Religioznawstwo
Zagadnienia Religijne
Europa Pogańska
Azja
Hinduizm i odłamy
Judaizm i odłamy
Chrześcijaństwo i odłamy
Islam i odłamy
Afryka
Ameryka
Australia i Oceania

==>> WPROWADZENIE - Klasyfikacja religii

Klasyfikacja religii
Podstawowa terminologia

RELIGIA

religia, zjawisko społeczno-kulturowe, którego istotnym elementem jest stosunek człowieka do sacrum; religię bada się jako strukturę złożoną z doktryny (wierzenia dotyczące genezy, struktury i celu istnienia człowieka i świata), kultu (praktyki związane z tymi wierzeniami) oraz organizacji (instytucje kształtujące świadomość religijnej i formę życia religijnego wyznawców); wielość religii jest wynikiem różnego pojmowania i wyobrażania sacrum przez różne ludy i grupy społecznej (totem, fetysz, mana, duchy przyrody i przodków, panteon bóstw, Bóg pojmowany jako byt transcendentny i osobowy); przyjmuje się podział religii na: uniwersalistyczne (buddyzm, chrześcijaństwo, islam) i etniczne (narodowe i plemienne), a także na teocentryczne (judaizm, chrześcijaństwo, islam, zaratusztrianizm) i kosmocentryczne (religie starożytności, animizm, religie Wschodu).
Religia, (z języka łacińskiego: 1) relegere - "na nowo odczytać", 2) reeligere - "ponownie wybrać", 3) religare - "wiązać").
Uważa się, że na istnienie religii wskazują: a) doktryna, b) kult, c) grupa wyznawców, dla której część lub aspekt rzeczywistości stanowi sacrum (świętość), co wymaga określonych działań indywidualnych i zbiorowych, wyrażających się w specyficznych przeżyciach psychicznych.
Od nauki odróżnia religię zawarty w niej immanentnie element wiary w sacrum, od magii zaś to, że działania mające spowodować określoną zmianę poprzez odwołanie się do sfery sacrum nie przynoszą skutków automatycznie, lecz konieczna jest w jakiejś mierze samoistna interwencja tej sfery.
Od systemu wierzeniowego religia różni się tym, że cechuje ją spójna i ustalona interpretacja doktryny. Obecnie uważa się, że główne idee religijne wywodzą się z kompleksu wierzeniowego paleolitycznych grup zbieracko-łowieckich − szamanizmu (totemizm, animizm, fetyszyzm, animatyzm stanowią jedynie jego formy i aspekty).
Wątki szamańskie uległy przeobrażeniu w okresie neolitycznym (rolnictwo, matriarchat, kult Wielkiej Bogini). Następnym etapem było powstanie religii astrobiologicznych (w których symbolizacja opierała się przede wszystkim na astronomii i biologii).
Głównymi formami religii są m.in.: a) politeizm (wielość bogów), b) henoteizm (wszyscy bogowie są aspektami jednego bóstwa), c) panteizm (wszystko jest bogiem), d) monoteizm (istnieje tylko jeden bóg).
Do religii uniwersalistycznych należą: chrześcijaństwo, islam, buddyzm, judaizm, który jest zarazem religią narodową.
Religia, w starożytności formułowano głównie jej definicje oparte na analizie etymologicznej słowa religia; Cyceron wyprowadzał religie od relegare (odczytać na nowo) określając religie jako "pilne przestrzeganie tego, co ma związek z czcią bogów", Laktancjusz z religare (wiązać, spajać) rozumiejąc przez religie "połączenie i związanie z Bogiem"; współcześnie definiuje się religie na trzy sposoby:
1. Definicje genetyczne - które wskazują i określają r. przez wskazanie źródeł i procesu jej powstania; należy do nich marksistowska definicja r. jako zmistyfikowanej formy świadomości (r. jest "fantastycznym odzwierciedleniem w ludzkich głowach tych sił zewnętrznych, które rządzą codziennym bytem ludzi, odzwierciedleniem, w którym siły ziemskie przybierają postać sił nadziemskich". - F. Engels), definicja L. Feuerbacha traktująca r. jako alienację ("uprzedmiotowienie i projekcja ludzkich właściwości w jakiś poza-świat"), a także nawiązujące do Z. Freuda definicje psychoanalityczne, traktujące r. jako rodzaj kolektywizacji neurozy wynikającej z bezradności człowieka wobec zewn. sił natury i wewn. sił instynktownych; definicje genetyczne są charakterystyczne dla krytycznych i ateistycznych ujęć r. i często starają się zredukować r. do innych dziedzin kultury.
2. Definicje strukturalne - określające r. jako rodzaj relacji, zwł. osobowy stosunek człowieka do świętego Boga (M. Scheler), doświadczenie elementu tego, co nieuwarunkowane we wszystkich dziedzinach życia (P. Tillich), bezpośredni, osobowy i egzystencjonalny stosunek jednostki do Boga (S. Kierkegaard), każdy system myśli i działań, podzielany przez pewną grupę, który dostarcza jednostce układu orientacji i przedmiotu czci, których potrzeba stanowi pierwotne wyposażenie psychiki ludzkiej (E. Fromm), czyny i doświadczenia odosobnionej jednostki ludzkiej, o których jednostka ta mniema, że odnoszą się one do czegoś, co ona uznaje za boskie (W. James).
3. Definicje funkcjonalne - starające się określić r. poprzez rolę, jaką pełni w życiu jednostki i społeczeństw; należy do nich koncepcja É. Durkheima widzącego w r. czynnik jednoczący grupę ludzką (jednolity system wierzeń i praktyk odnoszący się do rzeczy świętych, tzn. wyłączonych, do wierzeń i praktyk, które zespalają w jedną wspólnotę moralną, zwaną Kościołem, tych wszystkich, którzy do niej należą.); dla M. Eliade r. to przede wszystkim włączanie w sferę sacrum (świętości) tego, co przemijające, nadawanie nowego boskiego sensu temu, co przygodne; do definicji funkcjonalnych zalicza się także opinię św. Tomasza z Akwinu, który określił r. jako cnotę, sprawność należącą do cnoty sprawiedliwości, na mocy której człowiek oddaje Bogu należną mu cześć. Odrębnym od definicji r. jest problem klasyfikacji; najczęściej dzieli się r. pod względem przedmiotu kultu - na ateistyczne (nie przyjmujące wiary w żadne bóstwo, np. buddyzm), politeistyczne (politeizm) i monoteistyczne (monoteizm) oraz pod względem zasięgu oddziaływania (plemienne, narodowe i światowe).
POLITEIZM

