowie byli fałszywi, a podsądna rzadko mogła korzystać z pomocy obrońcy. Oskarżonej zadawano zwykle pytania typu: Od jak dawna jesteś czarownicą? Kogo widziałaś na Łysej Górze? Kto nauczył cię czarów? Czy uprawiałaś seks z diabłem? Jak często i w jakie dni? Kazano jej wypowiedzieć imię Maryi i Boga. Prowadzono do celi tortur, gdzie straszono ją narzędziami. Jeżeli nie przyznała się do zarzutów, była torturowana, zwykle trzykrotnie podczas procesu. To zazwyczaj rozwiązywało jej język. Dwunastoletnia Anna podczas tortur doniosła na ponad 70 osób. Sędziowie często sugerowali kobietom nazwiska rzekomych wspólników, którym urządzano potem odrębne procesy. Tak działo się na przykład w Gnieźnie (w latach 1689-1690) i w Grodzisku Wielkopolskim (w latach 1707-1719).

Sędziów fascynowały przede wszystkim konszachty czarownic z diabłem. Kobiety oskarżano o uprawianie z nim seksu (nawet w ich własnych łóżkach, gdy obok leżał mąż). Diabeł krył się pod ich pachami, aby podczas tortur nie czuły bólu. Innym razem sam je bił. Znamienne, że choć najpopularniejsi w polskim folklorze są Rokita i Boruta, ich imiona nie pojawiają się w procesach o czary. Diabeł z zeznań nazywa się zwyczajnie: Jan, Wojciech, Marcin, a nawet Barbara. Nosi wytwornie ubranie, z pochodzenia bywa Francuzem, Żydem, ale także Polakiem. Wiedźmy spotykały się z nim na sabatach, na które leciały na miotłach, jechały małymi powozami lub podróżowały - jak Małgorzata ze Skoraczewa - na Marcinie. Sabaty odbywały się na Łysej Górze, gdzie czarownice jadły, piły i tańczyły. Niejaki Kazimierz z Grodziska zeznał, że jedzeniem czarownic był koński nawóz, a napojem - mocz. Oczywiście nic, co pochodziło od diabła, nie mogło być dobre.

Od krowy do hostii

W dawnej Polsce istniało mnóstwo pretekstów do oskarżeń o czary: jedyna krowa w gospodarstwie zdechła, przestała dawać mleko albo ser się zważył. Jeżeli żebrak odmówił wzięcia jałmużny, a osobie, która chciała mu ją ofiarować, zachorowało akurat zwierzę lub dziecko, o nieszczęście obwiniano żebraka. Jeśli zachorował mężczyzna, który miał kochankę, można ją było oskarżyć o rzucenie uroku. Najłatwiej jednak było winić złe moce, jeśli coś złego stało się ze zbiorami, dobytkiem lub rodziną pana sprawującego absolutną władzę nad poddanymi.

W serii procesów w Grodzisku Wielkopolskim, które odbywały się w latach 1707-1719, wiedźmy oskarżano o kradzież hostii, którą potem rzekomo maltretowały aż do momentu, gdy pojawiło się płaczące dzieciątko Jezus. Krew z hostii wykorzystywały do czarów. To oskarżenie, jedno z najskrajniejszych w polskich procesach, było echem piętnastowiecznych zarzutów skierowanych przeciwko Żydom, a opartych na legendzie krwawiącej hostii.

Papierowy młot na czarownice

Wśród bogatej wówczas literatury demonologicznej najgorszą sławę miał "Malleus Maleficarum" z 1486 r., swoisty kodeks procesów o czary, napisany przez dwóch dominikanów - Kramera i Sprengera. Radzono w nim, jak rozpoznać wiedźmy i jakie procedury wobec nich stosować. Polskie tłumaczenie tego dzieła (jedyny w Europie przekład na język narodowy) ukazało się w 1614 r. Jego autorem był Stanisław Ząbkowicz, sekretarz kasztelana krakowskiego, ks. Ostrowskiego.

Zachętę do prześladowania czarownic miała stanowić Biblia. Sentencja "Nie dopuścisz czarownikom żyć" (Księga Wyjścia 22,18) była przytaczana w wyrokach wielu procesów czarownic. W rzeczywistości hebrajskie słowo kassaph znaczy raczej "truciciel", a nie "czarownik". Łacińskie maleficus oznacza natomiast "źle czyniący", co Bartłomiej Groicki uwzględnił w swym szesnastowiecznym zbiorze praw, używając terminu "złoczyńca".