politeizm [gr. polýs ‘liczny’, ‘wiele’, théos ‘bóg’], wielobóstwo, wiara w istnienie wielu zindywidualizowanych bogów osobowych; charakterystyczny dla religii cywilizacji starożytnych oraz wierzeń plemiennych; przeciwieństwo monoteizmu.
Politeizm, wielobóstwo, pojęcie używane w niektórych nurtach religioznawstwa i w języku potocznym na określenie systemów religijnych lub religii, w których występuje wiara w istnienie wielu sił nadprzyrodzonych, a w szczególności upersonifikowanych w bytach osobowych bogów.
Przeciwieństwem politeizmu jest przekonanie o istnieniu jednej siły lub jednego boga - monoteizm). Wg religioznawczych szkół ewolucjonistycznych (E.B. Tylora, J. Frazera, J. Lubbocka, R.R. Mareta i in.) politeizm jest jednym z wyższych stopni rozwoju religii, a także drogą dojścia do animizmu, animatyzmu, manizmu, bałwochwalstwa, polidemonizmu, pomonoteizmu i odwróconego politeizmu, na którego szczycie stoi jeden Bóg.
Pomiędzy nim a światem i człowiekiem występuje wiele otoczonych czcią bytów pośrednich (najczęściej duchów) ze świętymi i kapłanami włącznie. Politeizm może mieć charakter niehierarchiczny i hierarchiczny. We współczesnym religioznawstwie, w tym M. Eliadego, zagadnienie politeizmu jest drugorzędne.
Do najbardziej znanych religii politeistycznych zalicza się religie starożytne: Egipcjan, ludów Azji Mniejszej, Grecji, Rzymu, Indii. Współczesne politeizmy powstają najczęściej jako religie synkretyczne.
MONOTEIZM

monoteizm [łac. < gr. mónos ‘jedyny’, theós ‘bóg’], religiozn. jedynobóstwo, wiara w jednego Boga; we współczesnym świecie istnieją 3 religie monoteistyczne (judaizm, chrześcijaństwo i islam), powołujące się na objawienie otrzymane od Boga; teoria o pierwotnym monoteizmie ludów prahistorycznych znana jako pramonoteizm.
Monoteizm, wiara w istnienie jedynego Boga. Występuje w chrześcijaństwie, judaizmie, islamie.
HENOTEIZM

henoteizm [gr. heís, henós ‘jeden’, theós ‘bóg’], forma politeizmu, w której jedno z bóstw zajmuje dominujące miejsce w kulcie; typ wierzeń henoteistycznych występował w ograniczonym zakresie na starożytnym Bliskim Wschodzie, m.in. w Mezopotamii, Egipcie, wśród plemion aramejskich oraz Żydów, u których czysty monoteizm uformował się ostatecznie dopiero w okresie Deutero-Izajasza (VI w. p.n.e.).
Henoteizm, w niektórych religiach politeistycznych, traktowanie jednego z bogów jako jedynego. Kult jednego z bogów przesłaniał ważność innych. Występował w religiach Germanów i we wczesnej formie hinduizmu.
Zjawisko powstające z chwilą rozwarstwiania się religii pierwotnej, powstawania sekt lub nowych religii.
PANTEIZM

panteizm [gr. pán ‘wszystko’, theós ‘Bóg’], ogólna nazwa doktryn filozoficznych lub religijnych utożsamiających Boga ze światem i negujących go jako osobę; przeciwieństwo teizmu; rozróżnia się panteizm emanacyjny (Plotyn), naturalistyczny (G. Bruno), obiektywny (B. Spinoza), idealistyczny (G.W.F. Hegel), ewolucjonistyczny (E. Renan).
Panteizm, pogląd filozoficzno-religijny biorący początek w niektórych kosmogoniach, następnie odradzający się i rozwijany w filozofii. Utożsamia Boga z przyrodą z rzeczywistością, negująca go jako osobę. Przeciwstawia się teizmowi, przybiera postać bądź to panteizmu spirytualistycznego, bądź panteizmu naturalistycznego.
Podstawy panteizmu stworzyli stoicy, a najpełniejszy wyraz nadał mu Marek Aureliusz, starający się połączyć teorię panpsychizmu z boską naturą świata, wypełnionego "pneumą", a przez to doskonałego. Panteizm stoików jest więc naturalistyczny.
TEIZM

teizm [gr. theós ‘bóg’], wiara w Boga jedynego, osobowego, transcendentnego, będącego stwórcą świata i ludzi oraz sprawującego opiekę nad światem; również stanowisko filoz. przyjmujące istnienie takiego Boga; przeciwieństwo: ateizmu (niewiary w Boga), politeizmu (wielobóstwa), panteizmu (utożsamiającego Boga ze światem) i deizmu (negującego opatrzność Bożą); czasami utożsamiany z monoteizmem, chociaż, ściślej formułując, jest — oprócz deizmu — jedną z jego odmian; pojęcie teizm zostało spopularyzowane w XVII w. przez pisarzy chrześc. w celu odróżnienia prawdziwej wiary chrześc. od deizmu.
Teizm, forma religii uznająca istnienie osobowego Boga, będącego Stwórcą, Prawodawcą i Opiekunem świata. Z reguły teizm łączy się z religią monoteistyczną uznającą jednego Boga.
PRAMONOTEIZM

pramonoteizm [gr.], teoria w religioznawstwie głosząca, że najbardziej pierwotną formą wierzeń religijnych był monoteizm, który później uległ degeneracji i przekształcił się w różne kulty (animistyczne, politeistyczne); twórcą teorii był W. Schmidt.
Pramonoteizm, monoteizm pierwotny, doktryna religioznawcza wypracowana przez tomizm, głoszona przede wszystkim przez W. Schmidta. Wg niej najstarszą i najpierwotniejszą religią był monoteizm, który uległ z czasem degradacji i rozszczepieniu, przekształcając się na skutek magii, animizmu w politeizm - aż do czasu odrodzenia się w chrześcijaństwie. Tak sformułowana hipoteza jest odrzucana przez większość religioznawców, antropologów i etnografów.
DEIZM