Kilku polskich duchownych odważyło się potępić tortury orzekane przez sądy. Biskupi Florian Kazimierz Czartoryski i Józef Załuski nie mogli jawnie występować przeciw wierze w konszachty z diabłem (mogliby zostać uznani za heretyków), ale wzbudzali wątpliwości w uczestnikach i obserwatorach procesów. Te fakty przeczą powszechnemu przekonaniu, że to Kościół był odpowiedzialny za prześladowanie czarownic. W rzeczywistości od kiedy procesy o czary stały się domeną świeckich sądów, Kościół miał na nie niewielki wpływ.

Gorliwa Wielkopolska

Najbardziej zapracowane były sądy w Wielkopolsce. "Nasza Wielkopolska nie zwyczajnie zagęściła się na kształt pożarów czarownicami lubo prawdzywemi, lubo mniemanemi" - napisał w 1639 r. anonimowy autor "Czarownicy powołanej". Wielkopolska była w tym podobna do Niemiec. Trudno dzisiaj określić, jak zawzięcie ścigano czarownice w innych regionach kraju. Podczas II wojny światowej Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, gdzie znajdowało się wiele dokumentów, zostało w dużym stopniu zniszczone (podczas powstania warszawskiego znajdował się tam szpital polowy). Zachowały się natomiast archiwalia z Warthegau (Kraju Warty), dlatego tak dobrze udokumentowane są procesy czarownic w Wielkopolsce. Ale Lublin, Kraków, Toruń, Wilno czy Płońsk też były świadkami płonących stosów.

Andrzej Karpiński, autor książki "Kobieta w mieście polskim 1550-1700", pisze o 78 wyrokach śmierci wykonanych na kobietach oskarżonych o czary w Poznaniu, Lwowie, Krakowie i Lublinie. Podczas własnych badań odkryłam materiały z ponad pięciuset procesów. Krzysztof Szkurłatowski z Uniwersytetu Gdańskiego bada prawie sto spraw z Prus Królewskich. Z badań tych wynika, że nasz udział w historii europejskich prześladowań czarownic był znacznie większy, niż się dotychczas wydawało.

Wanda Wyporska

Wprost  35/2001
źródło:http://www.wprost.pl/ar/10942/Wiedzmy-znad-Warty/?I=979

Data utworzenia: 23/02/2012 @ 20:02
Ostatnie zmiany: 30/04/2020 @ 03:33
Kategoria : Magia
Strona czytana 23511 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze

Nikt jeszcze nie komentował tego artykułu.
Bądź pierwszy!