deizm [fr. < łac.], filozoficzno-religijny pogląd, wg którego Bóg stworzył świat, lecz nie interweniuje w bieg jego zdarzeń; przeciwieństwo prowidencjalizmu; nabrał znaczenia w XVII i XVIII w. (m.in. Herbert z Cherbury, Voltaire, G.E. Lessing; w Polsce bliscy deizmowi byli S. Staszic i H. Kołłątaj).
Deizm, pogląd filozoficzno-teologiczny zakładający, że: 1) Bóg bądź to stworzył świat, bądź odegrał w jego początkach rolę "pierwszego poruszyciela", 2) ustalił (w każdym z tych przypadków) prawa, wg których cała rzeczywistość miała się rozwijać, 3) nie ingeruje od tamtej pory ani w bieg historii naturalnej, ani w dzieje człowieka.
W następstwie powyższych założeń deizm odrzucił opatrzność Bożą i objawienie, przyjmując co najwyżej tylko tę jego część, która jest zgodna z naturalnymi, racjonalnymi zasadami moralności. Przeczył też boskości Chrystusa, potrzebie istnienia Kościoła, tezie o dominacji chrześcijaństwa nad innymi wyznaniami. Postulował reinterpretację cudów w duchu naturalizmu. Propagował ideę religii naturalnej, zgodnej z rozumem.
Deizm powstał w XVII w. w Anglii, skąd trafił do Francji, stając się jednym z podstawowych składników światopoglądu oświeceniowego. Jego klasyczny wykład zawiera dzieło J. Tolanda Christianity not Misterious (1696). Najbardziej znanymi deistami byli J. Locke i Voltaire, a pod wpływem tego poglądu znajdowali się m.in.: J.J. Rousseau, I. Kant, G.E. Lessing, B. Franklin, G. Washington, T. Jefferson, S. Staszic i J. Śniadecki.
ATEIZM

ateizm [gr. a- ‘nie’, theós ‘Bóg’], filoz. pogląd zaprzeczający istnieniu bogów, a zwłaszcza Boga religii monoteistycznych; przeciwieństwo teizmu, deizmu; w refleksji filozoficznej wiąże się najczęściej ze stanowiskiem materialistycznym i prowadzi do krytyki religii; jako postawa życiowa wyraża się indyferentyzmem religijnym, a niekiedy przybiera postać antyteizmu.
Ateizm (z greckiego "a-" prefiks przeczący, "theos" - Bóg), doktryna albo życiowa postawa wyrażająca negację istnienia Boga (lub bóstw), niewiara. W sensie filozoficznym: uznanie Boga za byt urojony, w sensie teologicznym: zerwanie więzi z Bogiem i cofnięcie aktu zaufania wobec Niego, w religioznawstwie i socjologii: zanik praktyk religijnych połączony z desakralizacją życia ludzkiego.
Obok agnostycyzmu teoretyczno-dogmatycznego, przeczącego wprost istnieniu Boga za pomocą argumentacji filozoficznej, naukowej itp. (np. materializm dialektyczny), występuje bliski agnostycyzmowi ateizm sceptyczny, który wskazuje na nieweryfikowalność stwierdzeń przypisujących byt jakiejkolwiek transcendencji, oraz ateizm praktyczny, czyli pozbawione głębszej refleksji obywanie się bez Boga i religii w życiu codziennym.
Dopełniają je: ateizm polemiczny, ze szczególnie agresywną jego formą - antyteizmem (wrogość wobec wiary w Boga i religii, niekiedy uznawanie Jego istnienia połączone z kwestionowaniem Bożej Opatrzności, dobroci, woli zbawczej itd.), ateizm semiotyczny zw. też formalnym, który na podstawie analizy w pełni dookreślonego pojęcia Absolutu-Boga kwestionuje realność desygnatu tej nazwy, oraz ateizm antropologiczny widzący w akceptacji bytowania Boga przeszkodę do pełnej afirmacji człowieka.
Względną postacią ateizmu jest panteizm. W zależności od czynników determinujących uformowanie się światopoglądu ateistycznego mówi się o ateizmie intelektualnym, wolitywnym, emocjonalnym bądź pragmatycznym, w zależności od jego zasięgu o ateizmie elitarnym bądź powszechnym (m.in. gdy - jak w komunizmie - stanowi oficjalną doktrynę państwową). W niektórych przypadkach można też mówić o ateizmie pozornym (np. anonimowe chrześcijaństwo).
Ateizm występuje od starożytności - reprezentowali go wówczas m.in. Epikur i Lukrecjusz. Upowszechnił się szczególnie w XVII i XVIII w., wraz z epoką oświecenia (P. Bayle, J. La Mettrie, J. Meslier. P. d'Holbach), następnie w w. XIX, kulminując w doktrynie L. Feuerbacha oraz K. Marksa i F. Engelsa. Ateistyczny charakter miały też poglądy F. Nietzschego, S. Freuda, B. Russella, J.-P. Sartre'a.
Przyczyny opowiedzenia się za ateizmem da się najogólniej podzielić na 3 kategorie:
1) filozoficzne, gdy wynika on z przyjętych koncepcji epistemologicznych, ontologicznych, antropologicznych itp.;
2) psychologiczne, gdy stanowi następstwo trudności wyjaśnienia obecności w świecie zła i niezawinionego cierpienia, gdy rodzi się w wieku młodzieńczym, wraz z rozpadem dziecięcej, antropomorficznej wizji Boga, wreszcie gdy jest efekt negatywnych doświadczeń człowieka, powodujących kryzys wiary;
3) etyczno-pragmatyczne, gdy pojawia się jako postawa sprzyjająca konsumpcyjnemu stylowi życia.
AGNOSTYCYZM

agnostycyzm [gr. ágnōstos ‘niepoznawalny’], każda doktryna wykluczająca możliwość poznania absolutu, ograniczająca możliwości poznawcze człowieka do zjawisk zmysłowych; termin wprowadzony 1869 przez Th.H. Huxleya; także kierunek negujący lub ograniczający możliwość poznania rzeczywistości; agnostycyzm głosili m.in. D. Hume i I. Kant.
Agnostycyzm (z greckiego agnostos - niepoznawalny), w epistemologii stanowisko głoszące niepoznawalność wszystkiego (agnostycyzm powszechny - faktycznie sprzeczność sama w sobie), względnie jakiegoś przedmiotu lub pewnej kategorii przedmiotów (agnostycyzm częściowy). Nie należy go mylić ze sceptycyzmem. Najważniejsze postaci agnostycyzmu:
1) zakresowy - wskazujący na niemożliwość poznania w skończonym czasie nieskończonej liczby stanów rzeczy, cechującej wszechświat;
2) psychologiczny - konstatujący słabość wszystkich (np. Ksenofanes z Kolofonu, sofiści) bądź niektórych (np. D. Hume) władz poznawczych człowieka;
3) sceptyczny - z wielości rozwiązań tych samych problemów oraz licznych błędów w teoriach naukowych wnoszący o definitywnej niemożności wiedzy doskonałej (np. docta ignorantia Mikołaja z Kuzy, zasada nieoznaczoności Heisenberga);
4) krytyczny - stwierdzający istnienie sfer z natury niepoznawalnych (np. "rzeczy same w sobie" u I. Kanta). Istnieje ponadto agnostycyzm religijny, akcentujący ograniczoność ludzkiego poznania Boga. Termin agnostycyzm wprowadził w 1863 Th.H. Huxley.
RELIGIE PLEMIENNE

religie plemienne, religie pierwotne, religie tradycyjne, religie prymitywne, religie archaiczne, zbiorcze określenie systemów wierzeniowo-rytualnych rdzennych mieszkańców Afryki, Azji, obu Ameryk, Australii i Oceanii, wyznawanych obecnie przez ok. 94 mln ludzi (wg innych statystyk — 150 mln); cechuje je: naturalne pochodzenie (brak założyciela), ograniczony krąg wyznawców (członkowie jednego plemienia lub grupy rodowej), brak skodyfikowanej w piśmie doktryny, magiczno-mityczna struktura myślenia, ahistoryzm i obecność sacrum we wszystkich sferach życia; w związku z tym brak lub niewielka rola specyficznych rel. instytucji społecznych.
RELIGIE NATURALNE