 
Trzecie Oczko


religie-sw.jpg
etnologia-religii-szyjewski.jpg
NAPISY--1994.jpg
zarys-h-sz.jpg
rozmowy-z-diablem.jpg
de-mello.jpg
bancroft-wspolczesni.png
his-b-w.jpg
krotka-hi-islamu.png
Tako rzecze-zaratustra-1922-Nietzsche.jpeg
bravo.jpg
d-bog-urojony.jpg
niwinski-mity-symbole.jpg
edda-lelewel-1828.jpg
historya-pow-h-3a.gif
ewolucja-boga.jpg
graves-mity-gr.jpg
znak-1994-2-465.jpeg
e-jastrzebowska.jpg
chrystianizacja-europy-kosciol.jpg
putek-1966-mroki-s.jpg
cyw-zyd.jpg
u-schylku-starozytnosci-2014-a.jpg
IDEA-XIX-2007.png
nieznane-arch-mis.jpg
prawo-wyznaniowe-2011.png
Chiny-nowe.jpg
czarn-mwxxw.jpg
Szalenstwo w rel-swiata.jpg
eisenberg.jpg
tajemnice-smim.jpg
megalomania-narodowa-by.png
heinemann-eunuchy.png
COLLECTANEA-PHILOLOGICA-XX-2017.jpg
Historia Czechoslowacji - Heck-Orzech.jpg
markus-chrzesc.jpg
od-mojzesza-do-mahometa-ke.jpg
dogon-ya-gali.jpg
fuld-krotka.jpg
czary-i-czarty-polskie-tuwim.jpg
Mieszko_Pierwszy_Tajemniczy.jpg
rozmyslania-marek-a 1913.jpg
camus-eseje.jpg
krewzkrwijezusa.jpg
historia-kosciola-2-600-1500.jpeg
burszta-asteriks.png
mity-skandynawskie-ma.jpg
islam-wnuk.jpg
in-god-we-trust.png
margul-mity-z-pieciu.png
anatomia hybrydy.jpg
psychologia-religii-bernhard-grom.jpg
zbikowski-legendy.jpg
sachs_muzyka-wswieciestar.jpg
saggs.jpg
jerzy-adamski-historia-l-f.jpg
trevel-his-a.jpg
ap06.jpg
dynastia-piastow-ba.jpg
tocqueville.jpg
ilustrowany-slownik-terminow-lit.jpg
religierzymu.jpg
bronk-podstawy-nauk-o-religii.jpg
zapomniane-n-strzelczyk.jpg
baschwitz-czarownice_dzieje.jpg
religia-a-wspolczesne-stosunki-miedzynarodowe.jpeg
prawo-koscielne-kat.jpg
hall-heretycy.jpg
wiek-propagandy.jpg
joga-eliade.jpg
Leeuw-fenomonologia.png
upaniszady-ut.jpg
Medzat_Studia Egiptologiczne-2-13-1.jpg
erman-mity-s.jpg
przeglad-religioznawczy.png
Malinowski-Wierzenia_pierwotne.jpg
ency-archeo-z-s.jpg
grabski-mieszko.jpg
Jasienica-slowianski rodowod-1961.jpg
Narody dawnej.jpg
tylak-bog.jpg
historia-wenecji_norwich.jpeg
przeinaczanie-jezusa-bart-ehrman.jpg
jero.jpg
psychoanaliza-i-religia.jpg
watykan.jpg
chrzescjianstwo-rusi-k.jpg
pliniusz-h-n.jpeg
historia-mali-tymowski.jpeg
zli-papieze-c.jpg
drioton-egipt-faraonow-2.jpg
wilson-krwawiacy.png
slowianie-mitologie-swiata.jpg
leksykon-re.jpg
meczenstwo_w_islamie.jpg
kompendium-nauki-sk.jpg
pod-sztandarem-nieba-wiara-ktora-zabija-w-iext43267118.jpg
rzeczpospolita_topolski.jpg
amsterd-abc.jpg
mitoznawstwo-porownawcze.jpg
Saga-o-Nibelungach-Treumund.png
judyta-postac-b-granic.jpg
101-tore-murphy.jpg
od-abrahama-do-ch.jpg
apokryfy-nowego-testamentu.jpg
wu-wei-plyn-z-pradem-zycia-Fischer.jpg
polskie-n.jpg
szrejter-mitologia.bmp
40-piesni-r.png
konstytucja-laidler.jpg
malinowski-zsdzikich.jpg
stern-zlote-mysli.png
studia-theologica-varsaviensia-1977-1.jpg
bugaj-hermetyzm.jpg
przeglad-historyczny-87-1996.jpg
girard-koziol.jpg
etyka-prot-weber.jpg
o-duszy.jpg
Rodzima wiara ukrainska - Lozko.jpg
kultura-smierci-1.jpg
labuda-m.jpg
watykan-zd.jpg
mysli-sw-jana-chr.png
100-punk-zap.jpg
swity-koszmar-haught.jpeg
delitsh-babilon-i.jpg
klengel-his-sy.jpg
klucz-niebieski-k.jpg
niemcy500.jpg
historia-irlandii.jpg
nor-davies-boze-igrzysko.jpg
ogarek-czoj.jpg
polska_mieszka_i1.jpg
Szyszko-Hinduizm-buddyzm-islam.jpg
mit-azteko1.jpg
mitologia-l-tur.jpg
pilarczyk-literatura-zydowska.jpg
nowe-ateny.jpg
100_filmow_Lis.jpg
MACHIAVELLI-Ksiaze-1917.jpg
odrodzenie-2000-44.png
his-euro.jpg
bogowie-slowian-m.jpg
kaligula.jpg
babilonskie-zaklecia.jpg
hinduizm_-k.jpg
kartezjusz-roz.jpg
pales.jpg
polska-X-XI.jpg
historia-pow-sredniowiecza-zientara.jpeg
egipt-i-biblia-p-montet.jpeg
Collectanea Theologica 83-2013-nr 4.jpg
Zycie-Buddy_1927.jpg
listy-prof.jpg
polityka-jako-wyraz-lub-nastepstwo.jpg
kissinger_dyplomacja.jpg
Leksykon_duchowosci_katolickiej.jpg
podstaw-wiedzy-muzulmanskiej.PNG
wzory-kultury-b.jpg
haidit-prawy-umysl.jpg
ramadan-i-kurban.png
magia-i-religia.jpg
hyperborea-religia-grekow-gebura.jpg
maly-slownik-religiozna.jpg
Historia-sztuki-eu_Meyer.png
Historia bez cenzury - Hartwig.jpeg
wewior-wstepujac-w.jpg
mieszko-I-strzelczyk-1992.jpg
1908-o-wolnosci.png
monarsze-sekrety-jankowski.jpeg
butterwick.jpg
demony-r.jpeg
pascal-mysli.jpg
estreicher-zarys.jpg
swieci-nie-swieci.jpg
STUDIA-RELIGIOLOGICA-39_2006.jpg
his-p-k.jpg
milczenie-1-2012.jpg
lengauer-religijnosc.jpg

Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 9871407 odwiedzający

 359 odwiedzających online