Naturalne religie, zgodnie z klasyfikacją religii, dokonaną m.in. przez J. Kellera, religie dzieli się na naturalne i założone. Przez naturalne religie rozumie się takie, które wyrastają bezpośrednio z podłoża naturalnego danej grupy społecznej i kształtują się poprzez związki pomiędzy człowiekiem i przyrodą oraz stosunki międzyludzkie: potrzeby, doświadczenia, wyobrażenia, doznania i odczucia, zmieniane w wierzenia, zwyczaje, zasady etyczne, obrzędy, opowieści, teorie kosmogoniczne i mity. Są one przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Naturalne religie nie odwołują się do objawień ani pism świętych, nie uwzględniają działalności natchnionych wizjonerów, proroków czy charyzmatyków. Grupa religijna utożsamia się w nich z naturą. Jej członkami staje się każda jednostka na podstawie urodzenia i wychowania (przejęcia wiedzy, tradycji, wierzeń, obrzędów). Do naturalnych religii zalicza się religie plemienne i znaczną część religii narodowych. Odmienny charakter od naturalnych religii mają założone religie.
RELIGIE UNIWERSALISTYCZNE

religie uniwersalistyczne, przyjęte w religioznawstwie określenie tych z obecnie istniejących religii, które w trakcie złożonego procesu hist. objęły swym zasięgiem znaczne obszary ziemskiego globu i różnorodne ludy; w szczególności za r.u. uważa się chrześcijaństwo, islam i buddyzm, przeciwstawiając je takim religiom, jak judaizm czy hinduizm, które w zasadzie nie mają wyznawców poza ludnością żydowską czy indyjską, oraz religiom plemiennym; przeciwieństwem pojęcia „religie uniwersalistyczne” jest pojęcie „religie etniczne”.

RELIGIE ZAŁOŻONE

Religie założone, religie, których źródło i światopoglądowy fundament stanowi objawienie, przekazane ludziom za pośrednictwem Bożego posłańca, proroka, Mesjasza czy mędrca (założyciel) i utrwalone w świętych tekstach (Biblia, Koran itp.), np.: zaratusztrianizm, judaizm, buddyzm, chrześcijaństwo, islam.
Wg J. Wacha w rozwoju religii założonych można wyróżnić następujące fazy: krąg uczniów, gmina pierwotna, organizacja kościelna, powstawanie herezji i sekt, rozłam (który może dać początek nowej religii założonej). Jako nie związane lub luźno tylko powiązane z określonym miejscem i czasem, religie założone wykazują znaczną ekspansywność i często nabierają charakteru uniwersalistycznego. Są przeciwieństwem religii naturalnych.
Podział religii


Powyższa lista nie wyczerpuje całej istniejącej terminologii, jest ona dużo bogatsza i ulega zmianie w zależności od epoki i środowiska, w którym była stosowana. Niektóre terminy wypadły z obiegu jak choćby religie prymitywne, a na ich miejsce dziś używa się bardziej adekwatnych określeń jak religie pierwotne, lub archaiczne.

Religie klasyfikuje się na wiele różnych sposobów. Jeden z najprostszych to podział na dwie kategorie: religii żywych, czyli takich, które posiadają aktualnie wyznawców i religii wymarłych (bądź martwych), to jest takich, których nikt już nie wyznaje. Inny prosty podział, także na dwie kategorie, uwzględnia sposób powstania danej religii: albo jako religia naturalna, albo jako religia założona (i tu można stosować wymiennie nazwę religia objawiona).

Ze względu na zasięg religie dzieli się na: plemienne (wyznawane przez członków jednej, niewielkiej grupy etnicznej), narodowe (wyznawane przez różne grupy tej samej kultury i mówiące tym samym językiem),  uniwersalistyczne (wyznawane w różnych miejscach przez członków różnych kultur).

Ze względu na charakter istot boskich i sposób ich pojmowania wyróżnia się religie: politeistyczne (wielu bogów), monoteistyczne (jeden bóg), animistyczne (wiele istot duchowych), henoteistyczne (mój bóg największy), panteistyczne (wszystko jest bogiem), deistyczne (bóg jest ale nieobecny) i ateistyczne (bez boga).

Często stosowany podział odnosi się do dystrybucji geograficznej i tak można mówić o religiach Afryki, religiach Bliskiego Wschodu, czy religiach Oceanii. Klasyfikacja uwzględniająca chronologiczne pojawianie się religii w czasie, stosuje takie terminy jak: religie prehistoryczne, religie antyku, czy religie starożytnego Egiptu.

 

Data utworzenia: 09/06/2012 @ 21:56
Ostatnie zmiany: 14/06/2012 @ 03:38
Kategoria : ==>> WPROWADZENIE
Strona czytana 13118 razy


Wersja do druku Wersja do druku

 

Komentarze


Komentarz #1 

autor : Sodomit2137 17/10/2023 @ 13:46

Słaby artykuł, czy właściwie wgl można to nazwać "artykułem", bo w istocie jest to sklejka, w słowo w słowo z stron typu Onet. Stąd też niespójność, np. raz błędne definiowanie henoteizmu jako "wszyscy bogowie są aspektami jednego bóstwa" a później już poprawnie. Czy też tłumaczenie agnostycyzmu w każdym możliwym kontekście by na koniec dodać niejako w formie ciekawostki że agnostycyzm może też dotyczyć religii...
 
Trzecie Oczko
prawoslawny-koszyczek.jpgkosciol-prawoslawny.jpg0-cebule.jpeg23359664.jpgOrthodox_Brno.jpgba4ko_1.jpg0-cerkiew.jpgprawoslawny-krzyz.jpg0-StPetersburg.jpg0-cerkiew-5.jpgprawoslawny-slub.jpgbazylika_Paros.jpgPanagia_Damiotissa_Naxos_Greece.jpg0-monas.jpg0-cerkiew2.jpgSaint_Michael_Smichov.jpgmoscow14.jpgkarlowe-wary.jpg402462_85_th.jpgprawoslawne-krzyze.jpg0-dome-cross.png0-cebule3.jpg1170761.jpgKalymnos_Emporeios.jpggrecki-prawoslawny.jpg0-The_Trinity_Cathedral.jpg0-moskwa.jpgPatmos_church.jpg0-bochu.jpg0-st-basils-moscow-3.jpg0-Novgorod.jpg0-prawoslawie2.jpg0-christ-the-saviour.jpgprawoslawny-slub-korony.jpg0-Trinity Lavra.jpgalexei-ii.jpg0-vladimir-church-2.jpgLavra_Easter.jpgRhodos_Asklipio_Church.jpgAgioi_Asomatoi-Athens.jpgcyryl_metody.jpg0-sofia.jpglampy-prawoslawne.jpgprawoslawny-haft.jpgprawoslawny-pop.jpg0-lodz2.jpg0-petersburg.jpg0-moscow-2.jpg0-dome-cross2.png141t.gifbatiuszka.jpg0-ortho4.jpgcerkiew_turzansk.jpgprawoslawna-ikona.jpg0-Church Trinity.jpg0-Nicholas_in_Kronstadt.jpg0-archangel.jpg0-Savior of Spilled blood.jpgsvkanstanty_and_alena_kopia.jpgDafni_Christ.jpgkrzyz-prawoslaawie.jpg0-Belogorsk Monastery.jpgnaksos.jpg0-cebule2.jpgprawoslawne-swiece.jpgRhodos_Agios_Nikolaos_Foundoukli.jpgPanagia_Vrisiani_Mesochori.jpg0-Belgrade.jpg0-st-isaac-cathedral.jpgMastichari_Kos_Greece.jpgAgios_Theologos_Kos.jpg0-Our Saint Petersburg.jpgprawoslawny-ornat.jpg
Rel-Club
Sonda
Czy jest Bóg?
 
Tak
Nie
Nie wiem
Jest kilku
Ja jestem Bogiem
Ta sonda jest bez sensu:)
Prosze zmienić sondę!
Wyniki
Szukaj



Artykuły

Zamknij => WISZNUIZM <<==

Zamknij - Japonia

Zamknij BUDDYZM - Lamaizm

Zamknij BUDDYZM - Polska

Zamknij BUDDYZM - Zen

Zamknij JUDAIZM - Mistyka

Zamknij NOWE RELIGIE

Zamknij NOWE RELIGIE - Artykuły Przekrojowe

Zamknij NOWE RELIGIE - Wprowadzenie

Zamknij POLSKA POGAŃSKA

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Archeologia

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Bałtowie

Zamknij RELIGIE WYMARŁE - Manicheizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Konfucjanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Satanizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Sintoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Taoizm

Zamknij RELIGIE ŻYWE - Zaratustrianizm

-

Zamknij EUROPA I AZJA _ _ JAZYDYZM* <<==

Nasi Wierni

 6499975 odwiedzający

 69 odwiedzających online